Κόσμος

Τα κονκλάβια που άλλαξαν την ιστορία της Εκκλησίας: Από περιστέρια και νηστικούς για μέρες καρδινάλιους, μέχρι σχίσματα και ιστορικές ανατροπές

Καρδινάλιοι στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου

Μυστήριο, ίντριγκα και θεϊκά σημάδια μέσα στους αιώνες. Η επιλογή ενός νέου Πάπα στο Βατικανό δεν ήταν ποτέ απλή υπόθεση. Εδώ μιλάμε για μία από τις πιο μυστικοπαθείς και τελετουργικές διαδικασίες στον κόσμο, με αυστηρά πρωτόκολλα, που προκαλεί δέος.

Στα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας, τους Ποντίφικες συχνά όριζαν οι προκάτοχοί τους πριν τον θάνατό τους, ή αναλάμβαναν το αξίωμα με αυτοκρατορική παρέμβαση ή και με στρατιωτική επιβολή. Κάποιοι, μάλιστα, αναγνωρίστηκαν ως εκλεκτοί του Βατικανού μέσα από «προφητικά σημάδια»… Για παράδειγμα ο Πάπας Φαβιανός (Pope Fabian) φέρεται να εξελέγη όταν ένα περιστέρι κάθισε ξαφνικά στο κεφάλι του, σημάδι ότι είχε επιλεγεί από το Άγιο Πνεύμα.

Με το πέρασμα των αιώνων, η διαδικασία σταδιακά τυποποιήθηκε και πήρε τη μορφή του Κονκλαβίου που γνωρίζουμε σήμερα. Για σχεδόν μία χιλιετία, το παπικό Κονκλάβιο συνδυάζει ιεροτελεστία, πολιτικές ίντριγκες και ανθρώπινο δράμα πίσω από κλειστές πόρτες – μια μυσταγωγία που εξακολουθεί να συναρπάζει τον έξω κόσμο.

Με τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου και τη Ρώμη σε καθεστώς sede vacante (η έδρα είναι κενή) – η περίοδος από τον θάνατο του Πάπα και της εκλογής του νέου – ο κόσμος παρακολουθεί με αγωνία καθώς οι καρδινάλιοι ετοιμάζονται να μπουν στο Κονκλάβιο στις 7 Μαΐου, για να επιλέξουν τον επόμενο ηγέτη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Ακολουθούν μερικά από τα πιο συναρπαστικά, αμφιλεγόμενα και καθοριστικά Κονκλάβια της ιστορίας της Εκκλησίας – από απρόβλεπτες εκλογές μέχρι παρασκηνιακές συνωμοσίες που άλλαξαν όχι μόνο το Βατικανό, αλλά και τον κόσμο.

Το Κονκλάβιο του 1268 -1271: Κράτησε σχεδόν 3 χρόνια 

Όταν πέθανε ο Πάπας Κλήμης Δ’ το 1268, 18 καρδινάλιοι ακολούθησαν το έθιμο και μαζεύτηκαν στη γραφική πόλη Βιτέρμπο, μακριά από τη Ρώμη για να εκλέξουν τον διάδοχό του. Το κονκλάβιο, που έπρεπε να διαρκέσει λίγες εβδομάδες, κράτησε σχεδόν 3 χρόνια, χωρίς αποτέλεσμα.

Οι καρδινάλιοι ήταν βαθιά διχασμένοι από φατρίες και εξωτερικές παρεμβάσεις, απορρίπτοντας κάθε πιθανό συμβιβασμό.

Μετά από δύο χρόνια στασιμότητας, οι κάτοικοι της πόλης έχασαν την υπομονή τους. Έκλεισαν τους καρδινάλιους μέσα στο Παλάτσο ντέι Πάπι, σφραγίζοντας πόρτες και παράθυρα και τους άφησαν μόνο με ψωμί και νερό μήπως και τους πιέσουν να καταλήξουν σε μία απόφαση. Όταν ούτε η πείνα έφερε αποτέλεσμα, αφαίρεσαν την οροφή της γοτθικής αίθουσας, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους σε αέρα, βροχή και κρύο, ελπίζοντας ότι η θεία έμπνευση – ή η απελπισία – θα έλυνε το αδιέξοδο.

Τελικά, την 1η Σεπτεμβρίου 1271, οι παγωμένοι και πεινασμένοι καρδινάλιοι συμφώνησαν στον Τεομπάλντο Βισκόντι, που δεν ήταν καρδινάλιος. Πήρε το όνομα Πάπας Γρηγόριος Ι‘, που καθιέρωσε τον κανόνα του εγκλεισμού των καρδιναλίων, ο οποίος ισχύει μέχρι σήμερα: αυστηρή απομόνωση, καθημερινή ψηφοφορία και καμία πολυτέλεια μέχρι να βρεθεί Πάπας.

Το Κονκλάβιο του 1305: Όταν η παποσύνη μπήκε στην εξορία

Το 1304, η Ρώμη «έβραζε» λόγω της σύγκρουσης ανάμεσα στις οικογένειες Κολόννα και Ορσίνι, φεουδάρχες που κυβερνούσαν την πόλη σαν μαφιόζοι. Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΑ’ κρίνοντας τη Ρώμη επικίνδυνη, κατευθύνθηκε στην οχυρωμένη Περούτζια. Ωστόσο, εκεί πέθανε μέσα σε λίγους μήνες, πιθανώς από δυσεντερία – ή, όπως ψιθυριζόταν, από δηλητηριασμένα σύκα.

Πάπας Φραγκίσκος
Ο Πάπας Φραγκίσκος μέσα στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου / Vatican Media / Handout via REUTERS / File Photo

Το κονκλάβιο που ακολούθησε ήταν επίσης χαοτικό. Τέσσερις εκλέκτορες αποχώρησαν λόγω ασθένειας, ενώ οι υπόλοιποι ήταν διχασμένοι ανάμεσα σε Ιταλούς και Γάλλους.

Ύστερα από 11 μήνες, εξελέγη ο Μπερτράν ντε Γκο, επίσκοπος του Μπορντό και παιδικός φίλος του Φίλιππου Δ' της Γαλλίας – παρότι δεν ήταν καν καρδινάλιος. Ο νέος Πάπας, Κλήμης Ε', δεν πάτησε ποτέ στη Ρώμη και μετέφερε την παπική αυλή στην Αβινιόν, όπου και παρέμεινε για σχεδόν 70 χρόνια. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε «Βαβυλώνια Αιχμαλωσία της Εκκλησίας», με την παποσύνη να μετατρέπεται σε όργανο των γαλλικών συμφερόντων και την Ιταλία να φλέγεται από δυσαρέσκεια.

Το Κονκλάβιο του 1378: Η απαρχή του μεγάλου Σχίσματος

Εβδομήντα χρόνια μετά, ο Πάπας Γρηγόριος ΙΑ' επέστρεψε την έδρα του Πάπα στη Ρώμη από την Αβινιόν.

Ο ρωμαϊκός όχλος απείλησε με εξέγερση αν δεν εκλεγόταν Ιταλός Πάπας. Ένα εξαγριωμένο πλήθος περικύκλωσε το κονκλάβιο απαιτώντας «Ρωμαίο Πάπα ή θάνατο», με συνθήματα όπως «Romano lo volemo Romano, se non che tutti vi occideremo».

Υπό πίεση, οι καρδινάλιοι εξέλεξαν τον Ναπολιτάνο Βαρθολομαίο Πρινιάνου – Πάπα Ουρβανό ΣΤ' – ως συμβιβαστική λύση. Ωστόσο, ο νέος Ποντίφικας αποδείχθηκε ακατάλληλος, σκληρός και εκδικητικός. Σύντομα, μερίδα καρδιναλίων ακύρωσε την εκλογή του και εξέλεξαν τον Κλήμη Ζ', ο οποίος όμως εγκαταστάθηκε στην Αβινιόν.

Δύο Πάπες τώρα διεκδικούσαν τη νομιμότητα – και για 40 χρόνια η Δυτική Εκκλησία βρισκόταν σε σχίσμα.

Το Κονκλάβιο του 1492: Το ντεμπούτο της Καπέλα Σιστίνα

Μπορεί σήμερα να θεωρούμε αυτονόητο ότι οι παπικές εκλογές γίνονται στην Καπέλα Σιστίνα, όμως η πρώτη φορά που οι καρδινάλιοι συγκεντρώθηκαν εκεί για να εκλέξουν Πάπα ήταν το 1492.

Ο γερμανός τελετάρχης Γιόχαν Μπουρχάρντ κατέγραψε με λεπτομέρεια την αυστηρή καθημερινότητα του κονκλάβιου στο προσωπικό του ημερολόγιο, προσφέροντας μια μοναδική ματιά στον μυστικό αυτό κόσμο.

Πίσω από τις κλειστές πόρτες του παρεκκλησίου, ο πανίσχυρος και πάμπλουτος Rodrigo Borgia έστησε μια εντυπωσιακή εκστρατεία εξαγοράς ψήφων, μοιράζοντας πλουσιοπάροχες θέσεις σε αντάλλαγμα για στήριξη. Η στέψη του ως Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ' σηματοδότησε μία από τις πιο διεφθαρμένες στιγμές στην παπική ιστορία. Ο τραπεζίτης του, Giovanni Spannocchi, διαχειρίστηκε τέτοια ποσά για να «εξυπηρετήσει» τους ψηφοφόρους, που η ίδια η τράπεζά του παραλίγο να καταρρεύσει.

Η παποσύνη του Αλεξάνδρου χαρακτηρίστηκε σκανδαλώδης και γεμάτη πολιτικές ίντριγκες.

Το Κονκλάβιο του 1503: Το συντομότερο κονκλάβιο στην ιστορία

Το φθινόπωρο του 1503, οι καρδινάλιοι ξαναβρέθηκαν σε κονκλάβιο αλλά αυτή τη φορά η απόφαση ήταν εύκολη: ο Τζουλιάνο ντέλα Ρόβερε εκλέχθηκε με μία και μόνο ψηφοφορία μέσα σε λίγες ώρες - ίσως το πιο γρήγορο κονκλάβιο στην ιστορία. Ο Τζουλιάνο ντέλα Ρόβερε ήταν ένας ισχυρός καρδινάλιος και ευρέως ευνοημένος - εκλέχθηκε σχεδόν αμέσως μετά την έναρξη του κονκλάβιου.

Ο νέος Πάπας πήρε το όνομα Ιούλιος Β', παραπέμποντας στον Ιούλιο Καίσαρα. Οραματιζόταν μια νέα Αυτοκρατορική Ρώμη, με τον Πάπα ως πνευματικό και κοσμικό ηγεμόνα. Πιστός στο όραμά του, πέρασε μεγάλο μέρος της θητείας του με πανοπλία αντί για άμφια, ηγούμενος ο ίδιος στρατιωτικών εκστρατειών.  Πήρε το προσωνύμιο «Πολεμιστής Πάπας». 

Το Κονκλάβιο του 1978: Το τέλος της «ιταλικής κυριαρχίας» μετά από 500 χρόνια

Μετά τον θάνατο του Παύλου ΣΤ', εκλέγεται ο Ιωάννης Παύλος Α', που όμως πεθαίνει μυστηριωδώς μόλις 33 ημέρες μετά. Στο δεύτερο κονκλάβιο εκείνης της χρονιάς, μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων, για πρώτη φορά μετά από 455 χρόνια, εκλέγεται μη Ιταλός Πάπας: ο Πολωνός Καρδινάλιος Καρόλ Βοϊτύλα (Ιωάννης Παύλος Β').

Εικόνες του Πάπα Φραγκίσκου και του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β' / REUTERS / Susana Vera

Θεωρήθηκε ιστορική έκπληξη, με γεωπολιτικό βάρος και πολιτικές προεκτάσεις στην Ανατολική Ευρώπη και το κομμουνιστικό μπλοκ.

Τα 104 ταξίδια του στο εξωτερικό - χωρίς προηγούμενο για πάπα - εδραίωσαν την παγκόσμια παρουσία του και επανακαθόρισαν τη θέση της Καθολικής Εκκλησίας στη διεθνή σκηνή. Η φωνή για αγιοποίησή του ακούστηκε έντονα μετά τον θάνατό του, και έγινε πραγματικότητα όταν ο πάπας Φραγκίσκος τον ανακήρυξε άγιο στις 27 Απριλίου 2014.

Ο Πάπας Φραγκίσκος
Ο Πάπας Φραγκίσκος / REUTERS/Remo Casilli/File Photo TPX IMAGES OF THE DAY

Το Κονκλάβιο του 2013: Πάπας Φραγκίσκος, ο πάπας του λαού

Τον Φεβρουάριο του 2013, η Καθολική Εκκλησία βρέθηκε σε μια σχεδόν πρωτόγνωρη κατάσταση, όταν ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’ ανακοίνωσε την παραίτησή του, επικαλούμενος την προχωρημένη ηλικία του και την εξασθένηση των δυνάμεών του. Η τελευταία φορά που Πάπας είχε παραιτηθεί ήταν το 1415, σχεδόν 600 χρόνια πριν.

Έτσι, το κονκλάβιο που ακολούθησε είχε την ιδιαιτερότητα να διεξαχθεί ενώ ο προηγούμενος πάπας ήταν ακόμη εν ζωή.

Μέσα σε δύο ημέρες, οι καρδινάλιοι εξέλεξαν τον Αργεντινό Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, ο οποίος έλαβε το όνομα Φραγκίσκος, προς τιμήν του Φραγκίσκου της Ασίζης.

Ο πρώτος Ιησουίτης πάπας, πρώτος Λατινοαμερικάνος και πρώτος μη Ευρωπαίος. 

Η εκλογή του σηματοδότησε μια ριζική στροφή από τη δογματική προσέγγιση του προκατόχου του, προς μια πιο ποιμαντική Εκκλησία με παγκόσμιο πρόσωπο και έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τώρα, καθώς ο κόσμος παρακολουθεί το κονκλάβιο να είναι σε ρυθμούς νέου Πάπα μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, παραμένει αβέβαιο αν η πορεία που χάραξε θα αποτελέσει οδικό χάρτη για το μέλλον ή αν ένας πιο συντηρητικός διάδοχος θα προσπαθήσει να μετριάσει τις προοδευτικές του θέσεις.

Σχόλια
Σχολίασε εδώ
50 /50
2000 /2000
Όροι Χρήσης. Το site προστατεύεται από reCAPTCHA, ισχύουν Πολιτική Απορρήτου & Όροι Χρήσης της Google.
Κόσμος
Ακολουθήστε το Νewsit.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι για όλη την ειδησεογραφία και τα τελευταία νέα της ημέρας
Newsit Blogs
Κόσμος: Περισσότερα άρθρα