Το ότι ο Φρίντριχ Μερτς ανήκε στην πτέρυγα των «ατλαντιστών» (δηλαδή των φιλο-αμερικανών) του CDU (και ήταν εκλεκτός του μακαρίτη Βόλφγκαγκ Σόιμπλε) ήταν ήδη γνωστό πριν αναλάβει την ηγεσία του κόμματος το 2022 και, έπειτα την καγκελαρία της Γερμανίας το 2025.
Η κατάσταση η οποία διαμορφώθηκε στη διεθνή οικονομική σκηνή ειδικά μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, τον Ιανουάριο του 2025, αποτέλεσε την αναγκαία ατλαντική πολιτική «γέφυρα» από την οποία έχει αρχίσει να «περνάει» η Γερμανία υπό τον Μερτς στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, δηλαδή στις ΗΠΑ του Τραμπ, αφήνοντας ολοένα και περισσότερο την ΕΕ για χάρη της …Ευρώπης γενικά.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το πέρασμα του -κατά δήλωση του- «κρυφού Σκανδιναβού» Μερτς στις ΗΠΑ (σε αντίθεση με την φιλο ευρα – σιατική οπτική της Μέρκελ αλλά και του Σολτς), αλλά και τη μετατόπιση του κέντρου της ευρωπαϊκής πολιτικής από την ΕΕ στην Ευρώπη φαίνεται στο εμπορικό, στο αμυντικό, αλλά και στο οικονομικό – δημοσιονομικό πεδίο:
1. Υπέρ της «ταχείας επίλυσης διαφοράς» μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας
Η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ – Γερμανίας φάνηκε από τη δημόσια διαφοροποίηση του Μερτς από την στάση της συμπατριώτισσας και ομοϊδεάτισσας, προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν σε σχέση με την εμπορική διαπραγμάτευση ΕΕ- ΗΠΑ.
Ο Μερτς (σε αντίθεση με την πιο «σκληρή» γραμμή της Γαλλίας) κατά την ομιλία του στο συνέδριο των γερμανικών συνεταιριστικών τραπεζών (3 Ιουλίου 2025) σημείωσε πως χρειάζεται μια «ταχεία επίλυση μιας δασμολογικής διαφοράς, και ιδίως για τις βασικές βιομηχανίες της χώρας μας: τη χημική βιομηχανία, τη φαρμακευτική βιομηχανία, τη μηχανολογία, τις βιομηχανίες αλουμινίου, χάλυβα και αυτοκινητοβιομηχανίας. Πρέπει να επιτευχθεί ένα γρήγορο αποτέλεσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής τώρα – καλύτερα γρήγορα και απλά παρά χρονοβόρα και περίπλοκη, και ακόμα σε καθεστώς διαπραγμάτευσης για μήνες, κυρίες και κύριοι! Πρέπει να υπάρξει ένα γρήγορο αποτέλεσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής τώρα, ώστε οι εταιρείες μας να απαλλαγούν από τους υπερβολικά υψηλούς δασμούς που πρέπει να πληρώνουν σήμερα όταν εξάγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
2. Η πρώτη μεγάλη κίνηση επανεξοπλισμού της Ευρώπης έγινε με την αγορά των αμερικανικών Patriot
Ακόμα πιο τρανό παράδειγμα της θετικής στροφής της Γερμανίας του Μερτς προς τις απαιτήσεις των ΗΠΑ του Τραμπ είναι, βέβαια, άλλο και αφορά τις αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ: Η αποδοχή -και με το παραπάνω!- της πρότασης του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, για αύξηση του ορίου των αμυντικών δαπανών των χωρών – μελών του στο 5% του ΑΕΠ τους (3,5% για εξοπλισμούς, 1,5% για υποδομές) έως το 2035. Ο Μερτς όχι μόνο αποδέχτηκε το στόχο αυτό αλλά δεσμεύτηκε πως θα αυξήσει στο 3,5% τις εξοπλιστικές δαπάνες της Γερμανίας έως το…2029, δηλαδή νωρίτερα και από το ορόσημο που έχει θέσει το ΝΑΤΟ για την πρώτη μεγάλη αξιολόγηση στην πορεία προς το 5% έως το 2035.
Και κάτι ακόμα: Ο Μερτς δεσμεύτηκε (ανεξάρτητα από οποιαδήποτε συλλογική διαδικασία της ΕΕ) πως θα είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες θα πληρώσουν για την απόκτηση των αμερικανικών Patriot τους οποίους θα παραλάβει η Ουκρανία, συμφωνώντας στην πράξη στην στρατηγική Τραμπ που συμπυκνώνεται στο εξής: Οι Ευρωπαίοι πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για την άμυνα τους, αγοράζοντας περισσότερα αμερικανικά όπλα. Έτσι, λίγο – πολύ η πρώτη μεγάλη αγορά του νέου (απεριορίστου) γερμανικού πολεμικού προϋπολογισμού (μετά το ξεχείλωμα του συνταγματικού φρένου χρέους) θα αφορά …αμερικανικά και όχι γερμανικά όπλα!
3. «Εμείς ως Ευρωπαίοι» και Γερμανοί, «όχι ως Ε.Ε.»
Έτσι, πάμε στο δεύτερο σκέλος της διεθνής πολιτικής Μερτς (σ.σ. το πρώτο είναι η μεγαλύτερη ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ): την διάκριση μεταξύ ΕΕ και… Ευρώπης,
Ενδεικτική ήταν η δήλωση την οποία έκανε ο Μερτς κατά την θερινή συνέντευξη τύπου την οποία έδωσε την περασμένη Παρασκευή 18 Ιουλίου 2025: «το παγκόσμιο τοπίο έχει αλλάξει και εμείς ως Ευρωπαίοι – λέω σκόπιμα όχι ως Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ως Ευρωπαίοι – πρέπει να ανταποκριθούμε κατάλληλα». Από τη δήλωση αυτή γίνεται σαφές πως το επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής του Μερτς είναι η Ευρώπη ως όλο και όχι η ΕΕ.
Ο Μερτς συνέχισε την τοποθέτηση του λέγοντας πως «γι’ αυτό τον λόγο ο Νορβηγός Πρωθυπουργός θα είναι μαζί μου την επόμενη εβδομάδα (σ.σ. 21.7.25). Γι’ αυτό συμμετείχα στις συναντήσεις των λεγόμενων σκανδιναβικών χωρών, των κρατών της Βαλτικής Θάλασσας, στις οποίες ανήκουμε κι εμείς. Τόσα πολλά αλλάζουν στον κόσμο αυτή τη στιγμή που εμείς στην Ευρώπη – και πάλι, αυτό σημαίνει ρητά όχι μόνο την ΕΕ, αλλά ολόκληρη την Ευρώπη – πρέπει να ανταποκριθούμε με κατάλληλες μορφές. Πάντα θεωρούσα αποτυχία της προηγούμενης κυβέρνησης το γεγονός ότι δεν έκανε αρκετά σε αυτό το θέμα. Αλλά η κυβέρνησή μου, αυτή η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, κάνει τα πράγματα διαφορετικά. Γνωρίζω επίσης από συναδέλφους σε όλα τα υπουργεία ότι όλοι οι συνάδελφοι προσπαθούν να κάνουν τα πράγματα διαφορετικά, επειδή πραγματικά χρειαζόμαστε συμμαχίες σε όλο τον κόσμο τώρα, και πρέπει να τις βρούμε ειδικά στην Ευρώπη – όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και πάνω απ’ όλα στην Ευρώπη».
Στα πλαίσια αυτής της οπτικής, ο Μερτς μία μέρα πριν, την Πέμπτη 17 Ιουλίου 2025, υπέγραψε -για πρώτη φορά μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου- «σύμφωνο φιλίας» (μαζί με κάμποσες επιχειρηματικές συμφωνίες) με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Aποκαλυπτικές ήταν οι δηλώσεις Μερτς, μετά τη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό της Νορβηγίας, Gahr Støre, στις 21 Ιουλίου 2025. Καταρχάς, ο Μερτς χαρακτήρισε τους Γερμανούς …«κρυφούς Σκανδιναβούς», επισημαίνοντας (προφανώς όχι τυχαία) τη φυλετική συγγένεια (σ.σ. ομολογούμε πως ξενίζει λίγο αυτή η προσέγγιση;) των δύο λαών, δηλαδή των Γερμανών και των Νορβηγών.
Ας παρακολουθήσουμε παρακάτω το σκεπτικό του Γερμανού Καγκελαρίου περί ευρωπαϊκής πολιτικής. Όταν ρωτήθηκε, με αφορμή πρόσφατες επικρίσεις του απέναντι στην ΕΕ για υπερβολική γραφειοκρατία και αργές διαδικασίες, για το αν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερες διμερείς συμφωνίες, ο Μερτς χαρακτήρισε το ερώτημα αυτό «στρατηγικό».
Συνέχισε λέγοντας πως «επιδιώκουμε επίσης στενές συνεργασίες με ευρωπαϊκά κράτη εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό που κάνουμε εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έρχεται σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή μας πολιτική».
Και εξήγησε τι εννοεί: «Έχουμε τόσες πολλές ευκαιρίες στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή. Αν αυτός ο τρομερός πόλεμος στην Ουκρανία έχει κάποιο καλό, είναι ότι μας φέρνει κοντά εμάς τους Ευρωπαίους όπως ποτέ άλλοτε τις τελευταίες δεκαετίες. Θέλω απλώς να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία να αποδεχτώ αυτήν την προσφορά που λάβαμε από τη Νορβηγία, τη Μεγάλη Βρετανία και άλλες χώρες.
Η κριτική μου για την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι προσωπική, αλλά μάλλον αντικειμενική. Μπορώ ίσως να προσθέσω μια ακόμη πτυχή: Οι προτάσεις που ανακοινώθηκαν το Σαββατοκύριακο, για παράδειγμα σχετικά με τους στόλους ενοικίασης αυτοκινήτων και την ηλεκτροκίνηση, αγνοούν εντελώς τις ανάγκες που μοιραζόμαστε σήμερα στην Ευρώπη. Αυτές δεν είναι οι σωστές προτάσεις. Αντίθετα, θέλουμε να παραμείνουμε ανοιχτοί σε όλα τα είδη τεχνολογίας. Σήμερα το πρωί, στο περιθώριο της σημαντικής συνάντησης με γερμανικές βιομηχανικές εταιρείες, συζητήσαμε επίσης το μέλλον της αυτοκινητοβιομηχανίας. Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι μία από τις βασικές βιομηχανίες της ευρωπαϊκής ηπείρου και δεν πρέπει να επιτρέψουμε να καταστραφεί αυτή η βιομηχανία περιορίζοντας την εστίασή μας σε τεχνολογίες για τις οποίες δεν γνωρίζουμε καν αν θα είναι όλες εμπορεύσιμες μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία, ώστε να μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο σε αυτήν την τεχνολογία. Συνεπώς, είμαστε αντίθετοι σε τέτοιους κανονισμούς. Θέλουμε οι καταναλωτές να λαμβάνουν την απόφαση, όχι το κράτος – ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση».
Εξάλλου, ο ίδιος δήλωσε ρητά πως η Γερμανία μπορεί να ψηφίσει την εισφορά υπέρ ΕΕ στις εταιρείες με τζίρο άνω των 100 εκατ. ευρώ (την οποία πρότεινε η Κομισιόν στα πλαίσια του σχεδίου του νέου Κοινοτικού Προϋπολογισμού για την περίοδο 2028 – 2034), αλλά …δεν θα την εφαρμόσει!
Ο Γερμανός καγκελάριος δεν σταμάτησε εκεί. Πήγε παραπέρα: «πρέπει να διευκρινίσουμε αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα μαζί στην Ευρώπη και τώρα θα υπάρξει μια εντατική συζήτηση σχετικά με αυτό. Αλλά αυτό δεν είναι προσωπικό. είναι μια συζήτηση βασισμένη σε γεγονότα, μια συζήτηση που είναι απαραίτητη για να βρει η Ευρώπη τη δύναμη που θα μπορούσε πραγματικά να έχει. Η Ευρώπη, ωστόσο, δεν είναι επί του παρόντος αρκετά ανοιχτή, αρκετά γρήγορη, αρκετά δυναμική. Θέλω να συμβάλω στην αλλαγή αυτού και γι’ αυτό κάνουμε αυτή τη συζήτηση. Έχουμε επίσης καθορίσει τι περιμένουμε από την Ευρώπη στη συμφωνία συνασπισμού (σ.σ. στην κυβέρνηση CDU – SPD στη Γερμανία). Πιστεύω ότι όσοι πληρώνουν το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επίσης λόγο όσον αφορά τη διαμόρφωση των στρατηγικών προοπτικών για αυτήν την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα επόμενα χρόνια».
Όσον αφορά ειδικά τη στάση του Μερτς για τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ (2028 – 2034), αρκεί να αναφέρει πως απέκλεισε ρητά την εισφορά την οποία προτείνει η Κομισιόν σε εταιρείες που «δραστηριοποιούνται» και «πωλούν» εντός της ΕΕ (δηλαδή τόσο τις ευρωπαϊκές, όσο πχ τις αμερικανικές) με τζίρο άνω των 100 εκατ. ευρώ….
