Περιορισμένων οριζόντων τεχνοκράτες και μερικής αντίληψης διεθνείς πολιτικοί προϊστάμενοι συνέταξαν βιαστικά και πρόχειρα τον δεκάλογο για τους «γύφτους» που απεκλήθη μνημόνιο.
Οι «γύφτοι» ασμένως το προσυπέγραψαν γιατί ο φόβος που μουτζούρωνε τη σκέψη τους, ο πανικός, κέρδιζε χώρο.
Αυτά τα ξέρουμε τώρα. Δεν ήταν εύκολο να τα διανοηθούμε τότε.
Από το μνημόνιο έλειπε η συνοχή, η αλληλουχία των πολιτικών που κατέληγαν σε μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστεί συνθετικά η μείωση χρεών με την αποφυγή της οικονομικής καθίζησης, της ύφεσης.
Το βασικότερο δεν εκτιμήθηκαν δυο παράγοντες. Η ελάχιστη παραγωγή της χώρας και η ακόμη μικρότερη παραγωγικότητα του κράτους.
Κανείς από τους εγχώριους θεσμικούς παράγοντες δεν προσέθεσε στην όποια μνημονιακή σκέψη και επεξεργασία, αυτό το θετικό στοχασμό.
Απλώς ένας άγαρμπος και άστοχος παρατηρητής του ελληνικού φαινομένου, που όμως εμείς οι ίδιοι είχαμε ψηφίσει για πρωθυπουργό, περιφερόταν διεθνώς περιγράφοντας μας, με συρρικνωμένη ανθρωπολογική σκέψη, ως γενετικά τεμπέληδες και διεφθαρμένους.
Αυτή η «ηθική», στην ουσία πολιτικά ρηχή και απολύτως ανήθικη, ματιά στο χρέος και τη χρεοκοπία, συναντήθηκε με τα φοβικά, εθνικιστικά ρεύματα που κυριαρχούσαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την παγκόσμια κρίση του 2008.
Στην κρίση του 2008, η προϊούσα απορρύθμιση της παγκοσμιοποίησης επέφερε την κατάρρευση της ιδεοληψίας των παντοδύναμων και αενάως ισορροπούντων αγορών. Όμως οι βασικές χώρες της Ένωσης και πρωτευόντως η Γερμανία, θωράκιζαν την εθνική τους οικονομία, εγκλωβισμένοι στα ίδια ιδεολογήματα που έφεραν την κατάρρευση, προσανατόλισαν την πολιτική τους ρητορεία στην αναβίωση των ιστορικών τους στερεοτύπων, σε μια εντελώς αντί ιστορική εγκατάλειψη του κοινού τους χώρου και του κοινού τους νομίσματος.
Πήγαν πίσω αντί να χτίσουν το μέλλον.
Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Η αλλαγή πλεύσης, η αργή και σε κάθε βήμα καθυστερημένη συνειδητοποίηση του κόσμου που αλλάζει, έγινε με βασικό πειραματόζωο την Ελλάδα , και ακολούθησε όλος ο Ευρωπαϊκός νότος.
Πλήθυναν τόσο οι …τεμπέληδες, που η θεωρία εγκαταλείφθηκε. Η δυσφήμιση όμως παρέμεινε και τις συνέπειες τις ζει έντονα και καθημερινά, όποιος διαβεί τα σύνορα ή συναλλάσσεται με το εξωτερικό.
Είναι εύλογο αλλά άστοχο να κριτικάρουμε τον κ. Σημίτη που τα λέει τώρα αλλά όχι τότε. «Δάσκαλε που δίδασκες», «πας μετά Χριστόν προφήτης…» θα αντιτάξουν πολλοί. Είσαι συνυπεύθυνος αφού δεν τάπες θα σηκώσουν άλλοι το δάκτυλο της κατηγόριας. Και δίκιο θάχουν.
Όμως ο κ. Σημίτης δεν έχει δηλώσει, δεν διεκδίκησε και δεν είναι στην ηγεσία της χώρας. Δεν είναι, δεν οφείλει να είναι έγκαιρος. Αυτή την απαίτηση την διεκδικούμε από τους εν ενεργεία.
Όχι από τους τέως όπου εξ αντικειμένου αλλά και με τη θέλησή του βρίσκεται ο παλαιός πρωθυπουργός.
Άλλο εφεδρεία κι άλλο πρωτοπορία λοιπόν.
Αντί λοιπόν την κατακεραύνωση ως καθυστερημένου τιμητή, θεωρώ πιο χρήσιμη την εκτίμηση και την τόνωση της προσπάθειάς του.
Θέλουμε φωνές, εγχώριες και διεθνώς έγκυρες, που θα προπαγανδίσουν στα κέντρα της Ευρώπης και του κόσμου τις απόψεις μας, θα κάνουν δυο πράγματα συνδυασμένα.
Πρώτον, θ αναλύσουν, θα δείξουν την ευρωπαική αβελτηρία και καθυστέρηση, την ακόμη και σήμερα διστακτική στάση της Γερμανίας που δυναμιτίζουν την κοινή Ευρώπη.
Δεύτερο, παρά τις όποιες σοβαρές αδυναμίες μας, που οφείλουμε ανεξαρτήτως μνημονίου να θεραπεύσουμε, θα καταδείξουν την δυσφήμιση και θα αρχίσουν να δημιουργούν κεφάλαιο «συμπάθειας», «τύψεων», «αποκατάστασης αδικιών», «θετικού παραδείγματος», «νέου σεβασμού» γι αυτή τη χώρα.
Που κάθε φορά στον ιστορικό χρόνο καταφέρνει με ακατανόητους και επώδυνους τρόπους να «θυσιάζεται», συνήθως να «αυτοχειριάζεται», ως οριακή περίπτωση , εργαστηριακό πείραμα στην προσπάθεια κατανόησης του ευρωπαικού και παγκόσμιου γίγνεσθαι.
Γιατί ναι σε κάθε σημαντική γεωπολιτική αλλαγή , από τη δημιουργία των εθνικών κρατών τον 19ο αιώνα και την δική μας επανάσταση του 1821, ως τον μεταπολεμικό ψυχρό κόσμο και τον δικό μας Εμφύλιο, από το τέλος της πρώτης παγκοσμιοποίησης και τον δικό μας ανόητο πόλεμο του 1897 ως την παγκόσμια αποσταθεροποίηση και την σημερινή δική μας χρεοκοπία, πολλές πτυχές του νέου που γεννιέται δοκιμάζονται και αναδεικνύονται στο ελληνικό καμίνι.
Δεν είναι μοίρα , δεν είναι προορισμός, ούτε τίτλος δόξας για ελληνόψυχους, ούτε αντικείμενο θρήνου για ραγιάδες.
Είναι, πρέπει να γίνει εθνική συνείδηση, για να μην το υφιστάμεθα ως θυσία, αλλά να το χειριζόμαστε σαν ευκαιρία και συνεισφορά στον οικουμενικό διάλογο , σαν πλεονέκτημα στους παγκόσμιους συσχετισμούς.
Ώστε να αποκαταστήσουμε την προσωπική και κοινή αξιοπρέπεια, να χτίσουμε ατομική εμπιστοσύνη και εθνική υπερηφάνεια, για να ξαναφτιάξουμε την Ελλάδα. Μέσα κι έξω από τα σύνορα.