Πανεπιστήμιο Νεβάδα, Λας Βέγκας. Τετάρτη 19 Οκτωβρίου, 21:00 (ώρα ΉΠΑ): Η Χίλαρι Κλίντον και ο Ντόναλντ Τραμπ μπαίνουν από διαφορετικές πλευρές στην αίθουσα για το τρίτο και τελευταίο debate ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Στη θέση του, τους περιμένει ο συντονιστής της βραδιάς Κρίς Γουάλας, ο βραβευμένος με τρία Emmy παρουσιαστής του Fox News. Οι δυο υποψήφιοι δεν ανταλλάσσουν χειραψία και παίρνουν τις θέσεις τους για να ξεκινήσει η “μονομαχία”.
Πανεπιστήμιο Νεβάδα, Λας Βέγκας. Τετάρτη 19 Οκτωβρίου, (σχεδόν) 22:30 (ώρα ΉΠΑ): 90 λεπτά αργότερα, το τρίτο και τελευταίο debate έχει τελειώσει. Η αντίστροφη μέτρηση για τις εκλογές της 8ης Νοεμβρίου έχει και τυπικά ξεκινήσει. Ούτε και αυτή τη φορά οι δυο υποψήφιοι ανταλλάσσουν χειραψία. Χαμογελαστή μέσα στο λευκό κοστούμι της, η Χίλαρι Κλίντον φεύγει από τη θέση της, χαιρετά τον Γουάλας και κατευθύνεται στην οικογένειά της που την περιμένει στο κοινό. Όλα υπό το “άγρυπνο” βλέμμα” του Τραμπ, που με βλοσυρό ύφος την κοιτά, περιμένει και στη συνέχεια κατευθύνεται στον Γουάλας για να τον χαιρετίσει.
Ήταν η τελευταία “μονομαχία” ανάμεσα στους δυο ανθρώπους που διεκδικούν την προεδρία των ΗΠΑ. Ήταν το debate στο οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ ήθελε να κάνει το comeback μετά την “κατρακύλα” των τελευταίων ημερών και η Χίλαρι Κλίντον να διατηρήσει το προβάδισμά της. Το αν η υποψήφια των Δημοκρατικών τα κατάφερε, θα το δείξει η ιστορία. Ο Τραμπ, πάντως, “έπεσε” για ακόμη μια φορά θύμα του ίδιου του του εαυτού.
Σοβαρός και… ήσυχος, χωρίς να διακόπτει, την αντίπαλό του στα πρώτα σχεδόν 30 λεπτά του debate. Δεν ειρωνευόταν, δεν έβαλε στο τραπέζι τις… πομπές του Μπιλ Κλίντον. Από ένα σημείο και μετά “βρήκε” τον… εαυτό του: ήταν ειρωνικός, ήταν υπερόπτης, ήταν ο… Τραμπ που όλοι “αγαπήσαμε”. Τη μία στιγμή έλεγε πως κανείς δεν έχει περισσότερο σεβασμό για τις γυναίκες από εκείνον και την… επόμενη (σχεδόν) διέκοπτε την Κλίντον για να την αποκαλέσει “κακιά γυναίκα”.
Clinton: “What we want to do is to replenish the Social Security trust fund…”
Trump: “Such a nasty woman” #Debate https://t.co/HMsvusL4Y6
— CNN (@CNN) October 20, 2016
Ακόμη και την ευθεία κατηγορία της Κλίντον πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει με κυβερνοεπιθέσεις και διαρροές μέσω του Wikileaks να ελέγξει τις εκλογές στις ΗΠΑ και να κάνει έναν «αχυράνθρωπο», τον Τραμπ δηλαδή, πρόεδρο της χώρας κατάφερε να την κάνει να… ξεχαστεί με μόνο μια απάντηση: όταν αρνήθηκε να πει αν θα αναγνωρίσει το αποτέλεσμα των εκλογών σε περίπτωση που ηττηθεί. «Θα αποφασίσω εκείνη τη στιγμή. Δεν σας λέω» ήταν η απάντησή του. Κι όταν ο Κρις Γουάλας επέμεινε, ο Τραμπ συνέχισε την ίδια τακτική: «Σας το κρατάω για σασπένς». Αυτό (για το οποίο τον κατακρίνουν δημόσια πολλοί Ρεπουμπλικάνοι) και η ατάκα nasty woman είναι όσα έμειναν στους Αμερικανούς (όπως φαίνεται από τα social media) από το τρίτο debate. Μια τηλεμαχία που αναμφίβολα ήταν η πιο «σοβαρή» απ’ όλες, όπου τέθηκαν ζητήματα ουσίας και πολιτικής και την οποία ο Τραμπ κατάφερε να κάνει… κουρελόχαρτο.
Η Χίλαρι ήταν αυτή που είδαμε σε όλα τα προηγούμενα debate. Μάλλον δεν είχε λόγο να αλλάξει. Η πρώτη δημοσκόπηση του CNN δείχνει πως εκείνη κέρδισε στο debate. Η ουσία είναι πως ήταν μέτρια όπως και τις προηγούμενες φορές. Απλά είχε απέναντί της έναν κακό Τραμπ. Συμπέρασμα; Νικητής του debate ήταν ο Κρις Γουάλας, με τις ερωτήσεις και τη στάση του, καθώς δεν δίστασε να “μαλώσει” τους υποψήφιους όταν προσπαθούσαν να του… ξεφύγουν από τις ερωτήσεις που έθετε!
Χαρακτηριστικό της εικόνας του Τραμπ το γεγονός πως διέκοψε περισσότερες από 10 φορές τη Χίλαρι. Εκείνη, δεν ακολούθησε την ίδια τακτική. Και στη μια φορά που επιχείρησε να τον διακόψει, ο Τραμπ ήταν ο… Τραμπ: «Σε παρακαλώ, μιλάω εγώ τώρα» της είπε απότομα, κάνοντας και μια χαρακτηριστική χειρονομία. Σε άλλο σημείο, η Κλίντον είπε «ας προσπαθήσω να μεταφράσω αυτό που είπε» για να της επιτεθεί ο Τραμπ: «δεν μπορείς».
«Το ότι δεν μας λέει τι θα κάνει αλλοιώνει τη Δημοκρατία» είπε η Κλίντον όταν ο Τραμπ έριξε τη “βόμβα” για το αν θα αποδεχτεί ή όχι το αποτέλεσμα των εκλογών σε περίπτωση ήττας. Ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων επέμεινε στα περί νοθείας και τόνισε πως νοθεία είναι ακόμη και το ότι επετράπη στην Κλίντον να είναι υποψήφια ενώ έχει ανοιχτά ζητήματα με τη δικαιοσύνη (σ.σ. για την υπόθεση με τα e-mail όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών, για την οποία όμως δεν έχουν ασκηθεί διώξεις). Για τη στάση του αυτή, δέχεται τα πυρά ακόμη και Ρεπουμπλικάνων Γερουσιαστών. Εκτός φυσικά από την Κλίντον, ο Τραμπ δεν δίσταζε να διακόπτει και τον Κρις Γουάλας!
Απαντώντας του στο «δεν έπρεπε να είναι υποψήφια», η Κλίντον τον αποκάλεσε ψεύτη και πρόσθεσε πως ακόμη και τα EMMY έχει χαρακτηρίσει στημένα, γιατί έτσι κάνει όταν κάτι δεν πάει όπως το θέλει εκείνος! «Έπρεπε να το είχα πάει» “πετάχτηκε” να πει σε εκείνο το σημείο προκαλώντας γέλιο (όχι στη Χίλαρι).
«Αυτός δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η δημοκρατία μας. Είμαστε εδώ σχεδόν 240 χρόνια. Διεξάγουμε ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Δεχόμαστε τα αποτελέσματα, ακόμα κι όταν δεν μας αρέσουν. Κι αυτό είναι ακριβώς που αναμένουμε από κάποιον που συμμετέχει σε μία προεκλογική συζήτηση στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα», είπε η Κλίντον. Και θυμήθηκε και τον Ομπάμα που πριν μερικές μέρες ζήτησε από τον Τραμπ να σταματήσει να “κλαψουρίζει”.
Με τη στάση του, ο Τραμπ κατάφερε να κάνει την κατηγορία της Κλίντον κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, τον οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγόρησε για… κατασκοπεία, να περάσει (ας πούμε) στα ψιλά! Η υποψήφια των Δημοκρατικών στάθηκε ιδιαίτερα στην… “αγάπη” που δείχνει ο αντίπαλός της στον πρόεδρο της Ρωσίας, κατηγορώντας τον Τραμπ πως δείχνει μεγαλύτερη προτίμηση στον Πούτιν παρά σε Αμερικανούς στρατιωτικούς και ειδικούς πληροφοριών.
Η Κλίντον δεν δίστασε να πει ότι ο Πούτιν θέλει έναν «αχυράνθρωπο» στον Λευκό Οίκο και γι’ αυτό στηρίζει τον Τραμπ. Κατηγόρησε επίσης τον πρόεδρο της Ρωσίας πως ουσιαστικά έχει δώσει εντολή για κυβερνοεπιθέσεις στις ΗΠΑ, από τις οποίες απορρέουν και οι διαρροές e-mail στα Wikileaks που την… “καίνε”, και θέλει να ελέγξει τις αμερικανικές εκλογές.
Ο Τραμπ από την πλευρά του απέρριψε κάθε σχέση με τον Πούτιν. «Δεν τον ξέρω, δεν τον έχω συναντήσει, δεν είναι ο καλύτερός μου φίλος» είπε αλλά αρνήθηκε να δεχτεί τα όσα υποστηρίζει η Κλίντον αλλά και η κυβέρνηση Ομπάμα πως πίσω από τις κυβερνοεπιθέσεις των τελευταίων ημερών βρίσκεται η Ρωσία. «Έχεις χάσει σε όλα τα επίπεδα από τον Πούτιν» ήταν η απάντηση του Τραμπ στην Κλίντον. Ο Ρεπουπλικανός υποψήφιος είπε ακόμα ότι ο Πούτιν έπιασε… “κότσους” τη Χίλαρι και τον Ομπάμα στο θέμα της Συρίας και η εξωτερική του πολιτική τα τελευταία χρόνια είναι καλύτερη από εκείνη των ΗΠΑ.
Η επίθεση της Κλίντον στον Πούτιν ήταν η “απάντησή” της στις ερωτήσεις, που δέχτηκε για πρώτη φορά, και αφορούν στις αποκαλύψεις του Wikileaks για τα e-mail του Τζον Ποντέστα (πρώην συμβούλου του Μπαράκ Ομπάμα και νυν επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας της Κλίντον) σχετικά με το ύφος της υποψήφιας των Δημοκρατικών σε προσωπικό και δημόσιο επίπεδο και ιδίως όταν μιλά σε στελέχη της Wall Street. Για να αποφύγει να μπει στην ουσία, η Κλίντον έπαιξε το χαρτί του Πούτιν. Αλλά περισσότερο απ’ όλα, στο συγκεκριμένο σημείο τη βοήθησε ο… Τραμπ!
Η μοναδική ερώτηση που τέθηκε σχετικά με τις αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών από γυναίκες που υποστηρίζουν πως έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής επίθεσης από τον Τραμπ έγινε με τρόπο που μόνο “πιπεράτος” δεν χαρακτηρίζεται. Ο Γουάλας έθεσε το θέμα στη βάση που έπρεπε. «Κανείς δεν σέβεται τις γυναίκες περισσότερο από εμένα» είπε ο Τραμπ. Και συνέχισε: «Δεν έχω καν ζητήσει συγγνώμη από τη γυναίκα μου γιατί δεν έχω κάνει τίποτα. Δεν τις ξέρω αυτές τις γυναίκες, δεν τις έχω γνωρίσει. Ή ήθελαν δημοσιότητα ή τις έβαλε η προεκλογική καμπάνια της Κλίντον να τα πουν όλα αυτά».
«Νομίζει ότι το να μειώνει τις γυναίκες τον κάνει πιό σπουδαίο, ενώ επιτίθεται στην αξιοπρέπειά τους και την αυτοεκτίμησή τους», τοποθετήθηκε η Κλίντον, αποκαλώντας τον αντίπαλό της ουσιαστικά μισογύνη. «Μετά το δεύτερο πολλές γυναίκες δημοσιοποίησαν πως είχαν δεχτεί επιθέσεις από τον Ντόναλντ. Και η απάντησή του ήταν να κάνει συγκεντρώσεις και να υποστηρίξει πως δεν θα μπορούσε να το έχει κάνει γιατί δεν είναι αρκετά ελκυστικές», είπε η Κλίντον, με τον Τραμπ να παρεμβαίνει για να πει «δεν το είπα, δεν το είπα». Αλλά εκείνη συνέχισε…
«Ο Ντόναλντ νομίζει ότι με το να μειώνει τις γυναίκες, γίνεται μεγάλος ο ίδιος. Έτσι, υποβαθμίζει την αξιοπρέπειά τους, την αυτοεκτίμησή τους, ενώ δε νομίζω να υπάρχει έστω και μία γυναίκα που δε γνωρίζει πώς είναι αυτό το συναίσθημα. Εξαρτάται από εμάς να δείξουμε ποιον πρόεδρο θέλουμε. (…) Πρόκειται για ένα μοτίβο συμπεριφοράς που είναι διχαστικό εμπεριέχοντας ένα σκοτεινό κι επικίνδυνο όραμα για τη χώρα μας υποκινώντας τη βία, ενώ επικροτεί τους ανθρώπους που εκδηλώνουν βίαιη συμπεριφορά. Το μοτίβο αυτό, δεν αντιπροσωπεύει την Αμερική», είπε η Κλίντον.
Η πρώτη ερώτηση που έθεσε ο Γουάλας στους δυο υποψηφίους ήταν για το Ανώτατο Δικαστήριο. Και φυσικά οι θέσεις τους ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες. Όχι ότι περίμενε κανείς κάτι διαφορετικό. Η συζήτηση έφτασε και στο θέμα των αμβλώσεων, με τον Τραμπ να “υπόσχεται” πως ο υποψήφιος που θα διορίσει αν βγει πρόεδρος θα ανατρέψει την απόφαση (Roe versus Wade) για τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων. «Θέλω να διορίσω τον κατάλληλο για τη θέση. Το Ανώτατο Δικαστήριο πρέπει να εκπροσωπεί τα δικαιώματα όλων» είπε η Κλίντον, σημειώνοντας πως «έχουμε κάνει πολύ δρόμο για να γυρίσουμε πίσω τώρα».
Τόνισε πως η έκτρωση είναι δικαίωμα της κάθε γυναίκας, ειδικά όταν τίθεται θέμα υγείας. «Κάποιοι πρόσφατα έκαναν αρνητικά σχόλια για μένα και μετά ζήτησαν συγγνώμη. Οι δικαστές πρέπει να σέβονται το Σύνταγμα και τα τηρούν το γράμμα και το πνεύμα του» είπε ο Τραμπ και αναφερόμενος στις αμβλώσεις είπε πως οι δικαστές που θα διορίσει θα είναι υπέρμαχοι της ζωής γιατί «κανείς δεν πρέπει να μπορεί να “ξεριζώσει” ένα έμβρυο από την κοιλιά μιας γυναίκας, ειδικά στις τελευταίες μέρες της κύησης».
Όσον αφορά στην οπλοκατοχή, επίσης δεν υπήρξαν εκπλήξεις. Ο Τραμπ δήλωσε περήφανος που τον στηρίζει η NRA, η Ένωση υπέρ της οπλοκατοχής και τόνισε πως η «δεύτερη τροπολογία είναι σημαντική για όλους τους Αμερικάνους και πρέπει να παραμείνει ως έχει». Η Κλίντον από την άλλη μίλησε για τους Αμερικανούς που έχουν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας της οπλοκατοχής και της οπλοχρησίας, υποσχέθηκε ελέγχους και τόνισε πως η δεύτερη τροπολογία, την οποία σέβεται, πρέπει να μεταρρυθμιστεί γιατί υπάρχουν «παραθυράκια» και μάλιστα σοβαρά.
Για άλλη μια φορά ο Τραμπ κατηγόρησε την Χίλαρι Κλίντον και τον Μπαράκ Ομπάμα πως με την εξωτερική τους πολιτική επέτρεψαν τη γιγάντωση του Ισλαμικού Κράτους. «30 χρόνια είσαι μόνο λόγια και καμία πράξη. Τώρα θα κάνεις κάτι;» είπε στην Κλίντον για να του απαντήσει εκείνη: «Θα σου πω για τα 30 χρόνια που λες. Σε αυτά τα χρόνια εγώ δούλευα κι εσύ έκανες πάρτι».
Ο Τραμπ χαρακτήρισε τους πρόσφυγες από τη Συρία και τους μετανάστες «Δούρειο Ίππο» για να μπουν τζιχαντιστές στις ΗΠΑ, με την Κλίντον να επιμένει πως «δεν μπορεί κανείς να βλέπει το αιματοβαμμένο πρόσωπο ενός παιδιού (σ.σ. αναφερόταν στον Ομράν από τη Συρία) και να μην κάνει τίποτα». Υποσχέθηκε περισσότερους ελέγχους αλλά «δεν μπορώ να απαγορεύσω την είσοδο σε γυναίκες και παιδιά».
Η συζήτηση έφτασε και στη Συρία, με τον Τραμπ να κατηγορεί την Κλίντον πως κατάφερε να ισχυροποιήσει το Ιράν, το οποίο θα… πάρει το Ιράκ. Κατηγόρησε επίσης την κυβέρνηση Ομπάμα πως χρηματοδοτεί τους αντάρτες της Συρίας με εκατομμύρια χωρίς να γνωρίζει ποιοι άνθρωποι είναι αυτοί. «Να φύγει ο Άσαντ, είναι κακός ο Άσαντ αλλά δεν ξέρουμε ποιος θα έρθει», είπε. «Μας έχουν ξεπεράσει η Ρωσία, το Ιράν και ο Άσαντ» είπε επίσης, χαρακτηρίζοντάς το αυτό «γελοίο».
«Το Χαλέπι είναι η απόλυτη καταστροφή. Ο Άσαντ αποδείχθηκε πιο έξυπνος από τη Χίλαρι και τον Ομπάμα. Ευθυγραμμίστηκε με τη Ρωσία. Υποστηρίζουμε τους αντάρτες, τους δίνουμε χρήματα, αλλά δεν ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Δεν θέλω το ISIS και, ναι, ο Άσαντ είναι κακός αλλά δεν ξέρουμε ποιοι θα είναι οι επόμενοι που θα αναλάβουν την εξουσία. Οι μετανάστες που έρχονται, πολλοί απ’ αυτούς είναι μέλη του ISIS. Είναι ο νέος Δούρειος Ίππος! Σε ευχαριστώ Χίλαρι για αυτό που έχεις πετύχει!», είπε ο Τραμπ.
Για δεύτερη φορά, η Κλίντον τάχθηκε υπέρ της επιβολής μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων στον εναέριο χώρο της Συρίας, η οποία όπως είπε θα μπορούσε να σώσει ζωές και να επιταχύνει τον τερματισμό του εμφυλίου. Αυτό, είπε επίσης, θα απαιτήσει χρόνο, αλλά και συζητήσεις με τη Ρωσία, αλλά και τη Συρία. Τόνισε επίσης ότι δεν θα στείλει ξανά Αμερικανούς στρατιώτες στο Ιράκ. «Είχαμε τη Μοσούλη και τη χάσαμε εξαιτίας του. Μήνες ακούμε για επιχείρηση στη Μοσούλη. Οι ηγέτες του Ισλαμικού Κράτους δεν περιμένουν, φεύγουν. Χάσαμε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού» είπε ο Τραμπ.
«Οι άνθρωποι θα αρχίσουν να μπαίνουν σωρηδόν στη χώρα μας» σε περίπτωση νίκης της Κλίντον, πρόσθεσε ο Τραμπ, που επέμεινε στην ανέγερση τείχους στα σύνορα με το Μεξικό (το οποίο είπε πως είχε ψηφίσει ως Γερουσιαστής η Χίλαρι) και για μαζικές απελάσεις παράνομων μεταναστών που… γεμίζουν τις ΗΠΑ με ηρωίνη, η οποία «σκοτώνει τα παιδιά μας». «Τους παράνομους μετανάστες τους εκμεταλλεύθηκες για να χτίσεις τον Πύργο σου» ήταν η απάντηση της Κλίντον.
Οι δύο συγκρούστηκαν στο θέμα των εμπορικών συναλλαγών, με τον Τραμπ να λέει ότι η Κλίντον είχε διαστρεβλώσει τη θέση της συμφωνίας Trans-Pacific Partnership, τονίζοντας ότι την είχε αρχικά καλέσει τον “χρυσό κανόνα” των εμπορικών συμφωνιών. Η Κλίντον ανταπάντησε ότι όταν ολοκληρώθηκε η συμφωνία, δεν πληρούσε τις απαιτήσεις της. «Θα σταθώ εναντίον της όταν γίνω πρόεδρος», απάντησε.
Για να… ξεφύγει από το θέμα των e-mail όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών, η Χίλαρι έφερε στο “τραπέζι” και τις φορολογικές δηλώσεις του Τραμπ. «Δεν έχει πληρώσει ούτε ένα δολάριο σε ομοσπονδιακούς φόρους» είπε και κατηγόρησε τον αντίπαλό της πως έχει πληρώσει στην εφορία λιγότερα από τους μετανάστες που θέλει να διώξει από τις ΗΠΑ! «Κάνει ό,τι κάνει και ο Μπάφετ (σ.σ. εκ των χορηγών της καμπάνιας της Κλίντον). Ας αλλάζατε τους νόμους όσο ήσασταν κυβέρνηση» ήταν η απάντησή του.
Όσο για το τι θα κάνουν αν εκλεγούν (ήταν η τελευταία ερώτηση); «Θέλω να πω σε όσους μας βλέπουν πως θα είμαι μαζί τους γιατί τους χρειάζομαι όλους για να ξαναλαδώσουμε τη μηχανή της οικονομίας. Ξέρω ότι είναι πολύ μεγάλη η ευθύνη για να διασφαλίσω την ασφάλεια της χώρας. Ως πρόεδρος θα διασφαλίσω τα δικαιώματα των ανθρώπων ενάντια στις μεγάλες εταιρίες. Ελπίζω να μου δώσετε την ψήφο σας», είπε η Χίλαρι Κλίντον.
Και ο Ντόναλντ Τραμπ απάντησε: «Ξεκίνησα την καμπάνια λέγοντας ας ξανακάνουμε τη Αμερική μεγάλη. Υπάρχουν προβλήματα στο στρατό, κανείς δεν σέβεται την αστυνομία. Θα κάνω περισσότερα για τους Αφροαμερικανούς και τους Λατίνους. Θα κάνω περισσότερα απ’ όσα λέει η Κλίντον. Δεν μπορούμε άλλα τέσσερα χρόνια Ομπάμα και αυτό θα πάρετε αν ψηφίσετε τη Χίλαρι».
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟ ΤΟ DEBATE
Φωτογραφίες: Reuters