Τεράστιες εκτάσεις σημαντικών οικοσυστημάτων και πολύτιμων παραγωγικών γαιών, όπως τα εθνικά πάρκα: Γαραχονάϊ (Garajonay) στις Κανάριες Νήσους, Τέϊδε (Teide) και Καμπανιέρος (Cabañeros) στην κεντρική Ισπανία, την περιοχή Natura 2000 Σέρρα ντο Καλντεϊράου (Serra do Caldeirão) στη νότια Πορτογαλία και το εθνικό Πάρκο Πολίνο (Pollino) στην Ιταλία, καθώς και οικονομικά σημαντικές γεωργικές εκτάσεις, όπως οι μαστιχοκαλλιέργειες (Pistacia lentiscus var chia) στη Χίο, επλήγησαν σοβαρά από τις δασικές πυρκαγιές.
Πέραν του εύφλεκτου χαρακτήρα των μεσογειακών δασών, η έλλειψη διαχείρισής τους, η ανθρώπινη αμέλεια και η κλιματική αλλαγή αποτελούν έναν θανάσιμο συνδυασμό που απειλεί τα δάση και εν τέλει την ανθρώπινη ευημερία και τις εθνικές οικονομίες.
Σαν να μην έφτανε μάλιστα το δυσμενές αυτό πλαίσιο, τα συστήματα δασοπροστασίας έχουν πλέον υποστεί σοβαρό πλήγμα, κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα, από τις δραστικές δημοσιονομικές περικοπές. Για παράδειγμα, τα πέντε ελικόπτερα που ανήκουν στο Ελληνικό Πυροσβεστικό Σώμα, παρέμειναν καθηλωμένα κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου του 2012, λόγω της έλλειψης των αναγκαίων πόρων.
Παρά τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την τρέχουσα οικονομική κρίση, η ισπανική Πυροσβεστική Υπηρεσία λειτούργησε αποτελεσματικά και κατάφερε να ελέγξει την πλειοψηφία των πυρκαγιών που ξέσπασαν στη χώρα.
Ωστόσο, στην περίπτωση της μεγα-πυρκαγιάς στη Βαλένθια, όπου χάθηκε μια ανθρώπινη ζωή και 525.000 στρέμματα, οι ακραίες καιρικές συνθήκες κατέστησαν αδύνατο τον έλεγχο της πυρκαγιάς.
Η οικονομική ζημιά που προκλήθηκε από τη μεγα-πυρκαγιά στη Βαλένθια εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 90 εκατ. ευρώ. Η ισπανική κυβέρνηση υπέβαλε αίτημα για βοήθεια μέσω του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς έκρινε αδύνατη την κάλυψη του τεράστιου κόστους αποκατάστασης λόγω της οικονομικής κρίσης.
Η περιβαλλοντική οργάνωση WWF, καλεί τις κυβερνήσεις της Μεσογείου και την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβουν άμεση δράση για την ολοκληρωμένη προστασία των δασών.
«Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση που επικρατεί σε όλη την Ελλάδα έχει οδηγήσει στον αποδεκατισμό της ήδη ισχνής χρηματοδότησης για τη διαχείριση και την προστασία των δασών. Ωστόσο, η μνήμη του τραγικού καλοκαιριού του 2007, όταν πάνω από 2,7 εκ. στρέμματα κάηκαν και πάνω από 80 ανθρώπινες ζωές χάθηκαν, θα πρέπει να μας διδάσκουν ότι η πρόληψη και η ολοκληρωμένη διαχείριση είναι πάντα μια φθηνότερη και πιο αποτελεσματική λύση, σε σχέση με το πραγματικό κόστος των περιβαλλοντικών κρίσεων, όπως οι πυρκαγιές», δηλώνει ο Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς.
Κι όμως υπάρχουν τα εργαλεία:
«Η βιώσιμη διαχείριση των δασών είναι ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή των δασικών πυρκαγιών. Υπεύθυνα εργαλεία διαχείρισης, όπως η πιστοποίηση κατά FSC, μπορεί να βοηθήσει τους δασολόγους να διαχειρίζονται καλύτερα τις εκτάσεις τους. Οι καλές πρακτικές διαχείρισης των δασών θα αποτρέψουν τις πυρκαγιές, θα εξασφαλίσουν την προστασία της βιοποικιλότητας και θα προσθέσουν μια επιπλέον αξία στα δασικά προϊόντα», δηλώνει ο Ρουί Μπαρέϊρα (Rui Barreira), υπεύθυνος δασικών προγραμμάτων του Μεσογειακού γραφείου προγραμμάτων του WWF (WWF MedPO).
«Το WWF Ισπανίας πιστεύει ότι οι μέγα-πυρκαγιές που έπληξαν φέτος τη χώρα είναι αποτέλεσμα δεκαετιών εγκατάλειψης και έλλειψης συντονισμού και οράματος όσον αφορά στις δασικές πολιτικές. Φέτος οι ακραίες καιρικές συνθήκες συνέβαλαν σε μια ιδιαίτερα επικίνδυνη αντιπυρική περίοδο και οι συνέπειες ήταν καταστροφικές. Ένα νέο και βιώσιμο μοντέλο είναι εφικτό και απαραίτητο αν θέλουμε την ουσιαστική προστασία των δασών. Ένα μοντέλο που θα βασίζεται σε καινοτόμα εργαλεία διαχείρισης και προώθησης των δασικών προϊόντων», δηλώνει ο Ενρίκε Σεγόβια (Enrique Segovia, επικεφαλής περιβαλλοντικών προγραμμάτων του WWF Ισπανίας.
Ακραία καιρικά φαινόμενα και πυρκαγιές
«Οι ακραίες καιρικές συνθήκες ενδεχομένως συνέβαλαν στην αύξηση του αριθμού των πυρκαγιών για φέτος. Παρόλα αυτά, οφείλουμε να τονίσουμε ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά θεωρείται ακόμη το βασικότερο αίτιο για την πρόκληση πυρκαγιών στην Ιταλία. Επίσημα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι μία στις τέσσερεις πυρκαγιές προκαλείται από πυρομανείς και εγκληματίες, ενώ μία στις τρεις οφείλεται σε ανθρώπινη αμέλεια. Η πρόληψη των πυρκαγιών θα πρέπει να παραμείνει στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ η αποτελεσματική καταστολή των πυρκαγιών απαιτεί τα απαραίτητα εργαλεία και χρηματοδότηση, σε πείσμα εκείνων που θα τα περικόψουν στο όνομα της οικονομικής κρίσης», δηλώνει ο Μασιμιλιάνο Ρόκκο (Massimiliano Rocco), επικεφαλής τού γραφείου για τα είδη και το δάσος του WWF Ιταλίας.