Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, με το οποίο αναμορφώνεται ριζικά το κληρονομικό δίκαιο μετά από 80 ολόκληρα χρόνια, παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης την Τρίτη (02.12.2025). Αλλαγές προβλέπονται σε όλα τα επίπεδα της κληρονομίας.
Μέσα από τις αναθεωρημένες διατάξεις του σχεδίου νόμου για την κληρονομία αναβαθμίζεται ο ρόλος του/ της συζύγου σε σχέση με ό,τι θα δικαιούνται εφεξής.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ίδια αντιμετώπιση θα έχει και ο/ η σύντροφος με σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ή ετερόφυλων ζευγαριών, ενώ για πρώτη φορά αποκτούν δικαιώματα όσοι βρίσκονται εκτός γάμου για περισσότερα από τρία χρόνια.
Γενικώς, το κληρονομικό δίκαιο μεταβάλλεται βάσει των νέων δεδομένων που ισχύουν πλέον στην ελληνική οικογένεια.
Ίσως η πιο σοβαρή αλλαγή από όλες όμως, αφορά στις κληρονομικές συμβάσεις. Για πρώτη φορά προβλέπονται δύο ειδών συμβάσεις, ώστε να αντιμετωπιστούν φαινόμενα όπου επιχειρήσεις ή ακίνητα κληρονομούνται από πολλούς δικαιούχους και παραμένουν αδιάθετα, αναξιοποίητα, να παρακμάζουν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τι αλλάζει
Διαθήκες:
Διατηρούνται οι ιδιόγραφες διαθήκες.
Ελέγχονται για τη γνησιότητά τους από συμβολαιογράφο και δύο μάρτυρες.
Το ίδιο συμβαίνει και όταν προσκομίζονται στο συμβολαιογράφο από παιδιά ή επιζώντα σύζυγο, αν έχει περάσει ένας χρόνος από τον θάνατο του διαθέτη. Διαθήκη θα μπορεί πλέον να συντάσσει πρόσωπο που έχει συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας του.
Άτομα με προβλήματα αναπηρίας στο λόγο, θα μπορούν να συντάσσουν διαθήκη με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
Απαγορεύεται η διαθήκη σε άτομα που νοσηλεύονται σε νοσοκομείο, οίκους ευγηρίας, ιδρύματα περίθαλψης κτλ. προς άτομα που υπηρετούν σε αυτά ή είναι στη διοίκηση αυτών των δομών.
Εισάγεται ο θεσμός της αυτοδίκαιης κληρονομικής ανικανότητας εφόσον υπάρχει προηγούμενη ποινική καταδίκη του κληρονομούμενου κατά της ζωής, υγείας, ή γενετήσιας ελευθερίας του διαθέτη.
Εξ αδιαθέτου διαδοχή
Αυξάνεται το ποσοστό του χήρου/ χήρας στο 1/3 της κληρονομιάς, όταν υπάρχει ένα παιδί.
Παραμένει στο ¼ το ποσοστό κληρονομιάς του χήρου/ χήρας, όταν υπάρχουν περισσότερα παιδιά.
Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν παιδιά, ο χήρος/ χήρα κληρονομεί πρώτος, όλη την κληρονομιά (πριν από τους γονείς, ή άλλους συγγενείς).
Τα ίδια ακριβώς δικαιώματα ισχύουν και στην περίπτωση συμφώνου συμβίωσης.
Πλήρες κληρονομικό δικαίωμα αποκτούν και οι σύντροφοι εκτός γάμου, για σχέση μεγαλύτερη των τριών ετών, όταν δεν υπάρχουν άλλοι εγγύτεροι συγγενείς. Ο δικαιούχος σύντροφος θα πρέπει να κάνει σχετική αίτηση μέσα σε τέσσερις μήνες από το θάνατο του συντρόφου του. Σε διαφορετική περίπτωση, η περιουσία μεταβιβάζεται στο δημόσιο.
Ο σύντροφος εκτός γάμου αποκτά το δικαίωμα διαμονής στο κοινό σπίτι (με τον αποβιώσαντα) για ένα έτος από το θάνατο του συντρόφου. Σε περίπτωση που έχουν αποκτήσει και παιδιά μπορούν να παρατείνουν τη διαμονή τους για μεγαλύτερο διάστημα.
Αποποιήσεις κληρονομιάς:
Τα χρέη του θανόντος δε βαραίνουν την προσωπική περιουσία του κληρονόμου, αλλά αποπληρώνονται αποκλειστικά από την κληρονομιά. Το γεγονός αυτό αναμένεται να συμβάλλει καθοριστικά στον περιορισμό των αποποιήσεων κληρονομιών, φαινόμενο που παρατηρείται κατά κόρον για να μην κληρονομούν οι δικαιούχοι χρέη. Αναμένεται επίσης να ξεμπλοκάρει την αξιοποίηση ακινήτων και επιχειρήσεων που ρημάζουν λόγω χρεών.
Κληρονομικές συμβάσεις:
Για πρώτη φορά προβλέπονται δύο είδη κληρονομικών συμβάσεων. Η σύμβαση λόγω θανάτου και η σύμβαση αποποίησης του κληρονομικού δικαιώματος.
Στη σύμβαση αιτία θανάτου, ο διαθέτης (που κληρονομείται) κάνει τη σύμβαση ενώ ζει και αφήνει την κληρονομιά του μετά θάνατον. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται τα περιουσιακά του στοιχεία όσο ζει, ενώ παράλληλα έχει επιλέξει ποιος ή ποιοι θα κληρονομήσουν την περιουσία του (επιχείρηση, ακίνητα, ρευστό κτλ.) όταν αποβιώσει.
Στη δεύτερη περίπτωση, ο εν δυνάμει δικαούχος αποποιείται του κληρονομικού δικαιώματος για δικούς του λόγους. Δηλώνει ρητά ότι δεν επιθυμεί να έχει δικαίωμα στην περιουσία του διαθέτη.
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου διαμορφώθηκε από ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή, η οποία εργάστηκε επί ένα χρόνο για την αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου. Επικεφαλής της επιτροπής τέθηκε ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός, ομότιμος καθηγητής Αστικού Δικαίου κ. Απόστολος Γεωργιάδης και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, δικαστές, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι.
Για ένα «άρτιο επιστημονικό επίτευγμα», έκανε λόγο ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης.
«Αυτό το έργο το οποίο παρελήφθη από εμάς θεωρούμε ότι ξεφεύγει από τα όρια του χαρακτηρισμού του ως σημαντικού. Είναι πραγματικά ένα άρτιο επιστημονικό επίτευγμα το οποίο πιστεύουμε ότι θα υπηρετήσει την ελληνική κοινωνία και την ελληνική οικονομία για τις επόμενες αρκετές δεκαετίες. Το γεγονός ότι το κληρονομικό δίκαιο σε αυτά τα 80 χρόνια δεν αναθεωρήθηκε σχεδόν καθόλου δείχνει το πόσο αναγκαίο ήταν να γίνει αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα» τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Φλωρίδης.
Από την πλευρά του, ο Υφυπουργός, Ιωάννης Μπούγας αναφέρθηκε στην ουσία των νέων διατάξεων σημειώνοντας μεταξύ άλλων, ότι το δίκαιο οφείλει να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες και τόνισε ότι το νέο κληρονομικό δίκαιο διαδραματίζει σημαντική επιρροή σε κοινωνικές σχέσεις και στην οικονομική ζωή.
