Ανάλυση BBC - Γάζα: Αγκάθια και ασάφειες στο σχέδιο Τραμπ για Ισραήλ και Χαμάς

Μέρα σταθμός για την ειρήνη στη Γάζα. Τη συμφωνία τους για υλοποίηση του αμερικανικού σχεδίου 20 σημείων με σκοπό την ειρήνη στη Γάζα ανακοίνωσαν Ντόναλντ Τραμπ και Μπενιαμίν Νετανιάχου σε μια σχεδόν «διθυραμβική» συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της τρίωρης συνάντησής του στον Λευκό Οίκο. Πρόκειται για σημαντικό διπλωματικό βήμα, αλλά οι εξελίξεις των επόμενων ημερών θα δείξουν, αν μπορεί να υλοποιηθεί και σε ποιο βαθμό.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτήρισε τη χθεσινή παρουσίαση του σχεδίου του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα ως «ίσως μία από τις σπουδαιότερες ημέρες στην ιστορία του πολιτισμού», καθώς, όπως είπε, θα μπορούσε να οδηγήσει σε «αιώνια ειρήνη στη Μέση Ανατολή».

Παρότι η δήλωση φέρει τη γνώριμη δόση υπερβολής, το BBC επισημαίνει ότι η πρόταση των 20 σημείων που ανακοινώθηκε στον Λευκό Οίκο, παρουσία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, συνιστά αναμφίβολα ένα σημαντικό διπλωματικό βήμα.

Το σχέδιο σηματοδοτεί μια μετατόπιση στη στάση της κυβέρνησης Τραμπ σχετικά με το μεταπολεμικό μέλλον της Γάζας και εντείνει την πίεση της Ουάσιγκτον προς όλες τις πλευρές ώστε να αποδεχθούν μια συμφωνία. Το αν αυτό θα καταστεί εφικτό τις επόμενες εβδομάδες θα κριθεί, όπως σημειώνει το βρετανικό δίκτυο, από το διαχρονικό θεμελιώδες ερώτημα: αν τόσο ο Νετανιάχου όσο και η Χαμάς θεωρούν ότι έχουν περισσότερα να κερδίσουν από τον τερματισμό του πολέμου παρά από τη συνέχισή του.

Η απάντηση της Χαμάς σε αυτήν την πρόταση δεν είναι ακόμη σαφής. Μια απαισιόδοξη εκτίμηση προήλθε από στέλεχος της Χαμάς, το οποίο νωρίτερα υπαινίχθηκε στο BBC ότι οι όροι σε μεγάλο βαθμό δεν διασφαλίζουν τα παλαιστινιακά συμφέροντα και ότι η οργάνωση δεν θα δεχόταν κανένα σχέδιο που δεν εγγυάται την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα.

Ο Νετανιάχου, πλάι στον πρόεδρο των ΗΠΑ, δήλωσε ότι το Ισραήλ αποδέχτηκε τα 20 σημεία του Τραμπ, παρόλο που σύμμαχος στην ακροδεξιά πτέρυγα του συνασπισμού του είχε ήδη απορρίψει κάποια από αυτά.

Σε κάθε περίπτωση, η αποδοχή του σχεδίου του Τραμπ από πλευράς Νετανιάχου δεν σημαίνει αυτόματα τερματισμό του πολέμου. Εσωτερικοί του αντίπαλοι επισημαίνουν ότι δεν θα προχωρούσε σε συμφωνία εάν αυτή έθετε σε κίνδυνο την πολιτική του επιβίωση.

Αγκάθια και ασάφειες

Υπό αυτή την έννοια, η πρόταση μπορεί να μην είναι αρκετή για να επιτύχει την πρόοδο που σαφώς επιθυμεί ο Τραμπ. Περιλαμβάνει «αγκάθια» για την πολιτική ηγεσία τόσο του Ισραήλ όσο και της Χαμάς, τα οποία θα μπορούσαν να τους εμποδίσουν από το να καταλήξουν τελικά σε συμφωνία.

Υπάρχει επίσης αρκετή ασάφεια στο σχέδιο. Κάτι που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τη μία πλευρά, η οποία φαίνεται ότι το αποδέχεται, για να το σαμποτάρει στην πορεία, κατηγορώντας την άλλη πλευρά για το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων.

Αυτό έχει συμβεί κατ’ επανάληψη στη διάρκεια των πολύμηνων διαπραγματεύσεων μετά την έναρξη του πολέμου. Και αν συμβεί αυτό, είναι σαφές το πού θα σταθεί η κυβέρνηση Τραμπ: στο πλευρό του Ισραήλ, σχολιάζει το βρετανικό δίκτυο.

Ο Τραμπ το ξεκαθάρισε στον Νετανιάχου, λέγοντάς του χθες ότι αν η Χαμάς δεν συμφωνήσει με την πρόταση, τότε θα έχει την «πλήρη υποστήριξη της Αμερικής για να κάνει ό,τι θα έπρεπε να κάνει».

Αν και ο Τραμπ το παρουσίασε ως συμφωνία, στην πραγματικότητα πρόκειται για πλαίσιο για περαιτέρω διαπραγματεύσεις – ή όπως το έθεσε σε κάποιο σημείο, μια σειρά «αρχών». Αυτό απέχει πολύ από το είδος του λεπτομερούς σχεδίου που απαιτείται για τον τερματισμό του πολέμου, σχολιάζει το BBC.

Μοιάζει περισσότερο με το «πλαίσιο» που ανακοίνωσε ο προκάτοχός του, Τζο Μπάιντεν, τον Μάιο του 2024 για να επιτύχει σταδιακή κατάπαυση του πυρός και συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου. Σε εκείνη την περίπτωση, χρειάστηκαν άλλοι οκτώ μήνες προτού το Ισραήλ και η Χαμάς συμφωνήσουν για εκεχειρία και ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων.

Ο Τραμπ επιδιώκει συνολική ειρηνευτική συμφωνία. Αλλά αυτό προϋποθέτει να χαρτογραφηθούν λεπτομερείς γραμμές αποχώρησης του Ισραήλ, να περιγραφούν οι συνθήκες για την απελευθέρωση των ομήρων και να προσδιοριστεί η ταυτότητα των Παλαιστινίων κρατουμένων που θα απελευθερωθούν.

Επίσης, απαιτούνται περισσότερες λεπτομέρειες ως προς τις συνθήκες της μεταπολεμικής διακυβέρνησης, μεταξύ πολλών άλλων. Τίποτε από τα παραπάνω δεν περιγράφεται λεπτομερώς στο σχέδιο των 20 σημείων και πολλά μπορούν να εκτροχιάσουν την πορεία προς μία ειρηνευτική συμφωνία.

Τι προβλέπει το σχέδιο

Το πλαίσιο δανείζεται στοιχεία από προηγούμενες προτάσεις, όπως το σχέδιο που κατέθεσαν η Σαουδική Αραβία και η Γαλλία τον Ιούλιο, καθώς και πρόσφατη μελέτη του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, ο οποίος, βάσει του σχεδίου Τραμπ, θα συμμετέχει στο «Συμβούλιο Ειρήνης» υπό την προεδρία του Αμερικανού προέδρου, που θα επιβλέπει προσωρινά την τοπική διοίκηση της Γάζας.

Το σχέδιο Τραμπ συντάχθηκε από τον απεσταλμένο του, Στιβ Γουίτκοφ, και τον γαμπρό του, Τζάρεντ Κούσνερ, έπειτα από διαβουλεύσεις με το Ισραήλ, καθώς και ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες, μεταξύ των οποίων οι μεσολαβητές, Κατάρ και Αίγυπτος.

Απαιτεί τερματισμό των εχθροπραξιών, περιορισμένη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων και απελευθέρωση όλων των εναπομεινάντων ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς, καθώς και απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων από το Ισραήλ.

Στη συνέχεια, προβλέπει την εγκαθίδρυση μιας τοπικής, τεχνοκρατικής διοίκησης στη Γάζα για τις καθημερινές υπηρεσίες, υπό την επίβλεψη του «Συμβουλίου Ειρήνης» που θα εδρεύει στην Αίγυπτο.

Τα μέλη της Χαμάς που «δεσμεύονται για ειρηνική συνύπαρξη» και για παράδοση των όπλων τους θα λάβουν αμνηστία, ενώ άλλα θα εξοριστούν. Διεθνής δύναμη «σταθεροποίησης» που θα δημιουργηθεί από τις ΗΠΑ και τις αραβικές χώρες θα αναλάβει την ασφάλεια στη Γάζα, επιβλέποντας την αποστρατιωτικοποίηση των παλαιστινιακών ένοπλων παρατάξεων.

President Donald J. Trump’s Comprehensive Plan to End the Gaza Conflict:

1. Gaza will be a deradicalized terror-free zone that does not pose a threat to its neighbors.

2. Gaza will be redeveloped for the benefit of the people of Gaza, who have suffered more than enough.

3. If… pic.twitter.com/veqhr9MW28
— Rapid Response 47 (@RapidResponse47) September 29, 2025

Αναφορά σε παλαιστινιακή κρατική υπόσταση υπάρχει, αλλά αόριστα. Το σχέδιο υποδηλώνει ότι εάν η Παλαιστινιακή Αρχή με έδρα τη Ραμάλα αναμορφωθεί, οι συνθήκες «μπορεί επιτέλους να υπάρχουν για μια αξιόπιστη οδό προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση».

Αναλυτικά τα 20 σημεία του σχεδίου Τραμπ

Η Γάζα θα είναι μια απο-ριζοσπαστικοποιημένη ζώνη χωρίς τρομοκρατία, που δεν θα αποτελεί απειλή για τους γείτονές της.
Η Γάζα θα αναπτυχθεί εκ νέου προς όφελος του λαού της Γάζας, ο οποίος έχει υποφέρει ήδη υπερβολικά.
Εάν και οι δύο πλευρές συμφωνήσουν σε αυτήν την πρόταση, ο πόλεμος θα λήξει άμεσα. Οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποσυρθούν στη συμφωνημένη γραμμή για να προετοιμαστούν για την απελευθέρωση ομήρων. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου, όλες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αεροπορικών και πυροβολικών βομβαρδισμών, θα ανασταλούν, και οι γραμμές μάχης θα παραμείνουν παγωμένες έως ότου πληρωθούν οι προϋποθέσεις για την πλήρη σταδιακή αποχώρηση.
Εντός 72 ωρών από τη δημόσια αποδοχή αυτής της συμφωνίας από το Ισραήλ, όλοι οι όμηροι, ζωντανοί και νεκροί, θα επιστραφούν.
Μόλις απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 250 ισοβίτες κρατούμενους καθώς και 1700 κατοίκους της Γάζας που συνελήφθησαν μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, συμπεριλαμβανομένων όλων των γυναικών και παιδιών που κρατήθηκαν σε αυτό το πλαίσιο. Για κάθε Ισραηλινό όμηρο του οποίου τα λείψανα θα επιστραφούν, το Ισραήλ θα απελευθερώσει τα λείψανα 15 νεκρών κατοίκων της Γάζας.
Μόλις επιστραφούν όλοι οι όμηροι, τα μέλη της Χαμάς που θα δεσμευτούν σε ειρηνική συνύπαρξη και στον αφοπλισμό τους θα λάβουν αμνηστία. Τα μέλη της Χαμάς που επιθυμούν να φύγουν από τη Γάζα θα έχουν ασφαλή διέλευση προς χώρες που θα τα δεχτούν.
Με την αποδοχή αυτής της συμφωνίας, πλήρης ανθρωπιστική βοήθεια θα σταλεί αμέσως στη Λωρίδα της Γάζας. Κατ’ ελάχιστο, οι ποσότητες βοήθειας θα είναι σύμφωνες με όσα περιλαμβάνονταν στη συμφωνία της 19ης Ιανουαρίου 2025 για την ανθρωπιστική βοήθεια, περιλαμβάνοντας την αποκατάσταση των υποδομών (νερό, ηλεκτρισμός, αποχέτευση), την αποκατάσταση νοσοκομείων και φούρνων, και την είσοδο απαραίτητου εξοπλισμού για την απομάκρυνση ερειπίων και το άνοιγμα δρόμων.
Η είσοδος και διανομή βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας θα γίνεται χωρίς παρεμβολές από τα δύο μέρη, μέσω του ΟΗΕ και των υπηρεσιών του, της Ερυθράς Ημισελήνου, καθώς και άλλων διεθνών ιδρυμάτων που δεν σχετίζονται με κανένα από τα μέρη. Το άνοιγμα του περάσματος της Ράφα και προς τις δύο κατευθύνσεις θα διέπεται από τον ίδιο μηχανισμό που εφαρμόστηκε στη συμφωνία της 19ης Ιανουαρίου 2025.
Η Γάζα θα διοικείται υπό προσωρινή μεταβατική διακυβέρνηση μιας τεχνοκρατικής, απολιτικής παλαιστινιακής επιτροπής, υπεύθυνης για την καθημερινή λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και δήμων για τον λαό της Γάζας. Η επιτροπή αυτή θα αποτελείται από ικανούς Παλαιστινίους και διεθνείς ειδικούς, υπό την εποπτεία ενός νέου διεθνούς μεταβατικού οργάνου, του «Συμβουλίου Ειρήνης», το οποίο θα προεδρεύεται από τον Πρόεδρο Τραμπ, με άλλα μέλη και αρχηγούς κρατών που θα ανακοινωθούν, μεταξύ αυτών και τον πρώην πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ. Το όργανο αυτό θα θέτει το πλαίσιο και θα χειρίζεται τη χρηματοδότηση για την ανασυγκρότηση της Γάζας μέχρις ότου η Παλαιστινιακή Αρχή ολοκληρώσει το πρόγραμμα μεταρρύθμισής της, όπως περιγράφεται σε διάφορες προτάσεις, συμπεριλαμβανομένου του ειρηνευτικού σχεδίου του Προέδρου Τραμπ το 2020 και της σαουδαραβο-γαλλικής πρότασης, και μπορέσει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα να αναλάβει τον έλεγχο της Γάζας. Το όργανο αυτό θα καλέσει τα καλύτερα διεθνή πρότυπα για να δημιουργήσει μια σύγχρονη και αποδοτική διακυβέρνηση που θα εξυπηρετεί τον λαό της Γάζας και θα είναι ελκυστική σε επενδύσεις.
Ένα οικονομικό σχέδιο ανάπτυξης υπό τον Τραμπ για την ανασυγκρότηση και αναζωογόνηση της Γάζας θα δημιουργηθεί με τη σύγκληση μιας επιτροπής ειδικών που βοήθησαν στη δημιουργία ορισμένων από τις σύγχρονες θαυματουργές πόλεις της Μέσης Ανατολής. Πολλές προσεγμένες προτάσεις επενδύσεων και συναρπαστικές ιδέες ανάπτυξης έχουν εκπονηθεί από καλοπροαίρετες διεθνείς ομάδες και θα ληφθούν υπόψη για να συνδυαστούν με τα πλαίσια ασφάλειας και διακυβέρνησης ώστε να προσελκύσουν και να διευκολύνουν επενδύσεις που θα δημιουργήσουν δουλειές, ευκαιρίες και ελπίδα για το μέλλον της Γάζας.
Θα ιδρυθεί ειδική οικονομική ζώνη με προνομιακούς δασμολογικούς και εμπορικούς όρους που θα διαπραγματευτούν με τις συμμετέχουσες χώρες.
Κανείς δεν θα εξαναγκαστεί να φύγει από τη Γάζα, και όσοι επιθυμούν να φύγουν θα είναι ελεύθεροι να το κάνουν και να επιστρέψουν. Θα ενθαρρύνουμε τον κόσμο να μείνει και θα του προσφέρουμε την ευκαιρία να χτίσει μια καλύτερη Γάζα.
Η Χαμάς και άλλες οργανώσεις συμφωνούν να μην έχουν κανέναν ρόλο στη διακυβέρνηση της Γάζας, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα ούτε με οποιαδήποτε μορφή. Όλες οι στρατιωτικές, τρομοκρατικές και επιθετικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων σηράγγων και εγκαταστάσεων παραγωγής όπλων, θα καταστραφούν και δεν θα ξαναχτιστούν. Θα υπάρξει μια διαδικασία αποστρατιωτικοποίησης της Γάζας υπό την εποπτεία ανεξάρτητων παρατηρητών, η οποία θα περιλαμβάνει την οριστική απόσυρση των όπλων μέσω μιας συμφωνημένης διαδικασίας αφοπλισμού, υποστηριζόμενη από ένα διεθνώς χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα εξαγοράς και επανένταξης, επαληθευμένο από τους ανεξάρτητους παρατηρητές. Η Νέα Γάζα θα είναι πλήρως προσηλωμένη στην οικοδόμηση μιας ευημερούσας οικονομίας και στην ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές της.
Θα παρασχεθεί εγγύηση από περιφερειακούς εταίρους ώστε να διασφαλιστεί ότι η Χαμάς και οι άλλες οργανώσεις θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους και ότι η Νέα Γάζα δεν θα αποτελεί απειλή ούτε για τους γείτονές της ούτε για τον ίδιο τον λαό της.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεργαστούν με αραβικούς και διεθνείς εταίρους για να αναπτύξουν μια προσωρινή Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης (ISF), η οποία θα αναπτυχθεί άμεσα στη Γάζα. Η ISF θα εκπαιδεύσει και θα υποστηρίξει τις ελεγμένες παλαιστινιακές αστυνομικές δυνάμεις στη Γάζα και θα συμβουλευτεί την Ιορδανία και την Αίγυπτο που έχουν εκτεταμένη εμπειρία στον τομέα αυτό. Η δύναμη αυτή θα αποτελέσει τη μακροπρόθεσμη εσωτερική λύση ασφάλειας. Η ISF θα συνεργαστεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για να συμβάλει στην ασφάλεια των συνόρων, μαζί με τις νέες παλαιστινιακές αστυνομικές δυνάμεις. Είναι κρίσιμο να αποτραπεί η είσοδος όπλων στη Γάζα και να διευκολυνθεί η ταχεία και ασφαλής ροή αγαθών για την ανασυγκρότηση και αναζωογόνηση της Γάζας. Ένας μηχανισμός αποφυγής συγκρούσεων θα συμφωνηθεί από τα μέρη.
Το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ούτε θα προσαρτήσει τη Γάζα. Καθώς η ISF θα εγκαθιδρύει τον έλεγχο και τη σταθερότητα, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) θα αποσυρθούν βάσει προτύπων, οροσήμων και χρονοδιαγραμμάτων που θα συνδεθούν με την αποστρατιωτικοποίηση και θα συμφωνηθούν μεταξύ IDF, ISF, των εγγυητών και των Ηνωμένων Πολιτειών, με στόχο μια ασφαλή Γάζα που δεν θα αποτελεί πλέον απειλή για το Ισραήλ, την Αίγυπτο ή τους πολίτες τους. Στην πράξη, οι IDF θα παραδίδουν σταδιακά τα τμήματα της Γάζας που κατέχουν στην ISF, σύμφωνα με συμφωνία με την μεταβατική αρχή, μέχρι να αποσυρθούν πλήρως από τη Γάζα, εκτός από μια παρουσία ασφαλείας στην περίμετρο που θα παραμείνει έως ότου η Γάζα διασφαλιστεί πλήρως από κάθε αναζωπύρωση τρομοκρατικής απειλής.
Σε περίπτωση που η Χαμάς καθυστερήσει ή απορρίψει αυτήν την πρόταση, τα παραπάνω, συμπεριλαμβανομένης της ενισχυμένης επιχείρησης ανθρωπιστικής βοήθειας, θα προχωρήσουν στις ζώνες χωρίς τρομοκρατία που θα παραδοθούν από τις IDF στην ISF.
Θα δημιουργηθεί μια διαδικασία διαθρησκειακού διαλόγου με βάση τις αξίες της ανεκτικότητας και της ειρηνικής συνύπαρξης, για να αλλάξει τις νοοτροπίες και τις αφηγήσεις Παλαιστινίων και Ισραηλινών, τονίζοντας τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την ειρήνη.
Ενώ η ανασυγκρότηση της Γάζας θα προχωρά και όταν το πρόγραμμα μεταρρύθμισης της Παλαιστινιακής Αρχής υλοποιηθεί πιστά, οι συνθήκες μπορεί επιτέλους να είναι ώριμες για μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατικότητα, που αναγνωρίζουμε ως την επιδίωξη του παλαιστινιακού λαού.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καθιερώσουν διάλογο μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων για να συμφωνηθεί ένας πολιτικός ορίζοντας ειρηνικής και ευημερούσας συνύπαρξης.