Ευρωπαϊκή άμυνα: Ακόμα και αν βρεθούν λεφτά, δεν είναι η μόνη έλλειψη των Ευρωπαίων
Με δεδομένη την κλιμάκωση της πολεμικής έντασης στη Μέση Ανατολή το περασμένο σαββατοκύριακο, η στήλη δεν θα μπορούσε παρά να «ανοίξει» σήμερα παρά με ένα πολεμικό σχόλιο. Παρά τα δισεκατομμύρια ευρώ που έχει εξαγγείλει να δαπανήσει η ΕΕ για τον επανεξοπλισμό της, η στρατιωτική ενίσχυση της Ευρώπης κινδυνεύει να αποτύχει. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης του γερμανικού Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW) και το Bruegel. Δεν θα συμβεί αυτό, μόνο εάν μειωθεί το κόστος μέσω του αυξημένου ανταγωνισμού μεταξύ των κατασκευαστών όπλων και των ευρωπαϊκών προμηθειών. Επιπλέον, ο εκσυγχρονισμός των ενόπλων δυνάμεων και η έμφαση στις νέες τεχνολογίες είναι απαραίτητες. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι η παραγωγή αρμάτων μάχης και οχημάτων πεζικού θα πρέπει να αυξηθεί έως και έξι φορές για να συμβαδίσει με τον ρυθμό επανεξοπλισμού της Ρωσίας. Οι ίδιοι δείχνουν επίσης ότι η παραγωγή συστημάτων όπλων αιχμής στην Ευρώπη παραμένει χαμηλή και η τεχνολογική εξάρτηση από τις ΗΠΑ είναι υψηλή. Oι κοινές παραγγελίες για ορισμένα συστήματα όπλων από τον πιο οικονομικά αποδοτικό προμηθευτή στην ευρωπαϊκή αγορά θα μείωναν το κόστος, Βλέπουν επίσης μια μεγαλύτερη έμφαση στην καινοτομία ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των αμυντικών στόχων των ευρωπαϊκών κρατών. Τα σχέδια εξοπλισμών πρέπει τώρα να επικεντρωθούν περισσότερο στις νέες τεχνολογίες που έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους στην Ουκρανία. Η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, για παράδειγμα, για drones ή μη επανδρωμένα οχήματα, δεν επαρκεί. Η δημιουργία εσωτερικών κέντρων cloud computing και τεχνητής νοημοσύνης είναι επίσης σημαντική. Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις της Ευρώπης στην έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της άμυνας πρέπει να αυξηθούν. Με 13 δισεκατομμύρια ευρώ, τα ευρωπαϊκά κράτη επενδύουν μόνο ένα κλάσμα των 145 δισεκατομμυρίων δολαρίων των ΗΠΑ σε στρατιωτική έρευνα και ανάπτυξη. Ένας ευρωπαϊκός οργανισμός καινοτομίας, βασισμένος στο πρότυπο της DARPA στις ΗΠΑ, θα μπορούσε να αλλάξει αυτό, σημειώνουν.
Τι σημαίνει η «αποτελεσματική αντιμετώπιση» του στεγαστικού που προτείνει ο Στουρνάρας
Και ενώ τα λεφτά (αν βρεθούν) δεν είναι το μόνο πρόβλημα του επανεξοπλισμού της ΕΕ (μαζί και της Ελλάδας), το στεγαστικό πρόβλημα αναμένεται να γίνει ακόμα πιο οξύ την αμέσως επόμενη περίοδο -και – λόγω της κλιμάκωσης της πολεμικής έντασης. Η πρόταση Στουρνάρα για ένα «ευρύτερο εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός, που θα αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιφέρεια και στην αποσυμφόρηση των μητροπολιτικών κέντρων, οδηγώντας σε μια ισόρροπη διασπορά της ζήτησης ακινήτων στο σύνολο της επικράτειας» δεν είναι ακριβώς… «καινούρια». Εκτός από την έκθεση νομισματικής πολιτικής της ΤτΕ, η οποία δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 19 Ιουνίου 2025, την είχε αναφέρει και στην ετήσια έκθεση του που δημοσιεύτηκε πριν δύο μήνες. Ωστόσο είναι για πρώτη φορά (σ.σ. στην έκθεση νομισματικής πολιτικής που δημοσιεύτηκε στις 19/6) που λαμβάνει ορισμένες «αποστάσεις» από την αποτελεσματικότητα των έως τώρα δράσεων στεγαστικής πολιτικής. Και αυτό γιατί πρώτον αναφέρει πως ο σχεδιασμός αυτός χρειάζεται για την «αποτελεσματική αντιμετώπιση» του στεγαστικού προβλήματος (σ.σ. τη φράση αυτή δεν χρησιμοποίησε τον Απρίλιο). Δεύτερον, ο κος Στουρνάρας επισημαίνει πως «προγράμματα ενίσχυσης των νοικοκυριών μέσω της επιδότησης δανείων ή μισθωμάτων, αν και είναι κοινωνικά προς τη σωστή κατεύθυνση, αυξάνουν περαιτέρω την ήδη υπερβάλλουσα ζήτηση και, εφόσον δεν συνδυαστούν με δραστικές πρωτοβουλίες τόνωσης της προσφοράς ακινήτων, δεν μπορούν να δώσουν βιώσιμη λύση στο συνεχώς αυξανόμενο στεγαστικό ζήτημα της χώρας». Ποιο σαφές μήνυμα δεν γίνεται…
Το εν εξελίξει κραχ στις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στα ακίνητα
Τι άλλαξε και επιμένει τόσο έντονα ο διοικητής της ΤτΕ σε μία αλλαγή «μοντέλου» στο στεγαστικό; Την απάντηση δίνει ο ίδιος: «Εν όψει των νέων δεδομένων που δημιουργούνται στο διεθνές (…) περιβάλλον, η αγορά καθίσταται ευάλωτη σε πιθανές εξελίξεις που θα έπλητταν την εξωτερική ζήτηση. Παρά το γεγονός ότι βραχυπρόθεσμα δεν αναμένονται άμεσες επιπτώσεις, πιθανές αρνητικές εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία ενδέχεται να έχουν έμμεσο αντίκτυπο στην εγχώρια αγορά ακινήτων. Παράλληλα, μια περαιτέρω άνοδος των τιμών των κατοικιών αναμένεται να οδηγήσει σε κόπωση της εγχώριας ζήτησης στις περιοχές εκείνες όπου οι αξίες υπερβαίνουν τα επίπεδα προσιτότητας για τα νοικοκυριά και όπου τα ακίνητα προς πώληση δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των υποψήφιων αγοραστών». Λίγο πιο πάνω, στην ίδια έκθεση αναφέρεται πως «το α΄ τρίμηνο του 2025» (σ.σ. προσοχή: πριν δηλαδή εκτιναχθούν πάλι οι διεθνείς τιμές ενέργειας λόγω της πολεμικής κρίσης Ισραήλ – Ιράν!) «οι καθαρές ξένες άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα για την αγορά ακινήτων κατέγραψαν αρνητικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής (-31,4%)». Παραπέρα, «αρνητικούς ετήσιους ρυθμούς μεταβολής κατέγραψε επίσης το α’ δίμηνο του 2025 η οικοδομική δραστηριότητα σε κατοικίες σε επίπεδο χώρας, τόσο σε όρους δομήσιμου όγκου οικοδομών (-49,7%) όσο και στον αριθμό αδειών (-50,8%), ενώ στην περιοχή της Αττικής οι αντίστοιχες μειώσεις ήταν σημαντικά μεγαλύτερες (-59,2% και -57,5%)… Παράλληλα, το συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών κατά το α΄ τρίμηνο του 2025 συνέχισε να αυξάνεται (3,5% σε ετήσια βάση)…». Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως βρίσκεται σε εξέλιξη γιγάντια μείωση της προσφοράς ακινήτων από τον ιδιωτικό τομέα, την ίδια ώρα που ο δημόσιος τομέας φαίνεται να αργεί πολύ (για διάφορους λόγους). Εξάλλου, δεν αναμένεται να μειωθεί η ζήτηση. Άρα, οι τιμές ακινήτων δεν πρόκειται να πέσουν, εκτός αν πλακώσει πάλι ύφεση…
Στο κενό οι προσπάθειες περιορισμού της βραχυχρόνιας μίσθωσης
Μένοντας στο χώρο των ακινήτων, η στήλη επισημαίνει πως ένα μέτρο ή μία δέσμη μέτρων κρίνονται ως επιτυχημένα, όχι βάσει του τι λέει η στήλη, ο εκάστοτε υπουργός, ή ένας τυχαίος πολίτης. Κρίνονται στη πράξη. Και η πράξη για το μπαράζ μέτρων που η κυβέρνηση έλαβε για τη βραχυχρόνια μίσθωση, το λιγότερο, εγείρει ερωτηματικά. Γιατί αυτά τα μέτρα, είχαν μεν και έναν άλλο χαρακτήρα (π.χ. αύξηση δημόσιων εσόδων, καταπολέμηση φοροδιαφυγής, αναβάθμιση τουριστικού προϊόντος κλπ.) αλλά κυρίως εντάσσονταν σε μια στρατηγική περιορισμού του φαινομένου στο πλαίσιο της στεγαστικής πολιτικής. Έτσι, πώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επιτυχημένη αυτή η στρατηγική όταν το ΙΝΣΕΤΕ ανακοινώνει πως τον Απρίλιο, αντί να μειώνονται οι σχετικές κλίνες, αυτές γνωρίζουν αλματώδη ανάπτυξη ξεπερνώντας το 1 εκατομμύριο και τα καταλύματα είναι αυξημένα κατά 16.000 από πέρσι; Και να πεις ότι ήταν λίγες οι παρεμβάσεις που έγιναν… Απαριθμούμε: Αναστολή αδειών σε «κορεσμένες» γειτονιές, αυστηρά πρόστιμα, τέλος ανθεκτικότητας, προδιαγραφές ασφάλειας και λειτουργίας, κίνητρα για μετάβαση στη μακροχρόνια μίσθωση, ισονομία φορολογικής μεταχείρισης με ξενοδοχεία, υποχρεωτική δήλωση κάθε μίσθωσης, ενίσχυση ελέγχων & διοικητικών κυρώσεων… Και το πιο ενδιαφέρον είναι ένα: Σε ένα χρόνο (αν δεν υπάρξει παράταση) λήγει το «μπλόκο» στα νέα Airbnb στο πολύπαθο κέντρο της Αθήνας. Που σημαίνει ότι θα αρχίσουν να πετιούνται ξανά σαν μανιτάρια στις γειτονιές!
Δεύτερη ζωή για το κτίριο Κεράνη στον Πειραιά
Ας δούμε, πιο ειδικά, τι γίνεται στο κομμάτι των επενδύσεων σε ακίνητα. Σε μια νέα εποχή φαίνεται πως εισέρχεται το ιστορικό κτίριο της πρώην καπνοβιομηχανίας Κεράνη στον Πειραιά, καθώς δρομολογείται η πλήρης μετατροπή του σε συγκρότημα πολυτελών κατοικιών από τον καναδικό επενδυτικό όμιλο Mercan Group. Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία 408 πλήρως επιπλωμένων κατοικιών, επιφάνειας από 44 έως 69 τ.μ., με διαρρυθμίσεις τύπου στούντιο έως διαμερίσματα δύο υπνοδωματίων. Παράλληλα, θα λειτουργήσουν χώροι εστίασης, λιανικής πώλησης και γραφεία, καθώς και γυμναστήριο. Η χρήση των κατοικιών αναμένεται να είναι η κύρια, σε ένα σύνολο μεικτών χρήσεων που αποσκοπούν στην αναζωογόνηση του χώρου και της ευρύτερης περιοχής. Το υφιστάμενο κέλυφος του βιομηχανικού συγκροτήματος θα διατηρηθεί, όπως και η επιγραφή «ΚΕΡΑΝΗΣ» στην πρόσοψη, σε ένδειξη σεβασμού στην ιστορία του κτιρίου. Οι εξωτερικοί χώροι θα αναμορφωθούν με πράσινο, καθιστικά, roof garden στο δώμα, ενώ στο ημιυπόγειο θα δημιουργηθούν εμπορικές χρήσεις και βοηθητικοί χώροι. Προβλέπονται επίσης σύγχρονες παρεμβάσεις όπως η εγκατάσταση ηλιακών πάνελ και η κατασκευή νέου ανελκυστήρα. Το κτίριο, το οποίο περικλείεται από τις οδούς Λεωφόρος Αθηνών-Πειραιώς, Αλμυρίδος, Κωνσταντινουπόλεως και Νικολετόπουλου, συνδέεται με τη βιομηχανική ιστορία της πόλης. Φιλοξένησε την καπνοβιομηχανία που ίδρυσε ο Γεώργιος Κεράνης με την επωνυμία «ΕΘΝΟΣ», και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα.
Τελικά δεν αρκούν οι Αμερικάνοι για την ΑΟΖ
Η ραγδαία επέκταση της πολεμικής φωτιάς στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να μην στρέψει το βλέμμα της στήλης ακόμα περισσότερο στο ενεργειακό μέτωπο. Οι αντιδράσεις της Λιβύης στη χάραξη των θαλάσσιων οικοπέδων για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης θέτουν υπό αμφισβήτηση όχι μόνο τη συγκεκριμένη προσπάθεια, αλλά και μια βασική παραδοχή: Ότι η συμμετοχή αμερικανικών ομίλων στα διάφορα ενεργειακά σχέδια εντός της ΑΟΖ, τα θωρακίζει απέναντι σε εχθρικά συμφέροντα. Πλέον, φαίνεται και στην πράξη ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, τουλάχιστον όχι στο βαθμό που πολλοί μπορεί να πίστευαν. Εν τέλει, πιθανές αμερικανικές πιέσεις προς Λιβύη και Τουρκία μπορεί να έχουν αποτέλεσμα και να λυθεί το θέμα, πάντως είναι σαφές ότι θα χρειαστεί προσπάθεια και τίποτα δεν επιλύεται μόνο και μόνο με ένα όνομα.
Πώς το ρωσικό αέριο θα φτάσει στην Ουκρανία από Ελλάδα μέσω του Κάθετου Διαδρόμου
Το ρωσικό αέριο δεν μπορεί να αποκλειστεί στην παρούσα φάση από τις ποσότητες που θα στείλει η χώρα μας βόρεια προς την Ουκρανία μέσω του Κάθετου Διαδρόμου. Μετά την αποτυχία της πρώτης σχετικής δημοπρασίας, αύριο πρόκειται να πραγματοποιηθεί η δεύτερη με ορισμένες σημαντικές αλλαγές. Στόχος είναι να γίνει το προσφερόμενο προϊόν φυσικού αερίου πιο ευέλικτο και να τονωθεί το ενδιαφέρον της αγοράς. Πάντως, οι αλλαγές έχουν και ένα αρνητικό αποτέλεσμα: Ο ΔΕΣΦΑ διευκρίνισε ότι αναγκαστικά υπάρχει η πιθανότητα να συμπεριληφθεί και ορισμένο ρωσικό αέριο στις ποσότητες, καθώς ο νέος σχεδιασμός της δημοπρασίας δεν μπορεί να εμποδίσει κάτι τέτοιο. Πάντως, από το 2026 η απαγόρευση που φέρνει η Κομισιόν θα δώσει τέλος στην όποια περίπτωση μεταφοράς του ρωσικού αερίου μέσω του Κάθετου Διαδρόμου.
