Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για υπογονιμότητα; Ο όρος υπογονιμότητα ορίζεται ως την αδυναμία ενός ζευγαριού να συλλάβει μετά από προσπάθεια ελεύθερων σεξουαλικών σχέσεων (χωρίς χρήση αντισυλληπτικών μέσων) ενός χρόνου ή 6 μηνών σε περίπτωση που η γυναίκα είναι 35 ετών ή μεγαλύτερη.
Συχνότητα εμφάνισης: Διεθνώς το 15% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο (15-20%). Σε απόλυτους αριθμούς υπολογίζεται ότι πάνω από 250.000 ζευγάρια στη χώρα μας αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας.
Αφορά και τους δύο:
Στο παρελθόν, το βάρος μιας επιτυχημένης σύλληψης αποτελούσε καθαρά γυναικεία υπόθεση. Ακόμα και σήμερα όμως, φέροντας αυξημένο αίσθημα ευθύνης για τη σύλληψη, οι γυναίκες είναι οι πρώτες που μπαίνουν στη διαδικασία ιατρικού και εργαστηριακού ελέγχου, και δοκιμάζοντας οικιακά τεστ ωορρηξίας και γυναικείας γονιμότητας.
Έρευνες δείχνουν πως το πρόβλημα τελικά οφείλεται και στα δύο φύλα ισομερώς, καθώς ανδρικής προέλευσης λόγοι εντοπίζονται στο 40%-50% των ζητημάτων υπογονιμότητας, κυρίως οφειλόμενα στη χαμηλή συγκέντρωση σπέρματος.
Αίτια ανδρικής υπογονιμότητας:
Έρευνες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ανδρικής υπογονιμότητας οφείλεται σε χαμηλή συγκέντρωση σπέρματος. Συμφώνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) μια φυσιολογική συγκέντρωση ορίζεται στα 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόλιτρο σπέρματος και πάνω, ενώ αντίθετα μια χαμηλή συγκέντρωση χαρακτηρίζεται με παρουσία κάτω από 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόλιτρο σπέρματος. Μια χαμηλή συγκέντρωση σπέρματος μπορεί να σημαίνει μειωμένη πιθανότητα επιτυχημένης γονιμοποίησης του ωαρίου από κάποιο σπερματοζωάριο, και συνήθως σηματοδοτεί την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης μέσω εργαστηριακού ελέγχου (σπερματοδιάγραμμα).
Άλλοι λόγοι ανδρικής υπογονιμότητας είναι η κινητικότητα, η μορφολογία, και η ζωτικότητα των σπερματοζωαρίων.
Έλεγχος Ανδρικής Γονιμότητας
Μέσω εργαστηριακού έλεγχου, και συγκεκριμένα ενός σπερμοδιαγράμματος, μπορούν να διερευνηθούν λεπτομερέστερα τα αίτια της όποιας διαταραχής. Ο έλεγχος αυτός παρέχει αναλυτικά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη συγκέντρωση, κινητικότητα και μορφολογία του σπέρματος, και η σύγκριση αυτών με τιμές αναφοράς, μπορεί να υποδείξει τον αιτιολογικό παράγοντα στον οποίο οφείλεται η ανδρική υπογονιμότητα.
Παρά το γεγονός ότι οι άνδρες ευθύνονται κατά το ήμισυ για προβλήματα ανεπιτυχούς σύλληψης, δυσάρεστο εύρημα παραμένει ότι το 80% των ανδρών σε υπογόνιμα ζευγάρια δεν υποβάλλονται σε έλεγχο γονιμότητας. Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι άνδρες δεν είναι εξοικειωμένοι με την υπάρχουσα διαδικασία εργαστηριακού ελέγχου.
Σήμερα υπάρχει τρόπος που μπορεί να προσφέρει λύση σε αυτή τη διστακτικότητα των ανδρών και να δώσει άμεσα απαντήσεις στα ερωτήματα των ζευγαριών. Μέσω της καινοτομίας, της υψηλής ακρίβειας και αξιοπιστίας, αλλά και της ευκολίας χρήσης και ανάγνωσης των αποτελεσμάτων, διαγνωστικά τεστ οικογενειακού προγραμματισμού οικιακής χρήσης παρέχουν απαντήσεις στη διακριτικότητα του προσωπικού χώρου του εξεταζομένου.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στη χώρα μας το SpermCheck® Fertility – το 1ο βήμα στον έλεγχο της Ανδρικής Γονιμότητας.
Το SpermCheck® Fertility είναι:
• ένα γρήγορο και εύχρηστο τεστ γονιμότητας για χρήση στο σπίτι
• υποδεικνύει σε 10 μόλις λεπτά αν ο άνδρας έχει φυσιολογική ή χαμηλή συγκέντρωση σπερματοζωαρίων (πάνω ή κάτω από 20 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόλιτρο σπέρματος)
• ποσοστό ακρίβειας πάνω από 98% – όσο ένα εργαστηριακό τεστ
• το μόνο εγκεκριμένο από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA)
Το SpermCheck® Fertility παρέχει αξιόπιστα αποτελέσματα στη διακριτικότητα του προσωπικού χώρου του εξεταζομένου! Το SpermCheck® Fertility φιλοδοξεί να είναι ο έμπιστος σύμβουλος του ζευγαριού, προσφέροντας μια αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή λύση δίνοντας άμεση απάντηση στην επιθυμία τεκνοποίησης και καθιστώντας το 1ο βήμα στη διερεύνηση της ανάγκης περαιτέρω εργαστηριακού ελέγχου ανδρικής γονιμότητας.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανδρική γονιμότητα;
Η υπογονιμότητα στους άνδρες μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια, και συχνά να αποδίδεται σε συνδυασμό συνυπαρχόντων παραγόντων ή διαταραχών. Οι συνήθεις αιτίες που συσχετίζονται με χαμηλή συγκέντρωση σπέρματος μπορούν να κατηγοριοποιηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:
1. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ & ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ
• Το κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε τακτική βάση, χρήση μαριχουάνας και άλλων ναρκωτικών και αναβολικών ουσιών.
• Η κακή διατροφή και η αναιμία, όπως και η έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων (vit. C, vit. E, σελήνιο, ψευδάργυρος) στη διατροφή, καθώς και η υψηλή κατανάλωση λιπαρών.
• Η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους και τοξίνες, όπως παρασιτοκτόνα, μόλυβδος, χρώμιο, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (υπολογιστές, wi-fi, Bluetooth), ραδιενεργές ουσίες, υδράργυρος, βενζόλιο, βόριο και βαρέα μέταλλα.
• Αυξημένο σωματικό βάρος: ορμονικές αλλαγές οφειλόμενες στην παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανδρική γονιμότητα.
• Το υπερβολικό άγχος και οι έντονοι εργασιακοί ρυθμοί.
• Πολύ συχνή συνουσία ή μεγάλη αποχή μπορεί να έχουν το ίδιο αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα του σπέρματος.
• Υπερβολικά έντονη σωματική άσκηση.
• Η ανάπτυξη υψηλής θερμότητας τοπικά στην περιοχή των γεννητικών οργάνων (πολύ στενά εσώρουχα, ζεστά μπάνια, σάουνα, ακόμα και η τοποθέτηση του λάπτοπ στα πόδια για αρκετή ώρα).
2. ΙΑΤΡΟΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
• Κιρσοκήλη: Εμφανίζεται στο 40% των υπογόνιμων ανδρών και πρόκειται για κατάσταση κατά την οποία προκαλείται διάταση των φλεβών των όρχεων, που συντελεί στην ανάπτυξη υψηλής θερμοκρασίας τοπικά και αλλοίωση των σπερματοζωαρίων.
• Φλεγμονές γεννητικής οδού, όπως επιδιδυμίτιδα, προστατίτιδα, ορχίτιδα.
• Αζωοσπερμία (Αποφρακτικού ή Παραγωγικού τύπου): κατάσταση κατά την οποία συναντάται μειωμένος αριθμός ή ακόμα και απουσία σπερματοζωαρίων και εμφανίζεται στο 10-15% των υπογόνιμων ανδρών.
• Ιατρογενείς παράγοντες: Χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία, λήψη κάποιων φαρμάκων, ιώσεις μπορεί να προκαλέσουν μόνιμη ή παροδική βλάβη στη σπερματογένεση.
• Ενδοκρινικές διαταραχές: Διαταραχές θυρεοειδούς, δυσλειτουργία υπόφυσης
• Γενετικοί παράγοντες: Σύνδρομο Klinefelter (κατάσταση κατά την οποία εμφανίζεται επιπλέον χρωμόσωμα Χ το οποίο συντελεί σε ελάχιστα ή ανύπαρκτα σπερματοζωάρια), ελλείψεις στο χρωμόσωμα Υ.
Υπάρχει θεραπεία στην ανδρική υπογονιμότητα;
Σε κάθε περίπτωση, ο Ουρολόγος-Ανδρολόγος είναι αυτός που, με βάση την εκάστοτε διαταραχή που εμφανίζει το κάθε σπέρμα, θα αποφασίσει για το πλάνο θεραπείας που θα πρέπει να ακολουθηθεί, προκειμένω να επιτευχθούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα επιτυχούς σύλληψης.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η σύγχρονη ιατρική επιστήμη και οι νεότερες εξελίξεις στον τομέα της έρευνας πίσω από τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας μπορούν πλέον να δώσουν λύσεις και ελπίδα στα ζευγάρια που λαχταρούν να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια.
Χρήσιμες Συμβουλές για να αυξηθεί η ανδρική υπογονιμότητα
• Υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά. Αντικατάσταση ζωικών λιπαρών με ελαιόλαδο. Συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά και κάποιες βιταμίνες έχουν μελετηθεί για την επίδρασή τους πάνω στην ανδρική γονιμότητα και την υγεία του σπέρματος. Πάρα το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εμπεριστατωμένες αποδείξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους, αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Vit. C & E) όπως και διατροφικά συμπληρώματα (L-carnitine, L-acetylcarnitine) συμβάλλουν στην αύξηση της συγκέντρωσης του σπέρματος.
• Αποφυγή/ μείωση καπνίσματος και ναρκωτικών ουσιών που μπορεί να επηρεάσουν τη συγκέντρωση του σπέρματος ή να μειώσουν τη σεξουαλική λειτουργικότητα.
• Υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ της διάστασης της μέσης και του επιπέδου της τεστοστερόνης. Όσο μεγαλύτερη η περίμετρος της μέσης, τόσο χαμηλότερη η τεστοστερόνη. Οι υπέρβαροι άνδρες θα πρέπει να μειώσουν το βάρος τους, καθώς η παχυσαρκία σχετίζεται με την υπογονιμότητα. Άνδρες με ΔΜΣ (Δείκτη Μάζας Σώματος) άνω των 25 παρουσιάζουν κατά 20% αυξημένες πιθανότητες υπογονιμότητας. Ο ιδανικός ΔΜΣ είναι μεταξύ των 20-25.
• Επαρκής ανάπαυση.
• Τακτική αλλά με μέτρο άσκηση.
• Χρήση πιο άνετων, μη-στενών εσωρούχων και παντελονιών.
• Αποφυγή ζεστών μπάνιων, σάουνας και χρήση λάπτοπ πάνω στα πόδια για πολύ ώρα.
• Αποφυγή χρήσης ερωτικών λιπαντικών, καθώς μπορεί να επηρεάσουν την κινητικότητα του σπέρματος.
• Μείωση/ αποφυγή στρες.
ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ
Γράφει ο Δημήτριος Μπορούσας, MD, FEBU
Χειρούργος Ουρολόγος – Ανδρολόγος
