Η απόφαση της κυβέρνησης για μετάταξη του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας από το 11% που ισχύει σήμερα στο 13% από την 1η Ιανουαρίου του νέου έτους φέρνει αυξήσεις στις τιμές χιλιάδων προϊόντων σούπερ μάρκετ, στα τιμολόγια των ΔΕΚΟ, στα κόμιστρα των ταξί, στα εισιτήρια των λεωφορείων, στα εστιατόρια, στις καφετέριες αλλά και σε μια σειρά υπηρεσιών όπως οι ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και όσες παρέχουν οι ηλεκτρολόγοι, οι υδραυλικοί κ.λπ. Ακόμη, από το 11% μετατάσσονται στο 6,5% τα φάρμακα- ως είδη πρώτης ανάγκης- αλλά και οι τουριστικές υπηρεσίες (διαμονή) με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της τουριστικής βιομηχανίας.
Είναι η τρίτη φορά από την αρχή του 2010 που αυξάνονται οι συντελεστές του ΦΠΑ και οι τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η αύξηση αυτή θα κοστίσει στους έλληνες καταναλωτές 800 εκατ. ευρώ και θα είναι ιδιαίτερα επώδυνη, τόσο για τις επιχειρήσεις που βλέπουν τα ταμεία τους άδεια εδώ και μήνες εξαιτίας της ύφεσης όσο και για τους καταναλωτές που χάνουν συνεχώς την αγοραστική τους δύναμη. Οπως τονίζουν οι επιχειρηματίες, η μετάταξη των συντελεστών του ΦΠΑ καλύπτει μια ευρεία γκάμα ειδών πέραν αυτών που ο καταναλωτής βρίσκει στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Η αύξηση του φορολογικού συντελεστή αναπόφευκτα θα επηρεάσει τις τιμές των πρώτων υλών, της ενέργειας που καταναλώνουν οι επιχειρήσεις και δεν αποκλείεται να φέρει και επιπλέον αυξήσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες.
Μάλιστα, όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση στην οικονομία τους τελευταίους μήνες, οι επιχειρηματίες στην πλειονότητά τους δηλώνουν ότι αδυνατούν αυτήν τη φορά να απορροφήσουν την αύξηση ή μέρος αυτής όπως έκαναν τον περασμένο Μάρτιο και Ιούλιο.
Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στα τρόφιμα και τα μη αλκοολούχα ποτά, από την αύξηση του ΦΠΑ τα νοικοκυριά θα επιβαρυνθούν με 5,64 ευρώ τον μήνα για ένα ιδιαίτερα συντηρητικό καλάθι τροφίμων (χωρίς φρούτα και λαχανικά), δηλαδή θα πληρώσουν περίπου 68 ευρώ περισσότερα σε ετήσια βάση.
Βαρύτερο το καλάθι
Ετσι, για την αγορά 27 βασικών καταναλωτικών αγαθών μία οικογένεια πλήρωνε στην αρχή της φετινής χρονιάς 301 ευρώ τον μήνα ενώ μετά και τη νέα αύξηση του ΦΠΑ το μηνιαίο κόστος θα διαμορφωθεί στα 315,28 ευρώ, δηλαδή θα υπάρξει ετήσια επιβάρυνση 168 ευρώ την ώρα που τα εισοδήματα μισθωτών και συνταξιούχων έχουν υποστεί σημαντικές περικοπές. Για παράδειγμα, ενώ ένα νοικοκυριό πλήρωνε για γάλα τον περασμένο Μάρτιο 30 ευρώ, από την 1η Ιανουαρίου θα πληρώνει 33,6 ευρώ τον μήνα. Αντίστοιχα, για να αγοράσει 4 κιλά μοσχαρίσιο κρέας πλήρωνε 40,6 ευρώ και θα πληρώνει 42,19 ευρώ, ενώ για να αγοράσει 4 λίτρα ελαιόλαδο από 21,92 ευρώ τον μήνα που πλήρωνε, θα δίνει από το νέο έτος 22,32 ευρώ.
Οι επιχειρηματίες από τους κλάδους της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου τροφίμων δηλώνουν προβληματισμένοι καθώς ήδη υπάρχει πτώση κατανάλωσης τους τελευταίους μήνες, ακόμα και για την αγορά τροφίμων η οποία σε ορισμένες κατηγορίες προϊόντων φτάνει και το 10%. Αν και ορισμένες επιχειρήσεις τις προηγούμενες ημέρες ανακοίνωσαν μειώσεις τιμών για περίπου 661 επώνυμα προϊόντα, η αύξηση του ΦΠΑ θα περάσει στις τιμές των συγκεκριμένων προϊόντων περιορίζοντας τις μειώσεις που ανακοινώθηκαν λίγο πριν από τα Χριστούγεννα από το υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας.
Οσο για το ενδεχόμενο απορρόφησης της αύξησης του ΦΠΑ, μέχρι στιγμής μόνο επιχειρήσεις από τον κλάδο των σούπερ μάρκετ έχουν ανακοινώσει επισήμως ότι θα την απορροφήσουν, αλλά για συγκεκριμένα προϊόντα. Πρόκειται για την αλυσίδα discount Lidl η οποία θα απορροφήσει την αύξηση του ΦΠΑ στα προϊόντα της- κάτι που έκανε και το προηγούμενο διάστημα- αλλά και για την ΑΒ Βασιλόπουλος, η οποία ανακοίνωσε ότι θα απορροφήσει την αύξηση του ΦΠΑ σε 359 προϊόντα της σειράς ιδιωτικής ετικέτας «365». Οι άλλες επιχειρήσεις κρατούν στάση αναμονής αλλά, όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, τα περιθώρια είναι ιδιαίτερα στενά.
Φωτιά τα τιμολόγια ΔΕΚΟ
Δεν είναι μόνο τα τρόφιμα που θα ακριβύνουν από την 1η Ιανουαρίου. Η μετάταξη του ΦΠΑ από το 11% στο 13% αφορά και τα τιμολόγια των ΔΕΚΟ, κάνοντας ακόμα πιο ασφυκτική την κατάσταση για τα νοικοκυριά, καθώς οι δαπάνες αυτές είναι ανελαστικές για τους καταναλωτές. Ετσι, ακριβαίνουν λόγω ΦΠΑ τα τιμολόγια της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ αλλά και το φυσικό αέριο. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο για το ηλεκτρικό ρεύμα, ένα νοικοκυριό με μέση κατανάλωση 1.400 κιλοβατώρων το τετράμηνο, από την 1 Ιανουαρίου 2011 θα επιβαρυνθεί κατά 6 ευρώ, δηλαδή θα πληρώνει 18 ευρώ περισσότερα σε ετήσια βάση.
Διασκέδαση και μετακινήσεις
Φωτιά παίρνουν οι τιμές και στον τομέα της ψυχαγωγίας και της εστίασης εκτός σπιτιού, αφού ο νέος χρόνος φέρνει και σε αυτές τις υπηρεσίες ανατιμήσεις λόγω της αύξησης του ΦΠΑ κατά 2 μονάδες. Αν και πολλοί επιχειρηματίες λένε ότι δεν έχουν περιθώρια για αυξήσεις τιμών καθώς η αγορά της εστίασης εκτιμάται ότι θα κλείσει με πτώση περίπου 15% το 2010, όπως σημειώνουν, οι αυξήσεις στις πρώτες ύλες, δηλαδή στα τρόφιμα, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε αναπροσαρμογές και στους δικούς τους τιμοκατάλογους, κάτι που θεωρούν ότι είναι ωρολογιακή βόμβα σε μια αγορά που χάνει διαρκώς πελάτες λόγω της κρίσης.
Ακριβότερες θα είναι και οι μετακινήσεις από τον Ιανουάριο. Στα ταξί οι καταναλωτές θα υποστούν τη δεύτερη αύξηση από τον περασμένο Μάρτιο, αφού το 11% που επεβλήθη για πρώτη φορά πριν από 9 μήνες, από την 1η Ιανουαρίου του 2011 θα γίνει 13%. Ετσι, για μια διαδρομή αξίας 7 ευρώ οι καταναλωτές θα πληρώνουν και περίπου ένα ευρώ ΦΠΑ.
Για μέτρα που οδηγούν σε βαθύτερη ύφεση της οικονομίας κάνουν λόγο οι εκπρόσωποι του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Αθήνας. Οπως σημειώνει ο πρόεδρός του Κωνσταντίνος Μίχαλος είναι αμφίβολο αν θα πετύχουν την προβλεπόμενη αύξηση εσόδων για τα ταμεία του κράτους. Οπως λένε οι εκπρόσωποι της αγοράς, η αύξηση του ΦΠΑ θα επιβαρύνει την κατανάλωση κατά 800 εκατ. ευρώ και θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, καθώς θα αναγκαστούν να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα από τον επόμενο χρόνο για ανελαστικές δαπάνες όπως τα τρόφιμα, με αποτέλεσμα να κοπούν οι δαπάνες για άλλα είδη.
Η ΓΣΕΒΕΕ πάντως προβλέπει ότι ο στόχος της είσπραξης 800 εκατ. ευρώ από την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί. «Αυξήσεις ΦΠΑ στην παρούσα συγκυρία θα σημάνουν άνοδο του πληθωρισμού, μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, πτώση του τζίρου των επιχειρήσεων και απώλεια θέσεων εργασίας», τονίζουν.
Για μέτρα και προϋπολογισμό που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα μιλά η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, τονίζοντας ότι η αύξηση του ΦΠΑ αλλά και η αύξηση των ειδικών φορών κατανάλωσης θα οδηγήσει σε κατάρρευση την κατανάλωση- και αυτή με τη σειρά της στον αφανισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι έμποροι της Θεσσαλονίκης εκτιμούν ότι τα περιθώρια εξαντλούνται καθώς η αύξηση του ΦΠΑ μπορεί εκ πρώτης όψεως να επιβαρύνει σε μικρό βαθμό τα νοικοκυριά, όμως αποτελεί «μια ακόμη σταγόνα σε ένα ήδη ξεχειλισμένο ποτήρι».