Το 2008 η οικονομική κρίση ανέδειξε το ευάλωτο της Αμερικής και την αναδυόμενη δύναμη της Κίνας, Βραζιλίας, Ρωσίας.
Στον παγκοσμιοποιημένο, δηλαδή δικτυακά διασυνδεδεμένο και αλληλοεξαρτώμενο πλανήτη, η κρίση του 2008 έδειξε τον κίνδυνο, την άλλη όψη της επικοινωνίας. Την επιδημική μετάδοση.
Χωρίς τις καταναλωτικές δυνάμεις Αμερικής κι Ευρώπης δεν υπάρχει δουλειά και παραγωγή στην Κίνα, εργοστάσια να δουλεύουν με Ρώσικο πετρέλαιο και Βραζιλιάνικο χαλκό.
Κι αντίστροφα χωρίς φτηνή εργασία στην Ινδία και την Κίνα ο πληθωρισμός θα τινάξει στον αέρα τις αδηφάγες καταναλωτικές κοινωνίες της Δύσης.
Όμως αυτό το σύστημα που έχουμε εφεύρει για να ζούμε, η συνεχής δηλαδή προσπάθεια ατομικής καλυτέρευσης των όρων ζωής, με ουσιαστική αδιαφορία ή απαίτηση από το «Κράτος» να μεριμνά για τα κοινά, έχει φτάσει σε έντονα αυτοκαταστροφική τροχιά.
Η εξίσωση του χρέους είναι άλυτη, γιατί είναι μια συστημική αδυναμία. Κάτι σαν «αρρώστια του πολιτισμού». Την γεννά το σύστημα, την ενισχύει η προσπάθεια υπέρβασής της. Είναι στο «αίμα μας».
Το χρέος υπάρχει επειδή το επινοήσαμε. Το επινοήσαμε για να ζούμε ατομικά καλύτερα, να λειτουργεί ο καπιταλισμός. Η καπιταλιστική επέκταση, η παγκοσμιοποίηση το διογκώνει. Το διογκωμένο χρέος σκοτώνει το κοινωνικό κράτος. Ο θάνατος του κοινωνικού κράτους διαλύει την κοινωνική συνοχή.
Η διάλυση καταλύει τη δημοκρατία. Δεν έχουμε πια θετικούς λόγους για να ζούμε μαζί.
Μισούμε το κοινωνικό μαζί, δηλαδή το κράτος, δηλαδή εμάς, γιατί είναι άδικο, βάζει φόρους, δεν δίνει λύσεις, παράγει ανεργία.
Του απαντάμε με αδιαφορία, βία, ατομικά επιβίωση, καταστροφή.
Ένας πόλεμος έχει αρχίσει. Στην Ελλάδα αρχίσαμε να τον ζούμε έντονα. Στην Ευρώπη λιγότερο. Όμως είναι εδώ.
Στην Ελλάδα εκφράσεις του οι πιο τρελές σκέψεις.
Να απομονωθούμε, να γυρίσουμε στη δραχμή, να εξωραΐσουμε τις δεκαετίες του 70, του 60 ή του 50.
Να αφυπνίσουμε με την τρομοκρατία την κοινωνία.
Να πάρουμε με την αυτοδικία του δεν πληρώνω, και τους Φωτόπουλους το δίκιο στα χέρια μας.
Να διώξουμε τους ξένους, την τρόικα. Να μηδενίσουμε το χρέος.
Όλα κουτσές κραυγές, εύκολα αποδομήσιμες, αλλά κραυγές απελπισίας.
Γιατί; Είμαστε κακομαθημένοι; Οθωμανικά στιγματισμένοι;
Όχι μόνο, όχι τόσο είναι η απάντηση.
Μουγκρίζουμε άτεχνα, ίσως αυτιστικά, χωρίς νήμα και νόημα, μια βαθιά κοινή στάση.
Το αδιέξοδο που έχουμε χτίσει, την περιδίνηση όπου η στροφορμή δεν έχει πρόσημο.
Η Ελλάδα είναι μικρό θέατρο «πολέμου», προσπάθειας τελικής λύσης. Δεν το επεδίωξε κανείς, δεν το σχεδίασε, δεν συνωμότησαν εγχώριες και ξένες σκοτεινές δυνάμεις. Διεπράχθη, συνέβη.
Τι είναι πόλεμος; Η ύστατη προσπάθεια επίλυσης μιας καθολικής αντίφασης, ενός άλυτου γρίφου.
Το αντίδοτο στο γρίφο του χρέους είναι η κατάλυση του συμβολαίου, της επινόησης που έχουμε όλοι μαζί υπογράψει περί ασφάλειας, παροχών, ευημερίας, αγαθών και προτεραιοτήτων.
Η απειλή ζωής μπορεί να μας κάνει να υποχωρήσουμε από τα κεκτημένα.
Ο θάνατος , σε επιβιωτική αντίδραση αλλάζει τις προτεραιότητες.
Τότε ο γόρδιος δεσμός, ο γρίφος λύνεται, το χρέος μηδενίζεται.
Η Ευρώπη μάχεται αδύναμα να αποφύγει την πρόσφατη ιστορία της. Τον 20ο αιώνα δύο πολέμων και ανείπωτης βαρβαρότητας. Η Γερμανία τη Βαϊμάρη, η Ελλάδα την κατοχή και τον εμφύλιο, η Γαλλία το Βερντέν.
Οι μορφές πολέμου εξελίσσονται, όπως και κάθε άλλο ανθρώπινο δημιούργημα. Η μάχη σώμα με σώμα έρχεται δεύτερη, παραχωρεί την πρωτοκαθεδρία στα ψηφιακά και ηλεκτρονικά μέσα καταστροφής.
Η απειλή ολικής, πυρηνικής εξόντωσης, εξελίσσεται κι αυτή, γιατί μειώνεται η αποτρεπτική ισχύς της.
Σχηματίζεται σιγά σιγά ένα θέατρο πολέμου. Στο Ιράν συγκλίνουν, με το πετρελαικό πρόσχημα, οι ανάγκες συγκρουσιακής εκτόνωσης του παγκόσμιου συστήματος.
Είναι τραγικό, αλλά ο κόσμος φαίνεται να έχει τεράστια ανάγκη μιας μεγάλης, πολύτιμης, κραυγαλέας σιωπής.
Γιατί η Κίνα έχει αρχίσει να χάνει την ικανότητα διαχείρισης της γιγαντιαίας φούσκας ακινήτων που την συντηρεί.
Η Αμερική δεν μπορεί να πει όχι στο DNA του χρυσοθήρα της Δύσης
Η Ευρώπη , η πιο στοχαστική, η πιο πονεμένη, έχει αλλοιωθεί, μεταλλαχθεί από την αφύσικη προσπάθεια αναλυτικής αποδόμησης και σύνθεσης των πάντων.
Στις Κάννες θριάμβευσε φέτος μια ταινία βωβού κινηματογράφου.
Η ανάγκη σιωπής, σε ένα κόσμο όπου ο ήχος έγινε θόρυβος, η ανάγκη στάσης, ακινησίας σαν αντίδραση στη συνεχή κίνηση της κοινωνικής επιτάχυνσης, έδωσε στην τέχνη αφορμή να θυμηθεί τα «παλιά».
Δεν πρόκειται για επιστροφή, ούτε για αναπόληση. Απλά για δάνειο εμπειριών παρελθόντος, ώστε να γίνει σαφές το έλλειμμα του παρόντος.
Ο πόλεμος είναι καταστροφή και ήττα. Ήττα του ανθρώπινου. Εκκωφαντική σιωπή, ακινησία θανάτου.
Όταν φτάνουμε να τον μελετάμε σημαίνει πως η ζωή αρχίζει να του μοιάζει. Απάνθρωπα.