Η ειρωνεία της ιστορίας θέλησε το δημοψήφισμα για την αλλαγή του Συντάγματος να οργανωθεί στην 30η επέτειο του πραξικοπήματος και θεωρείται ως “δοκιμασία δημοκρατίας”, αλλά και ως δοκιμασία της εμπιστοσύνης του τουρκικού εκλογικού σώματος στην κυβέρνηση του Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKB).
Η ψηφοφορία άρχισε στις 7 το πρωί και θα ολοκληρωθεί στις 4 το απόγευμα, σε 32 νομούς της ανατολικής Τουρκίας. Σε 49 νομούς της δυτικής Τουρκίας η ψηφοφορία διεξάγεται μεταξύ 8 το πρωί και 5 το απόγευμα. Τα πρώτα συγκεντρωτικά αποτελέσματα θα έχουν διαμορφωθεί λίγο μετά τις 6 το απόγευμα.Μετά την άρση της απαγόρευσης μετάδοσης αποτελεσμάτων, εκτός από τα αποτελέσματα θα ανακοινωθεί από το τηλεοπτικό δίκτυο Kanal D το “exit poll” της τουρκικής εταιρείας A&G. Στο δημοψήφισμα έχουν δικαίωμα ψήφου 49.446.369 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι.
Η Κωνσταντινούπολη είναι ο νομός με τους περισσότερους εγγεγραμμένους ψηφοφόρους (8.829.393) και ακολουθούν η Άγκυρα με 3.237.436 και η Σμύρνη με 2.794.729 ψηφοφόρους.
Η αξιωματική αντιπολίτευση υιοθετώντας τις αντιλήψεις των παλαιών κεμαλικών ηγεσιών αμφισβήτησε την ειλικρίνεια της δημοκρατικής αλλαγής που εισάγει η κυβέρνηση και θέλησε να παρουσιάσει τις μεταρρυθμίσεις που δρομολογούνται ως “απειλή αυταρχισμού της πλειοψηφίας”.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση που χαιρέτισε με κάθε τρόπο τις αλλαγές που δρομολογούνται ως βήματα εκδημοκρατισμού και σύγκλισης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, εξέφρασε λύπη γιατί η τουρκική κυβέρνηση δεν κατάφερε να συγκεντρώσει μια ευρύτερη συναίνεση γύρω από τις μεταρρυθμίσεις που προωθεί.
Οι υποστηρικτές του “ΝΑΙ” πιστεύουν ότι η ευρύτερη αυτή συναίνεση θα αποτυπωθεί στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που θα συγκεντρώνει υπέρ των αλλαγών πολύ περισσότερες ψήφους από τις ψήφους που συνήθως συγκεντρώνει το κυβερνών κόμμα.
Η συζήτηση για το δημοψήφισμα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη μέσα σε μια ατμόσφαιρα εξαιρετικά πολωμένη όπου δεν ήταν εύκολο να υπάρξει ακρίβεια στον ορισμό ακόμα και στοιχειωδών εννοιών. Πολλοί περιγράφουν το κυβερνητικό κόμμα ως “ισλαμικό” ή ως “μετριοπαθώς ισλαμικό” παρά την κατηγορηματική και επανειλημμένη άρνηση του κόμματος να αυτοπροσδιοριστεί με τέτοια χαρακτηριστικά.
Η λεγόμενη κεμαλική αντιπολίτευση αντιτίθεται στις αλλαγές στη διοίκηση του δικαστικού σώματος, αλλαγές που Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αναλυτές θεωρούν ότι είναι άμεσα εμπνευσμένες από τις αντίστοιχες συνταγματικές πρακτικές στην Ευρώπη και την Αμερική. Οι αλλαγές αυτές στερούν τον έλεγχο που παραδοσιακά ασκούσε η κεμαλική ελίτ στα ανώτατα κλιμάκια της δικαστικής εξουσίας.
Το δημοψήφισμα διεξήχθη με επιτυχία δεδομένης της απουσίας επεισοδίων ή αναταραχών, πλην των επεισοδίων που σημειώθηκαν στη ΝΑ Τουρκία όπου εκδηλώθηκαν προσπάθειες να εμποδιστεί ο πληθυσμός να συμμετέχει στο δημοψήφισμα. Εκατόν τριάντα εννέα άτομα έχουν συλληφθεί από τις τοπικές αρχές με την κατηγορία ότι αποπειράθηκαν να εμποδίσουν την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Τι λένε οι δημοσκοπήσεις
Μία καθαρή πλειοψηφία αναμένεται να στηρίξει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί η κυβέρνηση στο δημοψήφισμα που πραγματοποιείται σήμερα στην Τουρκία. Ερευνα του ινστιτούτου KONDA αναφέρει ότι οι μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων και η αμφιλεγόνη πρόταση για αλλαγές στο δικαστικό σύστημα, θα εγκριθούν καθώς θα επικρατήσει το “ναι” με 56.8% κατά το σημερινό δημοψήφισμα που θεωρείται κρίσιμο για τον Ερντογάν εν όψει των βουλευτικών εκλογών τον επόμενο χρόνο.
Ωστόσο, το KONDA αναφέρει ότι το εκλογικό σώμα παραμένει αναποφάσιστο. Προηγούμενες δημοσκοπήσεις στη διάρκεια της εβδομάδας έδειξαν ότι το αποτέλεσμα θα είναι αμφίρροπο με μία από αυτές να προβλέπει, μάλιστα, οριακή ήττα για το πακέτο μεταρρυθμίσεων και με μία άλλη να αναφέρει ότι θα υπερψηφιστεί αλλά οριακά.
Ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις θα φέρουν το Σύνταγμα, το οποίο ψηφίστηκε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, πιο κοντά σε εκείνα των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στην οποία επιδιώκει να ενταχθεί η Τουρκία.Μία ενδεχόμενη επικράτηση του “όχι” στο δημοψήφισμα θα καταρρακώσει το ηθικό της κυβέρνησης εν όψει των εκλογών του Ιουλίου 2011.