Ο Μπάρι Κράκοου, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού, που ασχολείται εδώ και 20 χρόνια με ασθενείς οι οποίοι υποφέρουν από εφιάλτες, δημιούργησε μια τεχνική την οποία ονομάζει «θεραπεία μέσω φαντασιακής ανάκλησης» (imagery rehearsal therapy).
Η μέθοδος αποτελείται από τρία βήματα:
Πρώτον, ο ασθενής ανακαλεί στον νου του τις λεπτομέρειες του εφιάλτη. Τις αποθηκεύει, όσο μπορεί, στη μνήμη του και κατόπιν ζωγραφίζει, καταγράφει ή διηγείται την τρομακτική εμπειρία του.
Στο δεύτερο βήμα, ο ασθενής θα πρέπει να γράψει ο ίδιος ένα «θετικό σενάριο για ώρα ανάγκης», να επινοήσει δηλαδή μια διαφορετική κατάληξη του εφιάλτη, η οποία πρέπει οπωσδήποτε να έχει ευτυχές, για τον ίδιο, τέλος.
Το τρίτο βήμα είναι να μελετήσει κάποιες συγκεκριμένες στρατηγικές υπέρβασης του φόβου. Επί δύο εβδομάδες ο ασθενής θα πρέπει να «εξευμενίσει» τον εφιάλτη «προβάλλοντας» μέσα του συνειδητά το σενάριο με το χαρούμενο τέλος.
Ο γιατρός διαβεβαιώνει ότι η μέθοδος έχει λαμπρά αποτελέσματα, και αναφέρει ένα συγκεκριμένο περιστατικό σαν παράδειγμα προς μίμηση. Μια γυναίκα ασθενής του είδε σε εφιάλτη ότι την καταδίωκε ένα αυτοκίνητο ενώ κάποια τεράστια μάτια που ανήκαν σε ένα τέρας την πλησίαζαν. Στον ύπνο της είπε ότι ένιωθε εντελώς παγιδευμένη. Δεν μπορούσε να ξεφύγει και ξύπνησε κάθιδρη, ουρλιάζοντας. Ο ψυχολόγος τής ζήτησε να αλλάξει το τέλος του εφιάλτη σε κάτι ευτυχές. Η ασθενής «μεταμόρφωσε» το αυτοκίνητο σε λιμουζίνα που θα την πήγαινε σε μια δεξίωση και μετέτρεψε τα τρομακτικά μάτια σε τεράστιες σαπουνόφουσκες.
Με την τεχνική αυτή, ο δρ Κράκοου βοηθά τον ασθενή να αποθηκεύσει αυτόν τον μηχανισμό σαν ανακλαστικό και να τον ανασύρει στην επιφάνεια όταν βλέπει εφιάλτες. Υποστηρίζει ότι με την κατάλληλη εκπαίδευση, ο ασθενής μπορεί να μάθει να χρησιμοποιεί αυτό το «σενάριο σωτηρίας» ακόμη και μέσα στον ίδιο τον ύπνο του.
Αρκετοί είναι οι συνάδελφοι του δρος Κράκοου που δεν έχουν πειστεί από την τεχνική του. Οι οπαδοί της ψυχανάλυσης του Καρλ Γιουνγκ θεωρούν ότι αυτή η μέθοδος παρεμβαίνει στην εξέλιξη της προσωπικότητας του ατόμου, γιατί κατά τη γνώμη τους όχι μόνο τα καλά όνειρα αλλά και οι εφιάλτες είναι εξαιρετικά σημαντικοί για την ανθρώπινη ψυχολογία, καθώς μεταφέρουν κάποια κρίσιμα μηνύματα από το υποσυνείδητο στο συνειδητό του ατόμου.
Η θεώρηση του Γιουνγκ περί ονείρων ισχυρίζεται ότι όταν εξαλείφουμε τους εφιάλτες, το μυαλό μας χάνει ένα πολύ σημαντικό όπλο, επειδή ο εφιάλτης προσπαθεί να μας «πει» κάτι που, όταν είμαστε ξύπνιοι, αποφεύγουμε συστηματικά να αντιμετωπίσουμε. Αντιθέτως, ο δρ Κράκοου θεωρεί ότι ο κόσμος που βλέπει συχνά εφιάλτες υποφέρει από μια ψυχολογική διαταραχή. Λέει ότι τα οφέλη από τον εφιάλτη είναι πολύ λίγα μπροστά στη βλάβη που προκαλεί, όπως ο ταραγμένος ύπνος που δεν αφήνει περιθώρια για ψυχική γαλήνη και σωματική ξεκούραση.
Εφιάλτες βλέπει το 4%-8% των ενηλίκων, περίπου μία φορά την εβδομάδα. Οσοι είχαν μια τραυματική εμπειρία βλέπουν εφιάλτες πολύ συχνότερα. Για τη θεραπεία τους έχει επιστρατευθεί η συμπεριφορική ψυχολογική θεραπεία αλλά και φάρμακα, όπως ένα ειδικό σκεύασμα για την πίεση, που δημιουργεί έναν πιο ήσυχο ύπνο.
ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΟΝΕΙΡΑ ΓΛΥΚΑ
1. Ανακαλούμε στο μυαλό τον εφιάλτη, τον αποθηκεύουμε στη μνήμη μας και κατόπιν καταγράφουμε ή διηγούμαστε την εμπειρία μας.
2. Γράφουμε ένα «θετικό σενάριο για ώρα ανάγκης», επινοούμε δηλαδή μια διαφορετική κατάληξη του εφιάλτη, με αίσιο τέλος.
3. Μελετούμε στρατηγικές υπέρβασης του φόβου, προκειμένου να «εξευμενίσουμε» τον εφιάλτη «προβάλλοντας» μέσα μας συνειδητά το σενάριο με το χαρούμενο τέλος.