Η στρατηγική του Τραμπ στοχεύει στην αποκοπή της Μόσχας από τα ενεργειακά της έσοδα
Με την ώρα να μετρά αντίστροφα για την εκπνοή της διορίας (στις 9 Αυγούστου, στις 06:59 ώρα Ελλάδος) που έχει θέσει ο Ντόναλντ Τραμπ στη Ρωσία για να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ουάσινγκτον επιταχύνει την οικονομική πίεση, την ίδια στιγμή που το Κρεμλίνο διαμηνύει για έκτακτη συνάντηση των δύο ηγετών μέσα στις επόμενες ημέρες.
Η πιο πρόσφατη κίνηση του Ντόναλντ Τραμπ ήταν η επιβολή νέων δασμών ύψους 25% σε τρίτες χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Η συνολική επιβάρυνση για την Ινδία ανέρχεται πλέον σε 50%, ενώ και η Κίνα είναι στο στόχαστρο λόγω των σχέσεων της με τη Ρωσία.
Η στρατηγική του Τραμπ στοχεύει στην αποκοπή της Μόσχας από τα ενεργειακά της έσοδα, μέσω της στοχοποίησης των βασικών αγοραστών του ρωσικού πετρελαίου, και κυρίως χωρών που επωφελούνται από τις χαμηλότερες τιμές του πλαφόν, όπως η Ινδία. Οι δασμοί επιβάλλονται όχι απευθείας κατά της Ρωσίας, αλλά κατά των κρατών που συναλλάσσονται μαζί της, δημιουργώντας μια ιδιότυπη δευτερογενή κύρωση.
Η Ινδία, από την πλευρά της, εκτιμά ότι η επιβάρυνση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου θα της κοστίσει έως και 1,1% του ΑΕΠ, καθώς ο φθηνός ρωσικός «μαύρος χρυσός» αποτελούσε τα τελευταία χρόνια βασικό στήριγμα για τη βιομηχανική της δραστηριότητα και τη συγκράτηση του ενεργειακού κόστους. Η απώλεια αυτής της πηγής ή η αύξηση του κόστους της, μεταφράζεται ήδη σε αναθεώρηση αναπτυξιακών εκτιμήσεων και ανησυχία στις αγορές.
Την ίδια στιγμή, στο ραντάρ του Τραμπ έχει μπει και η Κίνα, η οποία επίσης προμηθεύεται σημαντικές ποσότητες ρωσικού πετρελαίου. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο για ενδεχόμενη επέκταση των δασμών και προς το Πεκίνο, όχι μόνο για γεωπολιτικούς λόγους, αλλά και για να περιοριστεί ο ρόλος της Κίνας ως «οικονομικής σανίδας σωτηρίας» για τη Ρωσία.
Διεθνείς πηγές αναφέρουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει μια σειρά από επιπλέον επιλογές για τον περιορισμό των εσόδων του Πούτιν από την ενέργεια, «χτύπημα» στον «σκιώδη» στόλο της Ρωσίας, αλλά και ενδεχόμενα μέτρα που στοχεύουν τις πετρελαϊκές εταιρείες και ενέργειες για την καλύτερη επιβολή των υφιστάμενων περιορισμών.
Στο μεταξύ, σε ισχύ τέθηκαν από χθες (07.08.2025) και οι γενικευμένοι δασμοί των ΗΠΑ σε ευρύ φάσμα προϊόντων από τρίτες χώρες. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια ιδιαίτερα λεπτή φάση για τις διατλαντικές σχέσεις, καθώς την ίδια περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια συμφωνία-πλαίσιο που θα αποκλιμακώσει το εμπορικό ρίσκο για την ΕΕ.
Ωστόσο, η σύγκλιση δεν είναι δεδομένη. Στο τραπέζι παραμένουν αρκετά «αγκάθια», μεταξύ των οποίων η τήρηση της δέσμευσης της Ευρώπης για εκτεταμένες επενδύσεις και αγορές αμερικανικών προϊόντων, οι εξελίξεις με την Ρωσία, αλλά και το ανοιχτό μέτωπο της Κίνας.
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα
Οι εξελίξεις αυτές έχουν πολύπλευρες επιπτώσεις. Οποιαδήποτε αναστάτωση στις αγορές ενέργειας θα οδηγήσει σε αναταραχή και στις τιμές του πετρελαίου, εξέλιξη που έχει άμεση σημασία για τις εισαγωγικές και πληθωριστικές ισορροπίες στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Ήδη, λόγω των εξελίξεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, χθες το brent και το αμερικανικό αργό διέκοψαν την πενθήμερη πτωτική τους πορεία οδηγούμενα σε άνοδο τιμών.
Επιπλέον, η χώρα μας τους τελευταίους μήνες έχει υποστεί πλήγμα από την ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία εξαιτίας των δασμών, αλλά και λόγω και της ισχυροποίησης του ευρώ έναντι του δολαρίου, βλέποντας τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαιοειδών να κατακρημνίζονται.
Η τρέχουσα συγκυρία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το εξάμηνο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2025, οι ελληνικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά 4,9%, αλλά αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν κατά 5,5%.
Αν η πίεση στις τιμές πετρελαίου επιμείνει, το ήδη υψηλό εμπορικό έλλειμμα της χώρας –που διαμορφώθηκε στα 16,54 δισ. ευρώ στο εξάμηνο– ενδέχεται να διευρυνθεί περαιτέρω, όπως και το κόστος εισαγόμενης ενέργειας για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τον Ιούνιο, η άνοδος των εισαγωγών σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2024 ήταν της τάξεως του 6,4%, ενώ το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εκτοξεύτηκε κατά 33% σε μηνιαία βάση, στα 3,13 δισ. ευρώ.
Η ασάφεια και η αβεβαιότητα στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ αλλά και ΗΠΑ – Ρωσία, αφήνουν ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο επέκτασης των εμπορικών στρεβλώσεων και των επιπτώσεων τους στη παγκόσμια και την εθνική οικονομία, καθώς ο κίνδυνος ενεργειακής ακρίβειας από γεωπολιτικές παρενέργειες θα μπορούσε να δημιουργήσει επιπλέον πιέσεις στα δημοσιονομικά περιθώρια, αλλά και στη συνολική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
