Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τη νέα δέσμη μέτρων, με την οποία ευελπιστεί να ενισχύσει τη δημοσιονομική πειθαρχία. «Για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, οι νέοι μηχανισμοί θα επιτρέψουν την εφαρμογή πιο αυστηρών κυρώσεων».
Με τις νέες προτάσεις, οι Βρυξέλλες προβλέπουν να υποχρεωθούν οι χώρες της ευρωζώνης που δεν ελέγχουν επαρκώς τα δημόσια οικονομικά τους να προβαίνουν σε μια κατάθεση που θα ισοδυναμεί με το 0,2% του ΑΕΠ.
Αυτό αφορά κατ’ αρχάς τις χώρες που «απομακρύνονται αισθητά από μια συνετή δημοσιονομική πολιτική», δηλαδή που δεν μειώνουν επαρκώς τις δαπάνες τους ώστε να επανέλθουν μεσοπρόθεσμα κάτω από το όριο του επιτρεπόμενου δημοσιονομικού ελλείμματος στην ΕΕ, που αντιστοιχεί στο 3% του ΑΕΠ. Είτε αυτές των οποίων ο ρυθμός αύξησης των δαπανών υπερβαίνει «ένα συνετό ποσοστό μεσοπρόθεσμης αύξησης του ΑΕΠ». Η κατάθεση δεν θα επιστρέφεται παρά μόνον όταν το εν λόγω κράτος θα έχει διορθώσει το πρόβλημα.
Εξάλλου οι Βρυξέλλες θέλουν να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη το χρέος και να τιμωρούν πλέον τις χώρες που υπερβαίνουν το επιτρεπόμενο όριο χρέους, το οποίο αντιστοιχεί στο 60% του ΑΕΠ, και δεν το μειώνουν αρκετά γρήγορα για να επανέλθει στο όριο αυτό. Η Επιτροπή προβλέπει να τους ζητήσει να μειώνουν το χρέος τους με έναν ικανοποιητικό ρυθμό, κατά το 1/20 της διαφοράς ανάμεσα στο χρέος τους και το όριο του 60% ετησίως.
Αν δεν το πράττουν, θα μπορεί να ξεκινήσει σε βάρος τους η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, όπως συμβαίνει σήμερα όταν το έλλειμμά τους υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ. Όταν αρχίζει η διαδικασία αυτή, οι Βρυξέλλες προβλέπουν ότι τα κράτη θα πρέπει να κάνουν μια κατάθεση αντίστοιχη με το 0,2% του ΑΕΠ. Στη συνέχεια, αν δεν σεβαστούν τις συστάσεις που θα τους γίνουν, η κατάθεση θα μετατρέπεται σε πρόστιμο.
Επί της ουσίας πρόκειται για τέσσερις κοινοτικές Οδηγίες και δύο Κανονισμούς που αποσκοπούν στην αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) που διέπει τις χώρες του ευρώ.
Αναλυτικά το εξάπτυχο της Επιτροπής είναι το εξής:
1) Ο κανονισμός που τροποποιεί το νομοθετικό υπόβαθρο του προληπτικού σκέλους του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης
Η Επιτροπή επισημαίνοντας ότι “ο προορισμός του προληπτικού σκέλους του ΣΣΑ είναι να εξασφαλίζεται ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ ακολουθούν συνετές δημοσιονομικές πολιτικές κατά τις περιόδους ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας, ώστε να συγκροτηθούν τα απαιτούμενα αποθέματα αντιμετώπισης των κραδασμών κατά τις περιόδους δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας” αναφέρει ότι εφεξής θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να απευθύνει προειδοποίηση σε ένα κράτος σε περίπτωση σημαντικής απόκλισης από τη λεγόμενη “συνετή φορολογική πολιτική για τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ”.
2) Ο κανονισμός που τροποποιεί το νομοθετικό υπόβαθρο του διορθωτικού σκέλους του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης
Ο κανονισμός τροποποιείται κατά τρόπο ώστε να παρακολουθείται στενότερα από την Επιτροπή η εξέλιξη του χρέους μιας χώρας και να αντιμετωπίζεται ισότιμα με τις εξελίξεις του ελλείμματος για τις αποφάσεις που συνδέονται με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Τα κράτη μέλη το χρέος των οποίων υπερβαίνει 60% του ΑΕΠ πρέπει εφεξής να λαμβάνουν μέτρα για να το μειώσουν με ικανοποιητικό ρυθμό, ο οποίος ορίζεται ως η μείωση κατά 1/20τό της διαφοράς με το όριο του 60% κατά τα τρία τελευταία έτη.
3) Ο κανονισμός σχετικά με την αποτελεσματική επιβολή της δημοσιονομικής επιτήρησης στη ζώνη του ευρώ
Οι αλλαγές που επέρχονται τόσο στο προληπτικό, όσο και στο διορθωτικό σκέλος του ΣΣΑ θα πρέπει κατά την Επιτροπή να στηριχθούν από μια νέα δέσμη βαθμιαίων οικονομικών κυρώσεων για τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ. Όσον αφορά το προληπτικό σκέλος, συνέπεια των σημαντικών αποκλίσεων από τη χάραξη συνετής φορολογικής πολιτικής θα πρέπει να είναι, κατά την Επιτροπή, η τοκοφόρος κατάθεση σημαντικού χρηματικού ποσού εκ μέρους του κράτους που δεν συμμορφώνεται με τις υποδείξεις της Επιτροπής. Στο διορθωτικό σκέλος, θα πρέπει κατά την Επιτροπή να ισχύσει η απαίτηση άτοκης κατάθεσης, ίσης με 0.2% του ΑΕΠ, σε περίπτωση έκδοσης της απόφασης να υπαχθεί μια χώρα στο καθεστώς του υπερβολικού ελλείμματος. Αυτό θα πρέπει κατά την Επιτροπή να μετατρέπεται σε πρόστιμο, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του κράτους με τη σύσταση για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος.
Για να εξασφαλισθεί ωστόσο η επιβολή, προβλέπεται, με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής ο λεγόμενος «αντίστροφος μηχανισμός ψηφοφορίας», κατά την επιβολή των εν λόγω κυρώσεων: αυτό σημαίνει ότι η πρόταση της Επιτροπής για την επιβολή των κυρώσεων θεωρείται ότι έχει εγκριθεί, εκτός εάν το Συμβούλιο τάσσεται κατά των εν λόγω μέτρων με ειδική πλειοψηφία. Με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής οι τόκοι που προέρχονται από τις καταθέσεις και τα πρόστιμα διανέμονται μεταξύ των κρατών μελών που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ, τα οποία δεν παρουσιάζουν ούτε υπερβολικό έλλειμμα, ούτε υπερβολική ανισορροπία.
4) Η νέα οδηγία όσον αφορά τις απαιτήσεις που ισχύουν για το δημοσιονομικό πλαίσιο των κρατών μελών
Δεδομένου ότι η χάραξη της δημοσιονομικής πολιτικής αποκεντρώνεται, είναι ουσιαστικό, όπως αναφέρει η Επιτροπή, να αντανακλώνται οι στόχοι του ΣΣΑ στα εθνικά δημοσιονομικά πλαίσια, με άλλα λόγια δηλαδή στη συνολική δέσμη των στοιχείων που αποτελούν τη βάση της εθνικής δημοσιονομικής διακυβέρνησης (λογιστικά συστήματα, στατιστικές, πρακτικές προβλέψεων, δημοσιονομικοί κανόνες, δημοσιονομικές διαδικασίες και δημοσιονομικές σχέσεις με άλλες οντότητες, όπως οι τοπικές ή περιφερειακές αρχές). Η οδηγία καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις που οφείλουν να τηρούν τα κράτη μέλη.
5) Ο νέος κανονισμός σχετικά με την πρόληψη και τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών:
Προτείνεται η θέσπιση της Διαδικασίας Υπερβολικής Ανισορροπίας (ΔΥΑ) η οποία αποτελεί ένα νέο στοιχείο του πλαισίου οικονομικής επιτήρησης της ΕΕ. Η ΔΥΑ έχει ασφαλώς κοινά σημεία με την υπάρχουσα Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος. Κατά την Επιτροπή θα πρέπει να περιλαμβάνει την τακτική αξιολόγηση των κινδύνων επέλευσης ανισορροπιών με βάση έναν πίνακα αποτελεσμάτων που απαρτίζεται από οικονομικούς δείκτες. Με βάση τα στοιχεία αυτά, η Επιτροπή θα μπορεί να προχωρήσει σε εμπεριστατωμένη επανεξέταση για τα κράτη μέλη που διατρέχουν κίνδυνο, με την εφαρμογή της οποίας προσδιορίζονται τα ελλοχεύοντα προβλήματα. Για τα κράτη μέλη που εμφανίζουν σοβαρές ανισορροπίες ή ανισορροπίες που θέτουν σε κίνδυνο τη λειτουργία της ΟΝΕ, το Συμβούλιο μπορεί να εγκρίνει συστάσεις και να κινήσει τη «Διαδικασία Υπερβολικής Ανισορροπίας (ΔΥΑ)».
Ένα κράτος μέλος υπό το καθεστώς της ΔΥΑ πρέπει να παρουσιάσει πρόγραμμα διορθωτικών μέτρων που ελέγχεται από το Συμβούλιο, το οποίο καθορίζει τις προθεσμίες για τη λήψη των διορθωτικών μέτρων. Η επανειλημμένη αποτυχία λήψης διορθωτικών μέτρων εκθέτει το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος που συμμετέχει στη ζώνη του ευρώ σε κυρώσεις.
6) Ο κανονισμός σχετικά με τα μέτρα που επιβάλλονται για να διορθωθούν οι υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες στη ζώνη του ευρώ
Όπως και στο δημοσιονομικό τομέα, εάν ένα κράτος μέλος που συμμετέχει στη ζώνη του ευρώ αποτύχει επανειλημμένα να λάβει μέτρα σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου για τη ΔΥΑ, σκοπός των οποίων είναι να αντιμετωπιστούν οι υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, θα υποχρεούται να καταβάλει ετήσιο πρόστιμο ίσο με 0,1% του ΑΕΠ του. Το πρόστιμο μπορεί να αρθεί μόνο μετά από ψηφοφορία, με ειδική πλειοψηφία («αντίστροφος μηχανισμός ψηφοφορίας»), κατά την οποία ψηφίζουν μόνο τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ.
Την ώρα που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοσέ Μανουέλ Μπαρόζο μαζί με τον αρμόδιο Επίτροπο, Όλι Ρεν, παρουσίασαν σε συνέντευξη Τύπου τις προτάσεις της Κομισιόν, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και άνεργοι από όλη την Ευρώπη είχαν συγκεντρωθεί έξω από το κτίριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες για να διαδηλώσουν κατά των μέτρων λιτότητας που προωθούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.