όλη της την έκταση μια πραγματικότητα που έχει αλλάξει τα δεδομένα των χρηματαγορών και του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι συναλλαγές εδώ και καιρό δεν γίνονται πια με τον παραδοσιακό τρόπο. Τουλάχιστον το 50% των καθημερινών πράξεων γίνεται από αυτοματοποιημένα προγράμματα μέσω Η/Υ χωρίς να δίνεται ανθρώπινη εντολή. Πρόκειται για αυτοματοποιημένα προγράμματα συναλλαγών που έχουν δημιουργηθεί από μεγάλα πανεπιστήμια ή ιδιωτικές εταιρείες.
Τα προγράμματα αυτά, “τρέχουν” συνεχώς και εντοπίζουν τις μεγάλες διακυμάνσεις μετοχών ή νομισμάτων. Με βάση μια ειδική παραμετροποίηση των δεδομένων τα προγράμματα αυτά δίνουν αυτομάτως εντολές για πωλήσεις ή αγορές. Ο επενδυτής μπορεί να κοιμάται, να διασκεδάζει ή να ταξιδεύει. Ομως το πρόγραμμα στον υπολογιστή του “τρέχει” και κάνει συναλλαγές.
Αυτή η πρακτική εξαπλώνεται ταχύτατα και είναι εξαιρετικά κερδοφόρα για τους χρήστες της. Τα προγράμματα είναι επεξεργασμένα τόσο καλά, ώστε να παράγουν σίγουρο κέρδος μέσα από συνεχείς αγοραπωλησίες.
Ομως αυτές οι συνεχείς πράξεις φέρνουν τα πάνω – κάτω στην αγορά και προκαλούν ανεξέλεγκτες και αλυσιδωτές ανατροπές. Και αυτό συμβαίνει γιατί οι κινήσεις δεν ειναι επενδυτικές αλλά στοιχήματα.
‘Ετσι βγαίνει το χρήμα σήμερα.
Πώς συμβαίνει…
Η εικόνα των χρηματιστών που φώναζαν στην αίθουσα του χρηματιστηρίου γιά να αγοράσουν ή να πουλήσουν μετοχές είναι ήδη μουσειακό είδος.
Πλέον τις συναλλαγές διεκπεραιώνουν αστραπιαία οι “χάι-τεκ χρηματιστές” -high frequency traders αποκαλούνται στις ΗΠΑ- που δεν είναι τίποτα άλλο από υπερσύγχρονοι υπολογιστές.
Στο Red Bank του New Jersey, στην εταιρεία Tradeworx, 20ρηδες ή 30ρηδες υπάλληλοι, φορώντας τζην και μακό μπλούζες, είναι υπεύθυνοι γιά τους ταχύτατους κομπιούτερς που αγοράζουν και πωλούν 80 εκατομμύρια μετοχές ημερησίως, όπως αναφέρει δημοσίευμα των New York Times.
Οι κομπιούτερς της Tradeworx συγκεντρώνουν στοιχεία από τις συναλλαγές, αποφασίζουν ποιές κινήσεις θα κάνουν, ολοκληρώνουν μιά ανάλυση ανάληψης ρίσκου και δίνουν την εντολή αγοράς ή πώλησης μέσα σε 20 μικροδευτερόλεπτα.
Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας – ο 40χρονος κ.Ναράνγκ που αποφοίτησε από το Μ.Ι.Τ.- δεν ξέρει καν ποιές μετοχές αγοράζει ή πουλά.
Οι εταιρείες που κάνουν αυτές τις συναλλαγές δεν είναι περισσότερες από 200. Η πλειοψηφία τους χρησιμοποιεί τα χρήματα των ιδρυτών τους γιά τις συναλλαγές. Κάποιες διευθύνονται από ένα απλό δωμάτιο σπιτιού, ενώ κάποιες άλλες έχουν εκατοντάδες υπαλλήλους.
Οι περισσότερες κρατούν τις μετοχές γιά λίγα δευτερόλεπτα, λεπτά ή ώρες και συνήθως κλείνουν την ημέρα τους έχοντας ελάχιστη ή και καμία θέση στην αγορά, δεν κρατούν δηλαδή καμία μετοχή. Το κέρδος τους από κάθε συναλλαγή μπορεί να είναι ελάχιστες πέννες, αλλά μπορούν να το κάνουν ξανά και ξανά, όλη την ημέρα.
Ουσιαστικά πρόκειται γιά εξαιρετικά σύντομα στοιχήματα. Ο ιδρυτής της εταιρείας Tradebot, στο Kansas City, είπε σε φοιτητές το 2008 ότι η εταιρεία του κρατά μετοχές γιά μόλις 11 δευτερόλεπτα. Η Tradebot, μία από τις μεγαλύτερες χάι-τεκ χρηματιστηριακές εταιρείες, δεν είχε ούτε μία ημέρα που κατέγραψε ζημιές κατά τη διάρκεια μιάς 4ετίας, έλεγε ο ίδιος.
Αλλά το απόγευμα της 6ης Μαϊου, όταν η Wall Street βυθίστηκε, κάποιος πήγε σε έναν από αυτούς τους κομπιούτερ και πληκτρολόγησε την εντολή HF STOP: πούλα οτιδήποτε και τερμάτισε την λειτουργία.
Σε όλη τη χώρα, συνεργάτες της Tradeworx έκαναν το ίδιο. Σε κλάσματα δευτερολέπτου, κάποιοι από τους πιό ισχυρούς παίκτες των χρηματαγορών έμειναν χωρίς πληροφόρηση. Τα αποτελέσματα έκαναν όλο τον οικονομικό κόσμο να ανατριχιάσει.
Μετά την σύντομη αλλά και απότομη βουτιά κατά 1000 μονάδες στην χρηματαγορά εκείνη την ημέρα, ο όλο και μεγαλύτερος ρόλος των χάι-τεκ χρηματιστών στις χρηματαγορές μπήκε στο μικροσκόπιο.
Την τελευταία δεκαετία, αυτοί οι χάι-τεκ χρηματιστές πραγματοποιούν από το 40 ως το 70% των ημερήσιων συναλλαγών σε όλες τις ΗΠΑ. Κάποιοι από αυτούς, αγοράζουν και πωλούν περισσότερες από 1 δισεκατομμύριο μετοχές την ημέρα.
Όμως κάποιοι στην Ουάσιγκτον αναρωτιούνται αν οι συνηθισμένοι επενδυτές θα πληρώσουν κάποιο τίμημα γιά αυτές τις συναλλαγές που γίνονται αστραπιαία. Αντίθετα με τους παλιάς σχολής ειδικούς της χρηματαγοράς, που είναι υποχρεωμένοι να παραμένουν στην αγορά είτε ανεβαίνει είτε πέφτει, οι χάι-τεκ χρηματιστές μπορούν να φύγουν οποιαδήποτε στιγμή.
Ενώ η επιτροπή κεφαλαιαγοράς εξακολουθεί να προσπαθεί να αντιληφθεί τι συνέβη στις 6 Μαϊου, είναι υπό εξέταση η απόφαση των χαι-τεκ χρηματιστών να αποσυρθούν εκείνη την μέρα από την αγορά.
Μήπως η απόφασή τους αυτή, δημιούργησε ένα κενό, που προκάλεσε ακόμη πιό γρήγορη πτώση των μετοχών;
“Όποτε έχεις πολλά χρήματα, πολλές μεταβολές, λίγη ή καθόλου διαφάνεια και καθόλου κανόνες, έχει της πιθανότητα γιά μιά καταστροφή των αγορών” λέει ο Γερουσιαστής Edward E. Kaufman, που ζητά να συγκεντρωθούν περισσότερα στοιχεία γιά την λειτουργία των χάι-τεκ χρηματιστηριακών εταιρειών.
Οι επικριτές των εταιρειών αυτών λένε ότι οι αγορές έχουν γίνει άδικες γιά τους επενδυτές που δεν μπορούν να επενδύσουν εκατομμύρια σε κομπιούτερς υψηλής τεχνολογίας.
“Η μορφή της αγοράς έχει αλλάξει: από εκείνη που ήταν δίκαιη και με ίσους όρους γιά όλους, μεταμορφώθηκε σε εκείνη που όσοι διαθέτουν την ταχύτητα, έχουν όλα τα πλεονεκτήματα”, υποστηρίζουν.
Η κατάσταση αυτή που είναι καθ’ όλα νομότυπη ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την αναταραχή στις αγορές και την πτώση του ευρώ. Δεν την προκαλεί. Αλλά όταν αυτή εμφανιστεί την αυξάνει κατακόρυφα αφού μέσω αυτής αποκομίζουν κέρδη οι “κυβερνοχρηματιστές”.
Η απειλή για την παγκόσμια σταθερότητα είναι άμεση και σοβαρότατη. Οι κυβερνήσεις και οι ηγεσίες των κεντρικών τραπεζών παρακολουθούν αμήχανες και ψάχνουν … κερδοσκόπους.
Μοιάζει να μην έχουν αντιληφθεί τη νεα πραγματικότητα και να αδυνατούν να θεσπίσουν κανόνες ώστε να λειτουργήσει ορθολογικά.
Αν αυτό δεν γίνει άμεσα, αν δηλαδή τα “παλιά μυαλά”, δεν συνειδητοποιήσουν τη νέα λειτουργία της αγοράς πολύ σύντομα θα κινδυνεύσουν με κατάρρευση κολοσσοί όχι επειδή έχουν πρόβλημα, αλλά επεισδή η παραμετροποίηση των προγραμμάτων θα τα συμπαρασύρει σε κάποιο ντόμινο των αγορών.
Η πρώτη τέτοια περίπτωση καταγράφηκε όπως προαναφέραμε προ 10ημέρου στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.
Για να σωθούν μεγάλες εταιρείες ακυρώθηκαν χιλιάδες συναλλαγές που προκλήθηκαν αυτόματα μετά το λάθος στα μηδενικά.
Την επόμενη φορά τι θα κάνουν;