Από τη σοβιετική εποχή που ήταν υποχρεωτική η ανάγνωση του «Κεφαλαίου» του Καρλ Μαρξ, γράφει η Μαρί Ζεγκό στη γαλλική εφημερίδα Le Monde, έχει σημειωθεί στη χώρα αυτή μια κοπερνικιανή επανάσταση. Ο Λένιν μπορεί να στριφογυρίζει στη σαρκοφάγο του στην Κόκκινη Πλατεία, αλλά τι σημασία έχει; Κάτω η ιδεολογία, ζήτω το χρήμα! Αρκεί να γεμίζουν τα κρατικά ταμεία με δολάρια, εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια…
Το Κρεμλίνο και ο όμιλος Gazprom έδωσαν το σύνθημα το 2006, υπογράφοντας παχυλά συμβόλαια με τις εταιρείες δημοσίων σχέσεων Ketchum και GPlus Europe, θυγατρικές της αμερικανικής Omnicom. Ακολούθησαν όμως μερικά θλιβερά γεγονότα, όπως η δολοφονία της δημοσιογράφου Ανα Πολιτκόφσκαγια, τον Οκτώβριο του 2006, η δηλητηρίαση του Αλεξάντρ Λιτβινένκο ένα μήνα αργότερα στο Λονδίνο και ο «πόλεμος του αερίου» ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία.
Η Μόσχα έπρεπε λοιπόν να βρει νέους τρόπους να βελτιώσει την εικόνα της. Ολοι θυμούνται τον Γκέρχαρντ Σρέντερ, που πέρασε κατευθείαν τον Νοέμβριο του 2005 από την καγκελαρία στο διοικητικό συμβούλιο της κοινοπραξίας Nord Stream AG, επικεφαλής της οποίας ήταν η Gazprom. Ο πρώην καγκελάριος, στενός φίλος του Βλαντίμιρ Πούτιν, είχε εξασφαλίσει το συμβόλαιό του λίγες ημέρες μετά τη διαμεσολάβηση της γερμανικής κυβέρνησης ως εγγυητή για να χορηγήσουν οι γερμανικές τράπεζες Deutsche Bank και KfW δάνειο ενός δισεκατομμυρίου ευρώ στην Gazprom. Η κοινοπραξία είναι κάτι σαν κλαμπ, αφού πρόεδρός της δεν είναι άλλος από τον Ματίας Βάρνιγκ, πρώην μέλος της ανατολικογερμανικής Στάζι, αντιπρόσωπος στη συνέχεια της Dresdner Bank στη Ρωσία, και στενός φίλος φυσικά κι αυτός του Πούτιν.
Σήμερα, οι περισσότερες ρωσικές επιχειρήσεις έχουν τουλάχιστον έναν ξένο στο διοικητικό τους συμβούλιο. Αυτοί οι «ανεξάρτητοι διευθυντές» στρατολογούνται για το «ίματζ» της επιχείρησης, συχνά λίγες ημέρες πριν κυκλοφορήσουν οι μετοχές της στην αγορά.
Αυτό συνέβη με την Ελσι Λεούνγκ, πρώην υπουργό Δικαιοσύνης του Χονγκ Κονγκ, η οποία στρατολογήθηκε από τη Rusal, τον ρωσικό γίγαντα του αλουμινίου, λίγο πριν εισαχθεί στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ. Μεταξύ των μελών της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής της Rusal είναι και ο γάλλος Τιερί ντε Μονμπριάλ, ιδρυτής του γαλλικού Ινστιτούτου διεθνών σχέσεων. Γιατί; Μα επειδή η εταιρεία είναι εισηγμένη από τον Ιανουάριο του 2010 στο Χρηματιστήριο του Παρισιού…
Οι ρωσικές τράπεζες, πάλι, προτιμούν να στρατολογούν εγχώρια στελέχη. Η Masterbank – εξηκοστή τράπεζα σε σύνολο 1097 από την άποψη του μετοχικού της κεφαλαίου – προσέλαβε πρόσφατα ως αναπληρωτή εκτελεστικό διευθυντή τον Ιγκόρ Πούτιν, πρώτο ξάδελφο του ρώσου πρωθυπουργού. Ο τελευταίος, γιος στρατιωτικού και διπλωματούχος του ινστιτούτου αυτοκινήτου του Ριαζάν, δεν έχει καμιά σχέση με τα οικονομικά. Ούτε κανείς τον έχει δει κοντά στον πρωθυπουργό. Δεν είναι καν γνωστό αν οι δύο άνδρες έχουν σχέσεις. Αλλά δεν έχει σημασία. Αυτό που μετρά για την εταιρεία είναι το όνομα.
Αλλωστε, ο ίδιος άνθρωπος μετέχει από το 2007 στο διοικητικό συμβούλιο και μιας άλλης τράπεζας, της Avtovazbank. Κι από τότε, οι καταθέσεις της έχουν αυξηθεί κατά 40%!
Στη Μέση Ανατολή, οι τράπεζες προσελκύουν πελάτες καλώντας τους ουλεμάδες (θεολόγους) να συμμετέχουν στα θρησκευτικά εποπτικά τους συμβούλια. Στη Ρωσία, οι προσκλήσεις απευθύνονται στους πολιτικούς και τους συγγενείς τους. Ο 33χρονος Ντμίτρι Πατρούτσεφ, γιος του γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας Νικολάι Πατρούτσεφ, είναι επικεφαλής της Rosselkhozbank. Ο 32χρονος Πιοτρ Φραντκόφ, γιος του πρώην πρωθυπουργού Μιχαήλ Φραντκόφ, είναι αναπληρωτής διευθυντής της Vnechekonombank. Ο 33χρονος Αλεξάντρ Ιβανόφ, γιος του πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης Σεργκέι Ιβανόφ, είναι διευθυντής ενός τμήματος της ίδιας τράπεζας, ενώ ο μικρότερος αδελφός του, ο 30χρονος Σεργκέι, είναι αντιπρόεδρος της Gazprombank.
Αυτές τις ημέρες, όμως, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Τράπεζα της Μόσχας, που διαχειρίζεται τον προϋπολογισμό της πόλης. Όπως είναι φυσικό, διευθυντής της είναι ένας φίλος του δημάρχου, ή μάλλον πρώην δημάρχου Γιούρι Λουζκόφ. Για τον διάδοχό του δεν έχει γίνει τίποτα γνωστό, αλλά οι κακές γλώσσες λένε ότι έχει τη δική του τράπεζα.
Από την εφημερίδα “Le Monde”