Ένα πρώτο, διστακτικό μεν αλλά θετικό, βήμα ύστερα από ένα πολύμηνο διάστημα υπέρμετρων εντάσεων, έγινε χθες στην Κωνσταντινούπολη με την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών Ελλάδας–Τουρκίας. Μολονότι ο πήχης εξ αρχής ήταν χαμηλά κι ο εμπιστευτικός χαρακτήρας των συζητήσεων συνεπάγεται πως η πληροφόρηση για όσα διημείφθησαν μεταξύ των διαπραγματευτικών ομάδων των δύο χωρών παραμένει σε στεγανά, η γενικότερη αίσθηση που εκπέμπεται είναι πως οι συζητήσεις ξεκίνησαν από εκεί που είχαν σταματήσει με ευθύνη της τουρκικής πλευράς το 2016.
Έτσι, η συνέχεια αναμένεται στην Αθήνα έως τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, με την Τουρκία να επιχειρεί ν’ αναβαθμίσει τις συζητήσεις, καθώς στη διαπραγματευτική της ομάδα συμμετείχε ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν. Από την πλευρά της Ελλάδας, σταθερή παραμένει η θέση πως υπό συζήτηση τίθεται μόνο το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, παρά το γεγονός ότι από την τουρκική πλευρά τέθηκαν ξεκάθαρα και άλλα ζητήματα, ενώ διευκρινίζεται πως οι διερευνητικές επαφές δεν αποτελούν διαπραγματεύσεις και δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
Clickm4more Διερευνητικές: Οι κινήσεις – κλειδιά της Τουρκίας που μαρτυρούν την… καλή αρχή
Κυβερνητικά στελέχη τονίζουν πάντως πως η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών έρχεται ως επιστέγασμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και συνιστά δικαίωση των κυβερνητικών χειρισμών για μια σειρά από λόγους, όπως:
- Εξ αρχής η Ελλάδα είχε συμπυκνώσει τη θέση της στη φράση του πρωθυπουργού: «Σταματούν οι προκλήσεις, αρχίζουν οι συζητήσεις». Και αυτό έγινε πράξη.
- Η Ελλάδα, αποδεικνύοντας έμπρακτα την προσήλωσή της στο Διεθνές Δίκαιο και ειδικότερα στο Δίκαιο της Θάλασσας, προχώρησε σε συμφωνία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με την Ιταλία και μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο, ενώ συμφώνησε με την Αλβανία για την έναρξη των διαβουλεύσεων για την από κοινού προσφυγή στη Χάγη.
- Η Ελλάδα πέτυχε επίσης μια σειρά αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που υιοθετούν τις ελληνικές θέσεις, εκφράζουν αλληλεγγύη προς τη χώρα μας και στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα στην Τουρκία ότι εάν συνεχίσει την προκλητική συμπεριφορά, τότε θα υπάρξει ευρωπαϊκή αντίδραση με οικονομικές συνέπειες.
- Ασκώντας ενεργητική πολιτική, η Ελλάδα πέτυχε συμφωνίες με χώρες του Αραβικού κόσμου και της Ανατολικής Μεσογείου που ενισχύουν την περιφερειακή της θέση.
- Η κυβέρνηση προχώρησε με νόμο που ψηφίστηκε από τη Βουλή την περασμένη εβδομάδα στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο και διατηρεί το δικαίωμα να πράξει αντίστοιχα και σε άλλες περιοχές όταν το κρίνει σκόπιμο.
- Η κυβέρνηση ανέπτυξε δράσεις για την άμεση ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων, με πρώτη τη συμφωνία για τα πολεμικά αεροσκάφη τύπου Rafale που υπογράφηκε χθες και τυπικά στην Αθήνα, παρουσία της Γαλλίδας υπουργού Άμυνας, Φλοράνς Παρλί.
Ειδικά ως προς τη συμφωνία για τα Rafale, πρόκειται για μια συμφωνία ορόσημο, όπως τη χαρακτήρισε ο υπουργός Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι η Γαλλίδα ομόλογός του αναφέρθηκε σε επίσημη πρόταση για δύο φρεγάτες τύπου Belh@rra και άλλες δύο φρεγάτες πολλαπλών ρόλων (FDI).
Η πρόθεση της ελληνικής πλευράς να ενισχυθεί και το Πολεμικό Ναυτικό είναι δεδομένη, ωστόσο στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης είναι να διατηρηθεί ευρύ πεδίο επιλογών – λέγεται π.χ. ότι υπάρχει αντίστοιχο ενδιαφέρον για συμφωνία από ΗΠΑ και Γερμανία – ενώ υπό συζήτηση βρίσκεται και ο εκσυγχρονισμός τεσσάρων ακόμη φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού, τύπου ΜΕΚΟ.
Στις Βρυξέλλες…
Σημειώνεται, τέλος, ότι έντονη κινητικότητα υπήρξε και στις Βρυξέλλες, όπου ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας έδωσε το παρών στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ κι είχε στο περιθώριό του ενδιαφέρουσες διμερείς συναντήσεις, στις οποίες κυριάρχησε το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. «Η ελληνική πλευρά τόνισε ότι απομένει να γίνουν απτά βήματα ουσιαστικής προόδου σε θέματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη χώρα μας, όπως η συνεχιζόμενη τουρκική παραβατικότητα, το casus belli, η μη συμμόρφωση με το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας που αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου», σημείωναν χαρακτηριστικά διπλωματικές πηγές.
Κατά τις ίδιες πηγές, ο ύπατος εκπρόσωπος Εξωτερικών και Άμυνας της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Χάικο Μάας ενημέρωσαν τους υπουργούς Εξωτερικών στο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ για τις επαφές που είχαν με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και κύριο συμπέρασμα από αυτές ήταν ότι διαφαίνεται μια διάθεση από την πλευρά της Τουρκίας για ενίσχυση των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία φαίνεται να διέκοψε στην παρούσα φάση τις παραβιάσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο, επειδή ξεκίνησαν οι διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα, ενώ η Άγκυρα δείχνει να έχει θετική διάθεση για εμπλοκή της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και την επανέναρξη των συνομιλιών.
Επίσης, οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι από τη συζήτηση προκύπτει μια θετική πρώτη αποτίμηση για τις πρόσφατες δηλώσεις και ενέργειες της Τουρκίας, αλλά όλοι τόνισαν ότι η ΕΕ οφείλει να είναι επιφυλακτική και όχι αφελής, αναμένοντας πως η επίθεση φιλίας της Άγκυρας πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένα βήματα, με συνέχεια, συνέπεια και σε βάθος χρόνου. Υπό αυτό το πρίσμα, εκφράστηκε η εκτίμηση ότι η νέα προσέγγιση της Τουρκίας ενδέχεται να οφείλεται σε τρεις κυρίως λόγους: στην απειλή των κυρώσεων, την οικονομική κατάσταση στη χώρα και την προεδρία Μπάιντεν.