Μέχρι σήμερα το πρωί κανείς δεν είχε διαψεύσει αλλά και κανείς δεν είχε επιβεβαιώσει τα όσα μετέδιδε το Reuters ότι μέσα στο Σαββατοκύριακο θα γίνει έκτακτο Eurogroup για την Ισπανία. Από την μία πλευρά οι Ισπανοί να λένε πως δεν έχουν ενημέρωση για κάτι τέτοιο και από την άλλη οι Βρυξέλλες και το Παρίσι να τηρούν στάση αναμονής.
Τελικά σήμερα το πρωί η απόφαση πάρθηκε. Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα έχουν σήμερα στις 17:00 ώρα Ελλάδας τηλεδιάσκεψη με θέμα την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα της Ισπανίας, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές χωρών της ΕΕ. Η ευρωζώνη έδωσε το πράσινο φως για “τηλεδιάσκεψη του Eurogroup ώστε να εγκριθεί η έκδοση ανακοινωθέντος που θα υπογραμμίζει την πρόθεση της Ισπανίας να ζητήσει βοήθεια και την δέσμευση του Eurogroup να την αποδεχτεί”, τόνισε μια από τις πηγές.
Πάντως μέχρι χθες η ισπανική κυβέρνηση έλεγε πως δεν έχει αποφασίσει ακόμη αν θα δεχθεί την οποιαδήποτε βοήθεια. Από την άλλη ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καλούσε την Μαδρίτη να αποφασίσει άμεσα για το αν θα χρειαστεί ή όχι βοήθεια. Η απόφαση θα παρθεί σήμερα; Μάλλον όχι λένε αναλύτες.
Μετά την ανακοίνωση της απογευματινής τηλεδιάσκεψης, το ισπανικό υπουργείο Οικονομίας δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι δεν υπάρχει “καμία αλλαγή” στη θέση της Ισπανίας, η οποία δεν ζητά ακόμη ευρωπαϊκή βοήθεια για τις τράπεζές της. Οταν ρωτήθηκε αν αυτό σημαίνει ότι η χώρα δεν επιζητεί ακόμη διάσωση, απάντησε: “Αυτό σημαίνει, (ότι έχουμε) την ίδια θέση με χθες (Παρασκευή)”, που η κυβέρνηση δήλωσε ότι θέλει να περιμένει την έκθεση του ΔΝΤ και έναν έλεγχο των τραπεζών της, πριν αποφασίσει.
Από την άλλη οι γερμανοί φαίνεται ότι εξακολουθούν να πιέσουν τους ισπανούς να πάρουν βοήθεια. Ο πρόεδρος της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας (Bundesbank), Γενς Βάιντμαν, συνιστά στην Ισπανία να ζητήσει βοήθεια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), αν έχει ανάγκη, σε συνέντευξή του που δημοσιεύεται αύριο Κυριακή.
Φαίνεται ότι αυτό που διακυβεύεται δεν είναι η προσφυγή της Ισπανίας στους μηχανισμούς στήριξης, κάτι που φαίνεται βέβαιο, αλλά το κεντρικό ερώτημα είναι με τι κόστος. Οι κανονισμοί του προσωρινού μηχανισμού στήριξης EFSF υποχρεώνουν τη χώρα που ζητά στήριξη να υπαχθεί σε μνημόνιο, κάτι που θέλουν να αποφύγουν οι Ισπανοί. Ωστόσο δε διαφαίνεται τρόπος αποφυγής ενός μνημονίου, καθώς κάτι τέτοιο απαιτεί την αλλαγή των κανονισμών με ομόφωνη απόφαση των 17 της ευρωζώνης και κάποιο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι αν η Ισπανία υπαχθεί στο μηχανισμό στήριξης, θα πρέπει να αποδεχθεί ένα μνημόνιο. Το αν θα είναι ένα ήπιο ή –αντιθέτως- σκληρό μνημόνιο, αυτό αποτελεί ζήτημα διαπραγμάτευσης.
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι ότι μία χρεοκοπημένη κυβέρνηση παρασύρει τις τράπεζες. Στην Ισπανία, το πρόβλημα είναι ότι οι πλέον χρεοκοπημένες τράπεζες οδηγούν σε κατάρρευση την κυβέρνηση…
Σε άρθρο τους ο Daniel Gros, διευθυντής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής και ο Dirk Schoenmaker, πρύτανης του Duisenberg School of Finance και καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Τραπεζικής και Ασφαλιστικών του πανεπιστημίου VU University του Άμστερνταμ, υποστηρίζουν ότι παρά τις διαφορές, το εκτιμώμενο κόστος για την υπόλοιπη Ευρώπη συνεπάγεται ότι και τα δύο προβλήματα απαιτούν ευρωπαϊκή λύση.
Η διαβολική θηλιά που ενώνει τη φερεγγυότητα του τραπεζικού συστήματος και τη δημοσιονομική κατάσταση του κράτους είναι πλέον εμφανής. Στην Ελλάδα, η χρεοκοπία του δημοσίου είναι αυτή που “βούλιαξε” τις τράπεζες. Στην Ισπανία, οι τράπεζες “βουλιάζουν” την κυβέρνηση.
Το κοινό στοιχείο των δύο χωρών είναι ότι οι αποταμιευτές… το βάζουν στα πόδια όταν βλέπουν ότι οι τράπεζες και το δημόσιο στηρίζονται ο ένας στον άλλον. Εκτός και αν οι τράπεζες σε Ελλάδα και Ισπανία προχωρήσουν σύντομα σε ανακεφαλαιοποίηση, η συνεχιζόμενη σταδιακή φυγή καταθέσεων ίσως εξελιχθεί ραγδαία σε ένα “κλασικό” bank run, του οποίου οι επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστες.
Οι δύο οικονομολόγοι, σύμφωνα με το capital.gr υποστηρίζουν ότι στην περίπτωση των ισπανικών τραπεζών, η τρομακτική ανάγκη για κεφάλαια μπορεί να καλυφθεί μόνο μέσω ενός ευρωπαϊκού φορέα, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Παρομοίως, δεδομένου ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να στηρίξει τις τράπεζες της, μόνο ο ESM μπορεί να σώσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Και στις δύο περιπτώσεις ο ESM, η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών θα πρέπει να αναλάβουν τον έλεγχο των τραπεζών που ανακεφαλαιοποίησαν, ενώ ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι ίσως μέσω ενός νέου οχήματος ειδικού σκοπού (με στελέχη της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής).
Μεσοπρόθεσμα, η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων θα μπορούσε να κάνει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα πιο ανθεκτικό στις εθνικές αναταράξεις αλλά και στη μετάδοση της κρίσης από την Ελλάδα και την Ισπανία. Ωστόσο, η κρίση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ισπανία απειλεί σήμερα την επιβίωση του συστήματος και επομένως απαιτεί άμεση επίλυση, έως ότου τεθεί σε λειτουργία η μακροπρόθεσμη λύση. Το όχημα ειδικού σκοπού που θα χρησιμοποιηθεί για άμεση παρέμβαση σε Ισπανία και Ελλάδα θα μπορεί στο μέλλον να συγχωνευτεί με το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων.
Οι προτάσεις της Κομισιόν δείχνουν και πάλι “λίγες” και καθυστερημένες. Η ιδέα του να υπάρξει κάποιο είδος συνασφάλισης μεταξύ των εθνικών συστημάτων εγγύησης καταθέσεων στην περίπτωση που μία τράπεζα με πανευρωπαϊκές δραστηριότητες αντιμετωπίσει πρόβλημα ίσως είναι χρήσιμη. Αυτό όμως προϋποθέτει να υπάρχουν πανευρωπαϊκές τράπεζες στην Ευρωζώνη. Η “βαλκανοποίηση” του τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης εξελίσσεται τόσο ραγδαία που σε λίγο καιρό ίσως δεν υπάρχουν. Επιπλέον, το πρόβλημα σήμερα προέρχεται από τις τοπικές τράπεζες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ισπανία (όπου οι διεθνώς ενεργές τράπεζες δεν δείχνουν να έχουν εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό σε δανεισμό real estate). Στην Ιρλανδία, οι ζημιές προέρχονται από τις τράπεζες που είχαν περισσότερο τοπικές δραστηριότητες.
Το πρόβλημα με τις προβληματικές τράπεζες
Η αντιμετώπιση των προβληματικών τραπεζών είναι δύσκολη καθώς κάθε χώρα αποτελεί μία ξεχωριστή περίπτωση. Το γενικό ζήτημα που προκύπτει σε όλες τις περιπτώσεις είναι ότι χρειάζεται μία “ευρωπαϊκή προσέγγιση” όταν ένα κράτος είναι πολύ αδύναμο για να στηρίξει τις τράπεζες. Οι λεπτομέρειες διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση. Όμως η γενικότερη αρχή είναι σαφής: όσο μεγαλύτερη η “τρύπα”, τόσο μεγαλύτερο ρίσκο πρέπει να αναλάβει η Ευρώπη. Αυτό είναι αναπόφευκτο δεδομένου ότι είναι προς όφελος ολόκληρης της Ε.Ε. να αποτραπεί η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος σε οποιαδήποτε χώρα. Επιπρόσθετα, ο φορολογούμενος της Ευρωζώνης έχει ήδη πάρει μεγάλα ρίσκα δεδομένων των τεράστιων υφιστάμενων πιστώσεων της ΕΚΤ προς τις τράπεζες των χωρών αυτών.
Όπως σημειώνουν οι δύο αρθρογράφοι, οι γενικές αρχές που θα έπρεπε να εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις είναι απλές.
– Ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να συμμετέχει, ειδικότερα σε περιπτώσεις χρεοκοπίας: Οι κάτοχοι μετοχών θα πρέπει να δεχτούν βαρύ dilution και οι ομολογιούχοι θα πρέπει να συνεισφέρουν μέσω κουρέματος η ανταλλαγής ομολόγων.
– Η αρχή του μικρότερου κόστους θα πρέπει να ακολουθείται: Αυτό σημαίνει ότι η αρμόδια αρχή θα πρέπει να επιλέξει εκείνη τη μέθοδο εκκαθάρισης κατά την οποία το συνολικό ύψος των δαπανών και των ενδεχόμενων υποχρεώσεων θα συγκρατηθούν στο ελάχιστο.
– Είναι πολύ σημαντική η γρήγορη λήψη αποφάσεων: Η αναβλητικότητα οδηγεί σε συγκέντρωση ακόμη μεγαλύτερων ζημιών και δίνει στους ιδιώτες πιστωτές το χρόνο να αποφύγουν τις όποιες ζημιές από την “ακύρωση” των απαιτήσεων προς την κυβέρνηση ή την ΕΚΤ.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αρχές, αναδεικνύουν ως ζήτημα για την Ελλάδα τη φυγή καταθέσεων.
«Εδώ, το τραπεζικό σύστημα στην ουσία χρεοκόπησε λόγω του κράτος» αναφέρουν. «Οι ελληνικές τράπεζες κατείχαν ελληνικά κρατικά ομόλογα ονομαστικής αξίας ίσης με το 200% των ιδίων κεφαλαίων. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα συνεπώς έπρεπε να ανακεφαλαιοποιηθεί μέσω του PSI. Η πιο απλή λύση θα ήταν η κρατικοποίησή τους (που θα συνοδευόταν από εκ νέου ιδιωτικοποίηση όταν επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος σταθεροποίησης της οικονομίας).
Ωστόσο, όλοι συμφωνούν ότι η ελληνική κυβέρνηση θα αποτελούσε τον χειρότερο ιδιοκτήτη που θα μπορούσαν να έχουν οι τράπεζες (ακόμη και για μεταβατική περίοδο). Δεδομένου επίσης του αυτοπεριορισμού πως ο EFSF μπορεί να δανείσει μόνο σε κυβερνήσεις θα οδηγούσε σε ανακεφαλαιοποίηση με προνομιούχες μετοχές, κάτι που σημαίνει πλήρη και ανεξέλεγκτο κίνδυνο για τον Ευρωπαίο φορολογούμενο.
Στην πραγματικότητα, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει de facto αρνητικά κεφάλαια αν κανείς θέσει τις απαιτήσεις τους από την κυβέρνηση σε βάση καθημερινής αποτίμησης και συνυπολογίσει τις ζημιές στα υφιστάμενα δανειακά χαρτοφυλάκια τα οποία αυξάνονται όσο βαθαίνει η ύφεση. Η λύση επομένως πρέπει να είναι παρόμοια: ο ESM (μέσω του οχήματος ειδικού σκοπού) θα πρέπει να αναλάβει τα ηνία του τραπεζικού συστήματος, να εξαλείψει τους υφιστάμενους μετόχους και να αναλάβει τον έλεγχο».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Θα ζητήσει βοήθεια η Ισπανία το Σαββατοκύριακο; – “Ο μεγαλύτερος κίνδυνος της οικονομίας μας είναι η χαμένη εμπιστοσύνη”
Ισπανία: Δεν ξέρουμε τίποτα για προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης
Γερμανία: Το αν θα προσφύγει η Ισπανία στο μηχανισμό είναι δικό της θέμα
Τριπλό “χαστούκι” από Fitch στις ισπανικές τράπεζες
S&P: Τεράστιες οι ζημιές των ισπανικών τραπεζών μέχρι το τέλος του 2013
Τσίπρας ή Μερκελ, ποιος θα πατήσει το κουμπί για την Grexit;