Με την μονογραφή της σύμβασης για έρευνες και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην περιοχή «Ιόνιο», Δυτική Ελλάδα, η χώρα μας “εισέρχεται στην οριστική φάση έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων με αξιόπιστο τρόπο, προσελκύοντας σημαντικές επενδύσεις”, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά και ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος.
Ήδη άλλωστε, έχουν παραχωρηθεί με κύρωση από τη Βουλή δικαιώματα σε μια σειρά περιοχών της Δυτικής Ελλάδας:
- Πατραϊκός Κόλπος (ΕΛΠΕ 50% διαχειριστής, Edison 50%)
- Δυτικά της Κέρκυρας (Total 50% διαχειριστής, ΕΛΠΕ 25% και Edison 25%), θαλάσσιο μπλοκ 2
- Άρτα – Πρέβεζα (ΕΛΠΕ 100%) και Βορειοδυτική Πελοπόννησος (ΕΛΠΕ 100%), χερσαίες περιοχές
- Αιτωλοακαρνανία και Ιωάννινα (Repsol 60% διαχειριστής, Energean 40%), χερσαίες περιοχές
Η διαδικασία της έρευνας θα απαιτήσει χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό πως, όπως πρόσφατα δήλωσε για την περίπτωση της περιοχής Άρτας-Πρέβεζας ο Γιάννης Γρηγορίου, Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικά Πετρέλαια Έρευνα και Παραγωγή Υδρογονανθράκων Α.Ε. “το πλαίσιο της Σύμβασης Μίσθωσης προβλέπει ένα αρχικό στάδιο ερευνών διάρκειας 7 ετών και στη συνέχεια, σε περίπτωση εντοπισμού οικονομικά εκμεταλλεύσιμων ποσοτήτων πετρελαίου, προβλέπει στάδιο ανάπτυξης και παραγωγής του κοιτάσματος για 25 χρόνια”.
Το ερευνητικό στάδιο των 7 ετών χωρίζεται σε 3 φάσεις.
- Στην πρώτη ερευνητική περίοδο των τριών ετών με ακουστικές γεωφυσικές μεθόδους τελευταίας τεχνολογίας ερευνάται το υπέδαφος της περιοχής και χαρτογραφούνται με μεγάλη ακρίβεια στόχοι που πιθανόν να έχει συγκεντρωθεί και αποθηκευτεί πετρέλαιο.
- Στην δεύτερη ερευνητική περίοδο εκτελούνται ερευνητικές γεωτρήσεις για την επαλήθευση ύπαρξης κοιτάσματος υδρογονανθράκων.
- Κατά την τρίτη ερευνητική φάση εκτελούνται πρόσθετες γεωτρήσεις για την περιχάραξη τυχόν ανακαλύψεων και ακολουθεί το στάδιο της ανάπτυξης που συνήθως απαιτεί 4-5 χρόνια πριν την εξόρυξη του πρώτου βαρελιού πετρελαίου.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προστασία του περιβάλλοντος. Τόσο οι ερευνητικές εργασίες όσο και οι εργασίες ανάπτυξης και παραγωγής υδρογονανθράκων διέπονται από ένα πλαίσιο μέτρων για τον περιορισμό και έλεγχο των κινδύνων πρόκλησης μικρών, ή μεγάλων ατυχημάτων. Το μεγάλο πλαίσιο είναι το Ευρωπαϊκό, η Κοινοτική Οδηγία 82/501/EK με την οποία καθορίζονται μέτρα και περιορισμοί για την αντιμετώπιση των οποιονδήποτε κινδύνων, καθώς και η διεθνής καλή πρακτική των μεγάλων εταιριών τόσο κατά το στάδιο της έρευνας όσο και κατά το στάδιο της παραγωγής. Το δεύτερο πλαίσιο είναι η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία η μελέτη εγκρίθηκε και εισήχθησαν πρόσθετοι όροι, μερικοί από τους οποίους έχουν οριστεί μετά από τη δημόσια διαβούλευση με τις αρχές και το κοινό του τόπου. Το τρίτο πλαίσιο είναι οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που η εταιρεία θα εκπονήσει και θα υποβάλει για δημόσια διαβούλευση και έγκριση από την Περιφέρεια, τους εμπλεκόμενους Δήμους και τοπικές κοινωνίες, αλλά και από την κεντρική Κυβέρνηση.
Μέσω των μελετών αυτών καταγράφονται και αξιολογούνται οι πιθανοί κίνδυνοι που ενδέχεται να έχουν τα έργα της έρευνας και της παραγωγής υδρογονανθράκων και ορίζονται μέτρα ελέγχου και περιορισμού των πιθανών επιπτώσεων. Τα σχέδια εκτάκτου ανάγκης, η συνεχής παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων που χαρακτηρίζουν τη περιοχή με δειγματοληψίες, δορυφορικές λήψεις, φωτογραφήσεις, αναλύσεις νερού και εδάφους, παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας, προσομοιώσεις πιθανής διασποράς κηλίδων και ασκήσεων ετοιμότητας με μέσα των ΕΛΠΕ, των τοπικών και κρατικών αρχών, αλλά και σε συνεργασία με τις αρμόδιες Ευρωπαϊκές Υπηρεσίες Πρόληψης Ατυχημάτων.
Πέραν όλων αυτών και για να ενισχυθούν στον ανώτατο δυνατό βαθμό τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης ανήγγειλε και τη νομοθετική ρύθμιση -μέσω τροπολογίας που θα κατατεθεί στη Βουλή- με την οποία θα απαγορεύεται η χρήση της τεχνολογίας της υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking) για την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου.
Επιπλέον για να αντιμετωπίζονται άμεσα τα ζητήματα που ανακύπτουν από τις έρευνες, ώστε οι εργασίες να υλοποιούνται χωρίς καθυστερήσεις αλλά και χωρίς τριβές με την τοπική κοινωνία και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, το υπουργείο Περιβάλλοντος προσανατολίζεται -όπως ανέφερε το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων- στη σύσταση ομάδας παρακολούθησης για τις έρευνες υδρογονανθράκων με συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών, δηλαδή των συναρμόδιων υπουργείων, των εταιρειών που υλοποιούν τα ερευνητικά προγράμματα, αλλά και οικολογικών οργανώσεων.
Πάντως είναι χαρακτηριστικό ότι, την περίοδο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2016 τα ΕΛΠΕ ολοκλήρωσαν στην περιοχή του Δυτικού Πατραϊκού Κόλπου εξειδικευμένες γεωφυσικές έρευνες, τηρώντας στο ακέραιο τις δεσμεύσεις τους για μηδενική περιβαλλοντική επιβάρυνση. Στο πλαίσιο των γεωφυσικών ερευνών, υποβλήθηκε και εγκρίθηκε από τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές ένα λεπτομερές σχέδιο περιβαλλοντικής δράσης, υιοθετώντας αυστηρά μέτρα προστασίας και ενέργειες για την προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών και των προστατευόμενων περιοχών στην περιοχή του Δυτικού Πατραϊκού Κόλπου. Καθ’ όλη την διάρκεια των ερευνών, σε ημερήσια βάση, εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό παρατηρούσε την ευρύτερη περιοχή σε ακτίνα 2 χλμ. για την παρουσία θαλάσσιων θηλαστικών, ενώ παράλληλα αφουγκράζονταν τους ήχους της θάλασσας για τον έγκαιρο εντοπισμό τους και την άμεση διακοπή των εργασιών εντός μιας ζώνης προστασίας 750 μέτρων. Επίσης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις των επιπέδων θορύβου στην ευρύτερη περιοχή, τόσο πριν όσο και κατά την διάρκεια των ερευνών, αλλά και μετά την ολοκλήρωση τους, επιβεβαιώνοντας τα χαμηλά επίπεδα θορύβου που παράγονται από τις γεωφυσικές έρευνες.