Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, η τέταρτη συχνότερη κακοήθης νόσος στις γυναίκες, μπορεί στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων να αποφευχθεί, εάν όλα τα κορίτσια εμβολιαστούν εναντίον του στην κατάλληλη ηλικία. Ωστόσο δεν είναι ο μόνος που μπορεί να αποτραπεί με τον εμβολιασμό.
Σε περισσότερο από το 95% των περιπτώσεων, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο ιός αυτός είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενος και εξαιρετικά συχνός, ενώ ευθύνεται για σειρά καρκίνων, πέραν του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Πολλοί από αυτούς, δε, εκδηλώνονται στους άνδρες, γι’ αυτό συνιστάται πλέον εμβολιασμός και των αγοριών.
Το εμβόλιο κατά του HPV μπορεί να μειώσει σημαντικά τα κρούσματα αυτών των καρκίνων. Παρότι χορηγείται ευρέως μόλις την τελευταία 16ετία, ήδη παρατηρείται σημαντικό όφελος. Το 2021, λ.χ., δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet μελέτη στην Αγγλία, που έδειξε ότι το εμβόλιο μείωσε κατά σχεδόν 90% τα κρούσματα καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες 20-29 ετών που είχαν εμβολιαστεί όταν ήσαν 12-13 ετών.
Επιπλέον, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε πριν από δύο χρόνια ότι είναι πλέον εφικτή η εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έως το 2030. Η πρώτη και κυριότερη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να εμβολιαστεί πλήρως το 90% των κοριτσιών εναντίον του έως την ηλικία των 15 ετών.
Ο Γυναικολόγος Ογκολόγος Δρ. Δημήτρης Χαϊδόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Γυναικολογικής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, εξηγεί από ποιες μορφές καρκίνου προστατεύει το εμβόλιο κατά του HPV και γιατί πρέπει να σπεύσουν να το κάνουν όλοι οι έφηβοι ηλικίας έως και 18 ετών.
- Στο μυαλό των περισσοτέρων γονέων υπάρχει το ερώτημα «Γιατί να κάνω το εμβόλιο του HPV στα παιδιά μου, εφόσον δεν έχει αρχίσει ακόμη η σεξουαλική τους ζωή;». Τι θα τους απαντούσατε;
Ο εμβολιασμός για τον ιό HPV πρέπει να γίνεται πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Προτείνεται η ηλικία 9-13 ετών για κορίτσια και αγόρια. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά δεν έχουν αρχίσει τις σεξουαλικές επαφές και δεν έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό. Έτσι, η ανοσοποιητική απάντησή τους είναι πολύ αποτελεσματική, δεδομένου ότι με τη δράση του εμβολίου, παράγουν τα αντισώματα που έχουν ανάγκη για να αντιμετωπίσουν τον ιό όταν θα έρθουν σε επαφή κάποια χρόνια αργότερα, με την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Ουσιαστικά, το εμβόλιο χορηγείται σε προληπτική βάση ώστε να υπάρχει το βέλτιστο προστατευτικό αποτέλεσμα δεδομένης της μεγάλης συχνότητας του ιού HPV.
- Τον τελευταίο καιρό, ειδικά τώρα με την πανδημία, έχουμε ακούσει πολλούς γονείς να λένε π.χ.: «Αν πηγαίνω το κορίτσι μου συχνά για τεστ ΠΑΠ, δεν χρειάζεται να το εμβολιάσω, είναι περιττό». Κύριε καθηγητά, με την ιδιότητα σας ως μαιευτήρας γυναικολόγος, υπάρχει κάτι που μας διαφεύγει και πρέπει να τονίσουμε;
Αρκετοί γονείς πιστεύουν ότι κάνοντας τα παιδιά τους το τεστ Παπανικολάου είναι προστατευμένα απέναντι στον ιό HPV. Η πραγματικότητα είναι ότι το τεστ Παπανικολάου, όπως και η HPV τυποποίηση, δείχνουν εάν κάποιος έχει την λοίμωξη από τον ιό η όχι. Προστασία παρέχει μόνο το 9δύναμο εμβόλιο. Ακόμα όμως και τα κορίτσια που έχουν κάνει το εμβόλιο, θα πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούνται με τεστ Παπανικολάου και HPV τυποποίηση.
- Σας ρωτούν οι ασθενείς σας για τον HPV εμβολιασμό; Είναι ενήμεροι για την αξία του εμβολίου και την συμβολή του στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων HPV σχετιζόμενων νοσημάτων;
Έχουμε περάσει πλέον σε μία εποχή όπου υπάρχει ενημέρωση. Πολλοί γονείς ρωτάνε πλέον για την λοίμωξη από τον ιό HPV, ενημερώνονται για την προστασία που παρέχει το εμβόλιο στα παιδιά τους αλλά και στους ίδιους. Πρέπει να τονιστεί ότι το εμβόλιο μπορεί να γίνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες (έως 45 ετών), ενώ σημειώνεται ότι δεν παρέχει προστασία μόνο για τον τράχηλο της μήτρας αλλά για όλο το κατώτερο γεννητικό σύστημα της γυναίκας (κόλπο, αιδοίο και πρωκτό) αλλά και για τους άνδρες (πέος, πρωκτό, φάρυγγα, λάρυγγα). Ειδικά για τον οροφάρυγγα φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου τα τελευταία χρόνια ειδικά στους άνδρες. Επιπλέον, διαγιγνώσκονται πολλές περιπτώσεις λαρυγγικής θηλωμάτωσης, μίας κατάστασης που χωρίς να είναι κακοήθεια, βασανίζει τους ασθενείς προκαλώντας συμπτώματα όπως βήχα και αιμόπτυση. Οφείλεται κυρίως στους HPV τύπους 6 και 11 και προλαμβάνεται πλήρως με τον εμβολιασμό.
- Υπάρχουν σημάδια που πρέπει να προσέχουμε για την εμφάνιση του ιού;
Η λοίμωξη από τον ιό HPV δεν προκαλεί συμπτώματα. Οι γυναίκες και οι άνδρες μπορεί να έχουν τον ιό χωρίς να το γνωρίζουν. Για το λόγο αυτό, η μεταδοτικότητα του ιού είναι πολύ μεγάλη (περίπου 70%). Να σημειωθεί ότι ακόμα και με τη χρήση του προφυλακτικού μπορεί να μεταδοθεί ο ιός, δεδομένου ότι έρχονται σε επαφή οι γεννητικές περιοχές. Μπορεί να δημιουργηθούν προκαρκινικές βλάβες στον τράχηλο, τον κόλπο η το αιδοίο που να μην προκαλούν κανένα απολύτως σύμπτωμα. Μόνο η εμφάνιση οξυτενών κονδυλωμάτων στο αιδοίο στις γυναίκες ή στο πέος στους άνδρες είναι σημάδια που μπορεί να τους οδηγήσουν στον γιατρό. Τα οξυτενή κονδυλώματα εμφανίζονται συνήθως εξωτερικά και οφείλονται στους χαμηλού κινδύνου τύπους 6 και 11.
- Γνωρίζουμε ότι η αποζημίωση για τον εμβολιασμό παιδιών ηλικίας 15-18 θα ισχύσει έως τις 31/12/2023. Ποιο είναι το μήνυμά σας προς όλους τους νέους, αγόρια και κορίτσια, που δεν έχουν εμβολιαστεί;
Αναφορικά με τη δωρεάν χορήγηση του εμβολίου για τα αγόρια και κορίτσια 15-18 ετών, η οποία ισχύει μέχρι το τέλος του 2023, πιστεύω ότι θα πρέπει να λειτουργήσει σαν μία παρότρυνση για τους έφηβους και έφηβες αυτής της ηλικίας που δεν έχουν εμβολιαστεί ακόμα, να το κάνουν. Ακόμα και εάν έχουν σεξουαλικές επαφές, μπορούν να εμβολιαστούν.
Ο στόχος για τον οποίο θα πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι είναι να πετύχουμε ένα ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης πάνω από 70%-80%.