Η έναρξη των εργασιών του Εθνικού Συμβουλίου έγινε στο χώρο των παλιών κρατητηρίων του Διοικητηρίου της ΕΑΤ-ΕΣΑ. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων εκπρόσωποι της Βουλής, Υπουργείων, πολιτικών κομμάτων, θρησκευτικών δογμάτων, η ηγεσία της Δικαιοσύνης και της ΕΛΑΣ, εκπρόσωποι των Ανεξάρτητων Αρχών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και πολλοί πολίτες και μέλη οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Από όλους τους ομιλητές τονίστηκε η σημασία της μνήμης στον ιστορικό τόπο μαρτυρίου του ΕΑΤ-ΕΣΑ και επισημάνθηκε πως ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία αποτελούν εχθρούς της δημοκρατίας. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης απυήθηνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος, αναφέρθηκε στο φλέγον ζήτημα των προσφύγων.
Μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τόνισε: «Η Ελλάδα, όλος ο Ελληνικός Λαός, αποδείξαμε εμπράκτως ότι, πιστοί και στην κληρονομιά του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος και του Πολιτισμού που αυτό γέννησε, αντιμετωπίσαμε, αντιμετωπίζουμε και θ’ αντιμετωπίσουμε ως το τέλος τούς πρόσφυγες όπως ταιριάζει στις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες του Ανθρωπισμού και της Αλληλεγγύης. Την ίδια όμως συμπεριφορά απαιτούμε και από τους λοιπούς Εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από τρίτα κράτη που φιλοδοξούν να γίνουν μέλη της μεγάλης Ευρωπαϊκής Οικογένειας. Και στο πλαίσιο αυτό απευθυνόμαστε στους –ευτυχώς λίγους- Εταίρους, οι οποίοι διακατέχονται από φοβικά και αντιδημοκρατικά σύνδρομα έναντι των προσφύγων, που ορισμένες μάλιστα φορές αγγίζουν τα όρια του ρατσισμού, και τους διαμηνύουμε ότι η υπεράσπιση των αξιακών πυλώνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να είναι ούτε επιλεκτική ούτε ευκαιριακή».
Από την πλευρά του ο Γενικός Γραμματέας της Κυβέρνησης, κ. Μ. Καλογήρου τόνισε πως η Κυβέρνηση παίρνει μέτρα τα οποία καθυστέρησαν για την καταπολέμηση του ρατσισμού και αναφέρθηκε στην υπόθεση της Χρυσής Αυγής και τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα.Ανάλογη αναφορά, επικαλούμενος και τα τελευταία γεγονότα του Πειραιά, έκανε και ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Κωστής Παπαϊωάννου.
«Παίρνουμε μέτρα που καθυστέρησαν, όπως καθυστέρησε χαρακτηριστικά και η ίδια η συνειδητοποίηση της αρχόμενης απειλής από τις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες της Ευρώπης. Και ειδικά στην Ελλάδα, η συνείδησή αυτή ήρθε πολύ επώδυνα με τη στυγνή δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τους ακροδεξιούς κήρυκες του μίσους. Αλλά το χέρι που κρατούσε το μαχαίρι το έθρεψαν οι επίσημες πολιτικές στάσεις που αντιμετώπιζαν τους μετανάστες σαν μιάσματα, σαν δυνάμει εγκληματίες. Η ίδρυση του Συμβουλίου δεν είναι η μόνη κίνηση στην οποία προχωρούμε. Ενδεικτικά αναφέρω τις βελτιώσεις που γίνονται στην αντιρατσιστική νομοθεσία, την ποινική προστασία του ατόμου έναντι του αποκλεισμού του από αγαθά και υπηρεσίες λόγω των χαρακτηριστικών του, τον ορισμό Ειδικών Εισαγγελέων για τη ρατσιστική βία σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο, το νέο Σύμφωνο Συμβίωσης, τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, την αναθεώρηση του νόμου για την ίση μεταχείριση, το νομοσχέδιο για το κυβερνοέγκλημα και την ρητορική του μίσους στο διαδίκτυο, και την ενσωμάτωση της οδηγίας για την προστασία θυμάτων εγκληματικότητας».
Ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Κωστής Παπαϊωάννου αναφέρθηκε στην πρόσφατη ανασύνταξη των οργανωμένων ομάδων ρατσιστικής βίας στον Πειραιά θυμίζοντας πως το κράτος δικαίου οφείλει να αμύνεται όταν απειλείται! Τόνισε την ανάγκη να συνεχιστεί η έμπρακτη αλληλεγγύη των ελλήνων πολιτών προς τους πρόσφυγες και να μην στιγματίζονται συλλήβδην οι εθελοντικές οργανώσεις.
Παράλληλα, ο κ. Παπαϊωάνου τόνισε: «Η σημερινή εκδήλωση αποτελεί μια συγγνώμη της πολιτείας από τα θύματα της ρατσιστικής βίας και τις οικογένειές τους. Μια δημόσια συλλογική συγγνώμη για τον Σαχζάτ Λουκμάν, τους Αιγύπτιους αλιεργάτες, τα ανώνυμα θύματα της ομοφοβικής και τρανσοφοβικής βίας, τους άγνωστους μουσουλμάνους που έπεσαν θύματα του πογκρόμ του 2011 που παρακολουθήσαμε στις τηλεοράσεις μας. Αλλά και μια συγγνώμη για τον Παύλο Φύσσα, εμβληματικό θύμα της μισαλλοδοξίας. Μια συγγνώμη για τους ανθρώπους που έχουν προπηλακιστεί στους δημόσιους χώρους. Μια συγγνώμη για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που στοχοποιήθηκαν. Μια συγγνώμη για τους χώρους λατρείας που βεβηλώθηκαν. Αργήσαμε πολύ μέχρι να αντιδράσουν οι θεσμοί, μέχρι οι διωκτικές αρχές και η δικαιοσύνη να αντιμετωπίσουν το έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά ως αυτό που πραγματικά είναι, βαριά και ενδεχομένως οργανωμένη μορφή εγκλήματος που βάλλει κατά μεμονωμένων προσώπων και της δημόσιας τάξης. Για τούτο τον λόγο βλέπω τη σημερινή μέρα και ως μια μέρα θεσμικού αναστοχασμού. Τι έφταιξε κι αδρανήσαμε για χρόνια; Πώς θα διασφαλίσουμε ότι αυτό δεν θα επαναληφθεί;».
Στον χαιρετισμό του ο κ. Jan Jarab, Εκπρόσωπος για την Ευρώπη, στο Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μεταξύ άλλων τόνισε: «Οι κυβερνήσεις χρειάζονται την ενεργό συνεργασία ανεξάρτητων θεσμών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της κοινωνίας των πολιτών. Για τον λόγο αυτό, η διευρυμένη σύνθεση του νεοσύστατου Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Τέλος, επιτρέψτε μου να συμπληρώσω ότι το Γραφείο μας αντιλαμβάνεται πως πολλά προβλήματα παραμένουν. Κάποιες από τις φιλικές προς τους μετανάστες πολιτικές της παρούσας κυβέρνησης, όπως η απομάκρυνση από την πρακτική της κράτησης, έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση από την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Επιπλέον, υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις στην ελληνική κοινωνία με εξτρεμιστική, ακόμη και ανοιχτά ρατσιστική, ατζέντα κατά των μεταναστών».