Διαβάστε όλο το άρθρο με τίτλο ”Ευρωομόλογο ή καταστροφή της ευρωζώνης”
Από την προηγούμενη εβδομάδα έγινε σαφές ότι η ευρωζώνη δεν έχει πλέον μία εν λειτουργία αγορά κρατικών ομολόγων. Η κρίση έχει μεταδοθεί στη Γαλλία, όπου τα spreads των ομολόγων έφτασαν στα επίπεδα όπου βρίσκονταν τα ιταλικά spreads πριν από ένα εξάμηνο. Το ατυχές λάθος της Standard & Poor’s μας δείχνει ότι ο οίκος αξιολόγησης προετοιμάζεται για υποβάθμιση της γαλλικής οικονομίας. Απλώς πάτησε το κουμπί λίγο νωρίτερα.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF), το ευάλωτο και με ελλιπή κεφάλαια οικοδόμημα στο οποίο στηρίζεται η ευρωπαϊκή στρατηγική, ενδέχεται, κατά συνέπεια, να χάσει την αξιολόγηση του τριπλού «Α». Η ελπίδα ότι η ιταλική πολιτική σκηνή επιστρέφει στη λογική -προσωρινά έστω- αποκλιμάκωσε τις εντάσεις προς το τέλος της εβδομάδας. Αυτό, όμως, δεν αλλάζει τη δυσάρεστη πραγματικότητα ότι η ευρωζώνη ίσως απέχει μόλις λίγες εβδομάδες από τη χρηματοοικονομική κατάρρευση.
Μαθαίνω από το Βερολίνο πως η γερμανική κυβέρνηση εκτιμά ότι ο διορισμός του Μάριο Μόντι στην πρωθυπουργία της Ιταλίας είναι το μόνο που χρειάζεται για να καθησυχαστούν οι αγορές. Δεν ξαφνιάζομαι με αυτήν την άποψη, αλλά παρερμηνεύει τη δυναμική πίσω από τις τρέχουσες εξελίξεις.
Η αιτία του πανικού στις αγορές ήταν η απόφαση που έλαβε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 26 Οκτωβρίου για την επαναδιαπραγμάτευση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στη συμφωνία για το ελληνικό χρέος. Με αυτήν την απόφαση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέστρεψαν ό,τι είχε απομείνει από την αγορά κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης. Οι επενδυτές θεώρησαν -και δικαίως- ότι με αυτήν την απόφαση δημιουργείται προηγούμενο. Στη συνέχεια, ξεφορτώθηκαν όσα ισπανικά, πορτογαλικά, ιταλικά ακόμη και γαλλικά ομόλογα είχαν. Πλέον, υπάρχει μόνο ένας τίτλος στην ευρωζώνη που δεν περιλαμβάνει σημαντικό ποσοστό κινδύνου: τα κρατικά ομόλογα της Γερμανίας.
Η γερμανική αγορά ομολόγων, όμως, αν και μεγάλη και με αρκετή ρευστότητα, δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να στηρίξει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Από την άλλη πλευρά, το σύγχρονο χρηματοοικονομικό σύστημα χρειάζεται την ύπαρξη ενός τίτλου με σχεδόν μηδενικό ποσοστό κινδύνου. Κάθε ασφαλιστική εταιρία, κάθε συνταξιοδοτικό ταμείο πρέπει να επενδύει μέρος των εσόδων του σε τέτοιους τίτλους. Το μυωπικό και οικονομικά αγράμματο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όμως, δημιούργησε μία τέτοια κατάσταση όπου πλέον το ευρωομόλογο είναι απολύτως απαραίτητο, αν μη τι άλλο, για να εξασφαλιστεί η λειτουργία του χρηματοοικονομικού κλάδου.
Και πλέον απαιτείται ένα πολύ μεγάλο ευρωομόλογο. Αυτό που πλέον χρειάζεται είναι κάτι που να επηρεάζει όχι μόνο τις νέες εκδόσεις χρέους, αλλά και τους τίτλους που ήδη υπάρχουν. Το οικονομικό συμβούλιο της γερμανικής κυβέρνησης πρότεινε την προηγούμενη εβδομάδα ένα έξυπνο και φιλόδοξο σχήμα, το οποίο αποκάλεσε «ταμείο εξόφλησης χρέους». Δυστυχώς, όμως, και αυτή η πρόταση έχει προσωρινό χαρακτήρα.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο το ευρωομόλογο είναι απαραίτητο είναι η κατάρρευση της χαζής ιδέας της μόχλευσης του EFSF. Ο Klaus Regling, ο επικεφαλής του EFSF, λανθασμένα υποστηρίζει ότι η αστάθεια των αγορών δυσχεραίνει τον στόχο συγκέντρωσης των απαιτούμενων κεφαλαίων. Ισχύει ακριβώς το αντίστροφο. Η άρνηση της ευρωζώνης να κεφαλαιοποιήσει σωστά το EFSF συνέβαλε στη δημιουργία του πανικού. Το μοχλευμένο EFSF θα οδηγούσε στον χειρότερο τύπο ευρωομολόγου, που θα έχει τοξικά χαρακτηριστικά.
Πραγματικά ελπίζω ότι οι ηγέτες της Ε.Ε. θα σοβαρευτούν και θα σταματήσουν να κρύβονται πίσω από αμφίβολα χρηματοοικονομικά εργαλεία. Η ευρωζώνη χρειάζεται έναν τίτλο χωρίς επενδυτικό κίνδυνο. Χρειάζεται κάτι βαρετό και απλό.
Είναι σαφές, βεβαίως, ότι δεν μπορεί να παρουσιάσει ευρωομόλογο εν μια νυκτί. Το περισσότερο που μπορούν να κάνουν οι ηγέτες της είναι να προχωρήσουν σε μία αξιόπιστη δήλωση προθέσεων και να κινητοποιήσουν τη διαδικασία θεσμοθέτησης των απαιτούμενων νομικών αλλαγών. Θα χρειαστεί χρόνος.
Από τη στιγμή όπου θα υπάρξει μία τέτοια διακήρυξη, όμως, δεν θα πρέπει να εμφανιστούν εμπόδια στο να δοθεί και τραπεζική άδεια στο EFSF. Το EFSF θα μπορεί να ανακοινώσει την πρόθεσή του για απεριόριστες αγορές κρατικών ομολόγων, ώστε να κρατηθούν τα spreads σε συγκεκριμένο πλαίσιο – έστω 2% για τα 10ετή ομόλογα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, παράλληλα, θα μπορεί να αναχρηματοδοτεί το EFSF όσο χρειάζεται. Από τη στιγμή όπου θα υπάρχει ευρωομόλογο, το παθητικό του EFSF απλώς θα μετατρέπεται σε ευρωομόλογα. Αυτό δεν συνιστά τιτλοποίηση του χρέους ενόσω το EFSF θεωρείται αξιόπιστο.
Η ευρωζώνη δεν έχει εναλλακτική. Από την άλλη πλευρά, όμως, το ευρωομόλογο απαιτεί ευρύτερη και βαθύτερη οικονομική ενοποίηση, πέρα από όσα λέγονται για δημοσιονομική ένωση. Το ευρωομόλογο θα είναι κάτι παραπάνω από χρηματοοικονομικό εργαλείο. Εάν υλοποιηθεί, θα γίνει ο καταλύτης για μεγαλύτερη πολιτική ενοποίηση.
Μπορεί, όμως, και να μην υλοποιηθεί. Η κρίση κινείται πολύ γρήγορα. Μπορεί τελικά να αποδειχθεί ότι οι Γερμανοί, οι Ολλανδοί και οι Φινλανδοί δεν είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο. Οι πολιτικοί τους ηγέτες, πάντως, δεν έχουν προετοιμάσει το έδαφος για μία τέτοια ιστορική κίνηση. Και όταν θα έρθει η στιγμή των αποφάσεων, ίσως να μην είναι έτοιμοι.
Δυστυχώς, βρισκόμαστε πολύ κοντά σε αυτό το σημείο.
Διαβάστε επίσης :