Τι αποφάσισαν οι Ευρωπαίοι; Πρώτον πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διχασμένη. Από τη μια οι χώρες που δεν θέλουν τον όρο “κλειστά σύνορα” και τις μονομερείς ενέργειες, από την άλλη Αυστρία και οι χώρες του Βίζεγκραντ. Και στη μέση της διαιρεμένης Ευρώπης ο “βασιλιάς” Νταβούτογλου. Ζήτησε περισσότερα λεφτά, ελεύθερη βίζα και άνοιγμα των ενταξιακών κεφαλαίων. Και για να είμαστε ειλικρινείς, τα πήρε όλα (κι έφυγε).
Δεύτερον, αποφάσισαν πως δεν μπορούν να συμφωνήσουν και έδωσαν στους εαυτούς τους περιθώριο άλλων 10 ημερών για να λύσουν το μεταναστευτικό. Δύσκολα θα τα καταφέρουν. Συμφώνησαν να ξανασυζητήσουν στην τακτική, πια, Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στις 17 και 18 Μαρτίου. Τη δεύτερη μέρα, παρών θα είναι και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας. Ακόμα ένα παζάρι.
Έως τότε, η Ευρώπη θα πρέπει να… λύσει τα θέματά της. Ό,τι δεν κατάφερε χρόνια τώρα, πρέπει να το κάνει σε 10 μέρες. Πρέπει σε αυτό το διάστημα να επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες της συμφωνίας με την Τουρκία για την διακοπή των προσφυγικών ροών προς το ευρωπαϊκό έδαφος. Έως τότε, ας πνίγονται άνθρωποι στο Αιγαίο, ας ξυλιάζουν στην Ειδομένη. Η Ευρώπη παίρνει το χρόνο της…
Στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων βρίσκεται πρόταση για την επαναπροώθηση στην Τουρκία όλων των προσφύγων και μεταναστών που διασχίζουν το Αιγαίο, περιλαμβανομένων των Σύρων. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου μίλησε, μετά το τέλος της Συνόδου, για την “τολμηρή” πρόταση της Άγκυρας προς τους 28, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα δέχεται πίσω όλους του “οικονομικούς μετανάστες”, αλλά και τους πρόσφυγες από τη Συρία.
Σε αντάλλαγμα, οι Ευρωπαίοι δεσμεύονται να δέχονται μέσω νόμιμων και ασφαλών οδών τον ίδιο αριθμό σύρων προσφύγων απευθείας από το τουρκικό έδαφος. Σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή, θεωρητικά, πρόκειται για την κάλυψη των 70.000 θέσεων υποδοχής προσφύγων σε ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν προβλεφθεί από τους 28 από το φθινόπωρο του περασμένου έτους.
Στο κοινό ανακοινωθέν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες “χαιρετίζουν θερμά” αυτές τις προτάσεις και ζητούν από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ να επεξεργασθεί με την Τουρκία τις λεπτομέρειες της συμφωνίας εντός των προσεχών δέκα ημερών.
Οι 28 δεσμεύονται να επιταχύνουν την εφαρμογή της φιλελευθεροποίησης του συστήματος της βίζας για τους Τούρκους πολίτες “το αργότερο μέχρι το τέλος Ιουνίου” και δηλώνουν ότι “προετοιμάζουν το άνοιγμα νέων κεφαλαίων” στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Διπλή νίκη του Νταβούτογλου κι ας “φωνάζει” η Κύπρος.
Επίσης, στο κοινό ανακοινωθέν, οι 28 δηλώνουν ότι θα επιδιώξουν την επιτάχυνση της καταβολής της οικονομικής βοήθειας των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Τουρκία για τη διαχείριση του πλήθους των 2,7 εκατομμυρίων προσφύγων που είναι εγκατεστημένοι στο τουρκικό έδαφος και υπόσχονται ότι “θα αποφασίσουν την καταβολή και επιπλέον πόρων”, τη στιγμή που η Άγκυρα ζητεί επιπλέον 3 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2018.
Σε τι στοχεύουν Ευρωπαίοι και Τουρκία; Να διαμηνύσουν σε ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τη φτώχεια πως δεν θα περάσουν εύκολα τα σύνορα. Οι οικονομικοί μετανάστες θα επαναπροωθούνται και οι αιτούντες άσυλο έχουν κάθε συμφέρον να καταθέτουν την αίτησή τους στην Τουρκία για να ελπίζουν σε μία ασφαλή μεταφορά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πέρα από τις αντιρρήσεις που μπορεί να έχει κανείς, ένα είναι δεδομένο και το παραδέχτηκε και διπλωματική πηγή: υπάρχουν πολλά σημεία που πρέπει να αποσαφηνιστούν. Και μάλλον εκεί θα παιχτεί, πια, όλο το παιχνίδι.
Υπάρχουν χώρες που αναρωτήθηκαν αν τα μέτρα που προτείνονται είναι νόμιμα (όπως η επαναπροώθηση των προσφύγων) και κυρίως αν είναι εφαρμόσιμα. «Είναι νόμιμα» απάντησε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η είδηση, βέβαια, θα ήταν να έλεγε το αντίθετο. Και διαβεβαίωσε (ή και προεξόφλησε ακόμα) πως δεν υπάρχει κίνδυνος καταδικαστικών αποφάσεων από ευρωπαϊκά δικαστήρια για την επαναπροώθηση των Σύρων αιτούντων άσυλο στην Τουρκία.
Υπάρχει ακόμη ένα θέμα: ωραία, η Τουρκία συμφώνησε έναντι οικονομικού ανταλλάγματος να περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές. Το ίδιο είχε κάνει και τον περασμένο Νοέμβριο, να σταματήσει το πέρασμα προσφύγων και μεταναστών στα ελληνικά νησιά και κυρίως να εξαρθρώσει τα κυκλώματα διακίνησης. Τίποτα δεν έκανε. Και το πιθανότερο είναι πως και τώρα τίποτα δεν θα κάνει. Και αυτό ενισχύει τους φόβους των Ευρωπαίων για νέο ενισχυμένο κύμα την άνοιξη.
Μετά από τη Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας η Ευρώπη βγαίνει, ίσως περισσότερο από ποτέ, διχασμένη. Δεν είναι μόνο η αποκάλυψη του Αυστριακού καγκελάριου Βέρνερ Φάιμαν πως… τσακώθηκε με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και την Άνγκελα Μέρκελ. Είναι κυρίως ο τσακωμός των Ευρωπαίων για το καθεστώς της διαδρομής των Βαλκανίων, από την οποία μέχρι να κλείσουν τα σύνορα και οι χώρες του Βίζεγκραντ και η Αυστρία να καταργήσουν με το έτσι θέλω τη Σένγκεν, είχαν περάσει περισσότεροι από 850.000 άνθρωποι.
Η αναφορά σε ένα σχέδιο τελικού ανακοινωθέντος της Συνόδου ανέφερε πως «αυτή η διαδρομή είναι πλέον κλειστή». Και αυτό προκάλεσε την οργή της Μέρκελ. Η οποία κατάφερε (γιατί αν εκείνη δεν αντιδρούσε ό,τι κι αν έλεγε η Ελλάδα ή η Ιταλία μάλλον θα… χτυπούσαν στου κουφού την πόρτα) να μην υπάρχει η συγκεκριμένη παράγραφος στο τελικό κείμενο.
Η Μέρκελ δεν ήθελε να υπάρχει “δεδικασμένο”. Να δημιουργηθεί δηλαδή προηγούμενο επικύρωσης μονομερών ενεργειών από χώρες στη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων (λέγε με Αυστρία).
Υπήρξε όμως και κάτι στο οποί συμφώνησαν οι Ευρωπαίοι: στην πρόταση της Κομισιόν για ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ σε βάθος τριετίας στις χώρες που βρίσκονται στην “πρώτη γραμμή”, όπως κυρίως η Ελλάδα.
Εξέφρασαν επίσης την υποστήριξή τους προς τον στόχο της Επιτροπής για μία εξομάλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας στη ζώνη Σένγκεν “μέχρι το τέλος του έτους”, με την κατάργηση των εσωτερικών ελέγχων που έχουν επαναφέρει ορισμένες χώρες. Σύνορα κλειστά μέχρι το τέλος του ’16 δηλαδή…