Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, χαρακτήρισε την κατάσταση στο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης στη Σάμο θλιβερή και εξήγησε: «Είναι θλιβερή διότι το κέντρο έχει κανονικά δυνατότητα φιλοξενίας 700 ανθρώπων και βρίσκονται στοιβαγμένοι εντός και εκτός κέντρου παραπάνω από 3.800 ψυχές, σε συνθήκες, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να προσομοιάσουν με συνθήκες που εξασφαλίζουν ασφάλεια και υγεία, κυρίως για τις πιο ευάλωτες ομάδες. Είναι πραγματικά εξοργιστικό το γεγονός ότι ενώ η χώρα μας είχε στη διάθεσή της 1,6 δισ. ευρώ ευρωπαϊκών πόρων -από τα οποία έχει απορροφήσει το 1,1 δισ.- υπάρχουν αυτές οι συνθήκες σήμερα στην Ελλάδα, στην Ευρώπη του 21ού αιώνα».
Στη συνέχεια επιτέθηκε στην κυβέρνηση, επαναλαμβάνοντας ότι στο ζήτημα του προσφυγικού -από πλευράς κυβέρνησης- «συνυπάρχει η ιδεοληψία, η ανικανότητα, η αδιαφάνεια και τελικά ο κυνισμός. Ιδεοληψία διότι κάποιοι πίστευαν -και εξακολουθούν να πιστεύουν ενδεχομένως- ότι τα σύνορα της Ελλάδος, που είναι και σύνορα της Ευρώπης, δεν πρέπει να φυλάσσονται. Ανικανότητα διαχειριστική για τις συνθήκες τις οποίες είδα παρά -θέλω να το πω αυτό- τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του προσωπικού, το οποίο πραγματικά καταθέτει την ψυχή του για να ανταποκριθεί σε συνθήκες που συχνά το ξεπερνούν. Αδιαφάνεια διότι δεν είναι δυνατόν -όπως σας είπα και πριν- να έχουν διατεθεί στη χώρα τόσα πολλά κονδύλια και να επικρατούν τέτοιες συνθήκες… Και βέβαια κυνισμός διότι όλοι αυτοί, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι, κατά τα άλλα, είναι ανθρωπιστές και ενδιαφέρονται για την ευημερία αυτών των ανθρώπων, θα πρέπει να έρθουν εδώ στη Σάμο, να πάνε στη Μόρια να δουν τις πραγματικές συνθήκες, στις οποίες ζουν οι άνθρωποι αυτοί».
Ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε την ανάγκη για γρήγορη αποσυμφόρηση των νησιών -αφορά και τη Σάμο και τη Χίο και τη Μυτιλήνη- με γρήγορη αποχώρηση, σε πρώτη φάση, των ευάλωτων ομάδων, και να να αλλάξουν, επιτέλους οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου, ώστε αυτές να τελεσιδικούν γρηγορότερα.
Όπως σημείωσε, είχαμε μόνο 37 επιστροφές από τη Σάμο μέσα στο 2018. «Με αυτούς τους ρυθμούς επιστροφών στην Τουρκία θα στοιβάζεται, δυστυχώς, στα νησιά μας περισσότερος κόσμος απ’ ότι μπορούμε να διαχειριστούμε. Επιτέλους, να υπάρχει -όπως το έχουμε πει- ένας διαχωρισμός μεταξύ προσφύγων και οικονομικών μεταναστών. Και η χώρα πρέπει, όταν έχει στη διάθεσή της τόσους ευρωπαϊκούς πόρους, να μπορεί να εξασφαλίζει ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης σε όσους ανθρώπους έφτασαν κατατρεγμένοι στην πατρίδα μας. Αυτοί οι οποίοι δικαιούνται καθεστώς προστασίας να το παίρνουν γρήγορα και αυτοί οι οποίοι δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας να επιστρέφουν, είτε στις χώρες προέλευσής τους, είτε στην Τουρκία βάσει της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας» ανέφερε ο πρόεδρος της ΝΔ και κατέληξε: «Δυστυχώς, η αποτυχία της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος είναι συνολική και εκκωφαντική».