Ενας «πόλεμος» που βρίσκεται σε εξέλιξη, μιας και ο οργανισμός αντι-ντόπινγκ των ΗΠΑ (USADA), βρίσκεται απέναντι στη μεγαλύτερη εταιρεία αθλητικών ενδυμάτων στον κόσμο, με ετήσιο κύκλο εργασιών 29 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η υπόθεση έχει όλα τα συστατικά μιας ιστορίας της αμερικάνικου ηρωισμού. Άρχισε σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου με ένα 14χρονο αγόρι από το Πόρτλαντ. Δεν ήταν ιδιαίτερα καλός με την μπάλα, αλλά για να το αντισταθμίσει αυτό, έτρεχε πιο γρήγορα και περισσότερο από όλους τους υπόλοιπους. Πιο εκεί καθόταν ένας προπονητής στίβου, που ενθουσιάστηκε μετρώντας με το ρολόι τις επιδόσεις του μικρού. Μετά το παιχνίδι, ο προπονητής μιλά στο αγόρι και όχι πολύ καιρό αργότερα, αρχίζουν μαζί τις προπονήσεις. Σιγά-σιγά, όλο και πιο πολλοί ταλαντούχοι δρομείς εντάσσονται στην ομάδα.
Η Nike, διάσημη εταιρεία αθλητικών ειδών, έχοντας το όραμα ενός αμερικάνικου χρυσού μεταλλίου στον Μαραθώνιο, γίνεται χορηγός της ομάδας. Γνωρίζοντας τις δυσκολίες, αφού στις αποστάσεις υπήρχε κυριαρχία δρομέων από την Κένυα και την Αιθιοπία. Η εταιρεία προσφέρει στους αθλητές όλα όσα χρειάζονται για να φτάσουν στην επιτυχία, ακόμα και σκηνές με αυξημένες ποσότητες οξυγόνου, όπου οι αθλητές κοιμούνται, προκειμένου να αυξήσουν τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων τους. Έχουν τους καλύτερους προπονητές, φυσιοθεραπευτές και διαιτολόγους. Και η ομάδα έχει επίσης το λογότυπο της εταιρείας, ένα κρανίο σε κύκλο με ένα δάφνινο στεφάνι.
Το όνομα αντικατοπτρίζει το μεγαλείο του οράματος: Nike Oregon Project ή NOP για συντομία. Εδώ και 16 χρόνια κυριαρχεί σε στίβους και γήπεδα. Είναι μια ομάδα που περιλαμβάνει τους καλύτερους και όπου το χρήμα δεν αποτελεί εμπόδιο. Τα κέντρα προπόνησης των αθλητών είναι σε Μπέβερτον και Ορεγκον, στην περιοχή της έδρας της Nike. Προπονητής της ομάδας είναι ο Αλμπέρτο Σαλαζάρ. Η ομάδα του περιλαμβάνει εννέα αθλητές. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, οι δρομείς της NOP πήραν τέσσερα μετάλλια, με τον Μάθιου Σέντροβιτς να επικρατεί στα 1.500 μέτρα και τον Βρετανό δρομέα, Μο Φάρα στους αγώνες 5.000 και 10.000 μέτρων. Αλλά το αστέρι της ομάδας είναι ο Γκάλεν Ραπ, το αγόρι που ο Σαλαζάρ είχε ανακαλύψει στο γήπεδο ποδοσφαίρου πριν από πολλά χρόνια. Ο Ραπ είναι ο αθλητής που καλείται να ενσαρκώσει το όνειρο. Η αποστολή του είναι να φέρει στις ΗΠΑ το χρυσό από τον Μαραθώνιο, για τον προπονητή του, για τη Nike και για τη χώρα του. Στο Ρίο κέρδισε το χάλκινο. Και σε τρία χρόνια, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020 στο Τόκιο, θα είναι 34 ετών, η καλύτερη ηλικία για δρομείς μεγάλων αποστάσεων.
Τι θα μπορούσε να πάει στραβά; Πριν από μία εβδομάδα, μία μυστική έκθεση από τον Οργανισμό Αντι-Ντόπινγκ των ΗΠΑ (USADA), αποκάλυψε εκρηκτικές πληροφορίες σχετικά με τους δρομείς από το Όρεγκον. Ο USADA είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς οργανισμούς στον κόσμο στον παγκόσμιο αγώνα κατά του ντόπινγκ και έχει «πιάσει» μια σειρά από αθλητές υψηλού προφίλ, όπως ο ποδηλάτης Λανς Αρμστρονγκ και η Ολυμπιονίκης σπρίντερ Μάριον Τζόουνς. Το καλοκαίρι του 2015, πρώην μέλη της NOP, μίλησαν για πρώτη φορά, σχετικά με τις αμφίβολες πρακτικές που χρησιμοποιούνται από την ομάδα Nike και οι άνθρωποι του USADA ξεκίνησαν έρευνα. Προχώρησαν σε κατάσχεση μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ιατρικών εκθέσεων, εκτός από συνεντεύξεις, για περισσότερους από 40 αθλητές, προπονητές και επαγγελματίες της αθλητικής ιατρικής πριν συνοψίσουν τα ευρήματά τους σε μια έκθεση. Ο USADA συνέταξε την έκθεση για το ιατρικό συμβούλιο του Τέξας, επειδή ένας από τους γιατρούς της NOP, είναι στο Χιούστον.
Στο εξώφυλλο του ντοκουμέντου, 269 σελίδων, σημειώνεται «προνομιακό και εμπιστευτικό». Περιλαμβάνονται εκθέσεις, για ενέσεις, μεταγγίσεις και πειράματα με φάρμακα. Οι συντάκτες της έκθεσης γράφουν για «επικίνδυνες και μη δοκιμασμένες διαδικασίες που έχουν σχεδιαστεί για να αυξηθούν τα επίπεδα τεστοστερόνης και της ενέργειας των αθλητών της NOP». Αυτό ισοδυναμεί με κατηγορία για συστηματικό ντόπινγκ και ρίχνει μια σκοτεινή σκιά πάνω στο αμερικανικό όνειρο της νίκης στον Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων. Η έκθεση περιήλθε στο «PIEGEL» από την ομάδα χάκερ με την ονομασία «Fancy Bears», μαζί με εκατοντάδες ηλεκτρονικά μηνύματα, αρχεία PDF και έγγραφα του Word από την έρευνα του USADA. Στο σύνολό τους, οι πληροφορίες απογυμνώνουν την έκταση της εξαπάτησης. Μόλις πριν από δύο χρόνια, αποκαλύφθηκε ότι η Ρωσία είχε δημιουργήσει ένα έξυπνο σύστημα ντόπινγκ για να ενισχύσει τις επιδόσεις των αθλητών της χώρας. Η υπόθεση στο Όρεγκον δείχνει τώρα ότι οι ενέσεις, χάπια και οι χειρισμοί υπάρχουν προφανώς και σε άλλα μέρη του κόσμου. Και κυρίως, ότι δεν είναι μόνο οι αθλητές, προπονητές και οι γιατροί που συμμετέχουν, αλλά προφανώς και ο χορηγός.
Το αρχηγείο της Nike που είναι Μπέβερτον, μοιάζει σαν μια μικρή πόλη. Υπάρχουν λευκά, λαμπερά κτίρια, γραφεία διάσπαρτα μεταξύ των πάρκων, μια λίμνη και αθλητικές εγκαταστάσεις. Οι εγκαταστάσεις της Nike, περιλαμβάνουν επίσης την κόκκινη πίστα όπου οι αθλητές NOP κάνουν μέρος της προπόνησής τους. Ο 58χρονος Αλμπέρτο Σαλαζάρ, συχνά να στέκεται στην άκρη της πίστας με ένα καπέλο του μπέιζμπολ στο κεφάλι του και ένα χρονόμετρο στο χέρι του. Είναι ένας θρύλος του αθλητισμού στις ΗΠΑ, μετά τις τρεις συνεχείς του νίκες στον Μαραθώνιο της Νέας Υόρκης, στη δεκαετία του 1980. Αλλά ο πιο διάσημος αγώνας του ήταν η νίκη στο Μαραθώνιο της Βοστώνης το 1982. Πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες απίστευτης ζέστης και ο Σαλαζάρ ήπιε μόνο δύο ποτήρια νερό κατά τη διάρκεια του αγώνα, μέχρι τη στιγμή που έφτασε στη γραμμή του τερματισμού, όταν εντελώς αφυδατωμένος, χρειάστηκε να πιει έξι λίτρα. Αργότερα, ο -τότε- πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρήγκαν, τον προσκάλεσε στον Λευκό Οίκο.
Κατά τη διάρκεια της προπόνησης ο Σαλαζάρ έτρεχε 300 χιλιόμετρα την εβδομάδα, ενώ όταν αποσύρθηκε, έπεσε σε κατάθλιψη. «Ήμουν διάσημος για την εμμονή μου να νικήσω κάθε αντίπαλο και για την απόλυτη άρνηση μου να χάσω», έγραψε ο Σαλαζάρ το 2013 την αυτοβιογραφία του. «Έζησα μια ζωή ακραία αθλητική». Ως αθλητής, ο Σαλαζάρ ήταν ανελέητος με τον εαυτό του, και φαίνεται ότι συνέχισε εξίσου αμείλικτος με τους αθλητές του. Οι πρώην αθλητές της NOP, είπαν στον USADA ότι «οι προπονήσεις του ήταν εξαιρετικά δύσκολες».
Οι αθλητές της NOP κερδίζουν περίπου 200.000 δολάρια το χρόνο, ένας μισθός όνειρο για τους αθλητές στίβου, ενώ τα μεγάλα αστέρια, όπως ο Φάρα, είναι πιθανό να παίρνουν ακόμη περισσότερα. Σύμφωνα με την έκθεση του USADA, ο Σαλαζάρ είναι εκείνος που αποφασίζει ποιος επιτρέπεται να τρέξει με την ομάδα, ποίου το συμβόλαιο πρέπει να ανανεωθεί και ποιος πρέπει να φύγει. Χρησιμοποιεί «πίεση» και «εξαναγκασμό», αναφέρουν οι ερευνητές.
Ένας πρώην δρομέας της NOP είπε στους ερευνητές του ντόπινγκ, ότι ο Σαλαζάρ έχει «ένα δωμάτιο στο υπόγειο του, γεμάτο συμπληρώματα διατροφής». Ο Σαλαζάρ λέει ότι πρόθεσή του είναι να αποτρέψει τους αθλητές του από τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής που μπορεί να έχουν μολυνθεί με απαγορευμένες ουσίες. Σύμφωνα με τις καταγγελίες ο Ραπ, είχε πάρει δισκία ασβεστίου, δισκία σιδήρου, χάπια ψευδάργυρου και βιταμίνη C, D και συμπληρώματα Ε μαζί με την φαρμακευτική αγωγή του άσθματος Advair. Παίρνει επίσης Combivent, και Cytomel, που βοηθά στη μείωση του βάρους.
Ο Σαλαζάρ, σύμφωνα με την έκθεση του USADA, έχει «εμμονή με τα επίπεδα τεστοστερόνης των αθλητών του», προσθέτοντας ότι ο ίδιος είχε διεξάγει επικίνδυνα πειράματα για να αυξήσει την παραγωγή των ορμονών στους αθλητές του, με τη χρήση της βιταμίνης D, για παράδειγμα.
Σύμφωνα με την έκθεση του USADA, τουλάχιστον πέντε δρομείς από το δημιούργημα του Όρεγκον, μεταξύ των οποίων ο Ραπ, έλαβαν L-καρνιτίνη. Εστω κι αν δεν είναι μέσα στις απαγορευμένες ουσίες, γενικά απαγορεύεται η χρήση της. Το ζήτημα βέβαια είναι πιο περίπλοκο για τον USADA. Οι ερευνητές αντι-ντόπινγκ έχουν έναν ισχυρό αντίπαλο στην προσπάθειά τους να ερευνούν και να διώκουν τους αθλητές: Την Nike, την μεγαλύτερη εταιρεία αθλητικών ενδυμάτων στον κόσμο, με ετήσιο κύκλο εργασιών 29 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το «σχέδιο του Όρεγκον» δεν είναι απλό πρόγραμμα χορηγίας για τη Nike. Η ιδέα της οικοδόμησης μιας ομάδας με δρομείς ελίτ προέρχεται από τον ίδιο τον Φιλ Νάιτ, τον άνθρωπο που ίδρυσε την εταιρεία το 1964. Στα 79 του σήμερα, δεν είναι πλέον διευθύνων σύμβουλος, αλλά εξακολουθεί να καθορίζει ποιος έχει το λόγο στην εταιρεία. Ηταν ένας ταλαντούχος δρομέας μεσαίων αποστάσεων στο κολέγιο.
Η Nike υπερτριπλασίασε τον κύκλο εργασιών της κατά τα τελευταία 15 χρόνια, αύξηση που είναι επίσης σε συνάρτηση συνεργασίας με αθλητές παγκοσμίου φήμης, όπως ο Μάικλ Τζόρνταν, ο Ρότζερ Φέντερερ και ο Ρονάλντο. Στόχος του Νάιτ είναι η παραγωγή ενός δρομέα ο οποίος θα λατρεύεται εξίσου με αυτούς. Θέλει να δημιουργήσει ένα μύθο για τον Μαραθώνιο του 21ου αιώνα.
Οι ερευνητές τον Ιούνιο του 2015, ζήτησαν από τον Σαλαζάρ να παραδώσει όλες τις σημειώσεις, τα έγγραφα και τα μηνύματα που περιέχουν τις λέξεις «τεστοστερόνη», αλλά εκείνος αρνήθηκε, λέγοντας ότι ανήκουν στη Nike. Υπήρξε διαφορά, η εταιρεία είπε στους ερευνητές ότι δεν ήταν αντίθετη στη συνεργασία, αλλά ήθελαν να υπογράψουν μια «συμφωνία εμπιστευτικότητας» με τον USADA. Δεν ήθελε να εμποδίσει την έρευνα ντόπινγκ, αλλά επιδίωξή της ήταν να διεκδικήσει τον έλεγχο της διαδικασίας. Ετσι κι αλλιώς υπάρχει μία έρευνα του USADA απέναντι στη ΝΙΚΕ, που βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι σκληρότεροι ερευνητές αντι-ντόπινγκ του κόσμου εναντίον μιας πολυεθνικής εταιρείας. Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της μονομαχίας παραμένει ασαφές…
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ