Αυτό το κάτι άλλο της ΔΕΘ
Κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, όλοι περιμένουν να ακούσουν το τελικό «μίγμα» του πακέτου της ΔΕΘ, με το ενδιαφέρον στραμμένο στα δημοσιονομικά μέτρα, δηλαδή ποιοι και πόσα θα πάρουν. Ωστόσο, ειδικά φέτος, η στήλη αναμένει και κάτι διαφορετικό: μια πιο συγκεκριμένη αναφορά στην πολυσυζητημένη αλλαγή παραγωγικού μοντέλου. Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και περισσότερα κορυφαία κυβερνητικά στελέχη τοποθετούν αυτό το μότο ψηλά στην ατζέντα. Δικαίως, λοιπόν, περιμένουμε να ακούσουμε πώς θα εξηγηθεί πολιτικά και οικονομικά η στροφή στη βιομηχανική ανασυγκρότηση, σε ένα πλαίσιο όπου η ΕΕ έχει συμφωνήσει με τις ΗΠΑ του Τραμπ να αυξήσει έως το 2028 τις εισαγωγές LNG, τις επενδύσεις και τις αγορές όπλων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Με άλλα λόγια, όσοι έξτρα ευρωπαϊκοί κρατικοί πόροι υπάρξουν μέχρι το 2028, π.χ. από ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες (πλην του SAFE) θα κατευθυνθούν στις ΗΠΑ. Παράλληλα, το ενεργειακό κόστος για την ευρωπαϊκή -και ιδίως την ελληνική- βιομηχανία θα αυξηθεί, ενώ πιθανές άμεσες επενδύσεις των μεγάλων δυνάμεων της ΕΕ θα πάνε… Αμέρικα και όχι στην Ευρώπη. Άρα, να περιμένουμε παραγωγική ανασυγκρότηση στη χώρα μας μετά το 2028; Σωστά, απαντούν ορισμένοι κυβερνητικοί κύκλοι με τους οποίους συνομίλησε η στήλη.
Η αγροτική παραγωγή κρίνει το αύριο
Μένει κάτι άλλο εκτός από τη βιομηχανία; Ίσως η αγροτική παραγωγή. Κανείς δεν διαφωνεί με την «κάθαρση» στον ΟΠΕΚΕΠΕ, ωστόσο παραμένει ανοιχτό με τι θα αντικατασταθεί το υφιστάμενο σύστημα κοινοτικών επιδοτήσεων. Η στήλη ακούει από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης πως ζητούμενο είναι η αναπτυξιακή –και όχι η επιδοματική– πολιτική, όπως και ότι σημαντικά κονδύλια ήδη δίνονται για την ανάπτυξη των αγροτικών επιχειρήσεων, χωρίς όμως να γίνονται ορατά. Πρόκειται μόνο για θέμα επικοινωνίας; Να «επικοινωνηθούν» καλύτερα στους ενδιαφερόμενους (αλλά και στους πολίτες που μπορεί να έχουν ταυτίσει το υπ. Γεωργικής Ανάπτυξης με τον ΟΠΕΚΕΠΕ) τα αναπτυξιακά εργαλεία που έχουν στα χέρια τους οι αγρότες για να εκτιναχθεί η γεωργία; Ας γίνει και αυτό, αλλά να δούμε και τι θα γίνει και με τις αθρόες εισαγωγές αγροτικών προϊόντων που «τρέχουν» κατά τα τελευταία χρόνια από τη Βόρεια Αφρική και την Τουρκία λένε αγρότες στη στήλη, και προπαντός με τη λειψυδρία. Προς Θεού! Δεν λέει κανείς πως φταίει…η κυβέρνηση που δεν …βρέχει. Και φυσικά, τα έργα για τη μείωση των διαρροών, των κλοπών και την αύξηση του διαθέσιμου νερού (π.χ. αφαλάτωση) θέλουν χρόνο για να γίνουν, αλλά μήπως -μέχρι να γίνουν όλα αυτά – να ξαναδεί η κυβέρνηση το πώς διανέμει το υπάρχον νερό στους υπάρχοντες (μόνιμους) κατοίκους, προκειμένου να μας φτάσει το νερό όσο γίνεται περισσότερο μέχρι να γίνουν αυτά τα έργα. Εξάλλου, χωρίς (μόνιμους) κατοίκους, δεν θα μπορούν να έρχονται και οι ξένοι (τουρίστες). Εκτός αν αρχίσουμε μετακινούμαστε βορειότερα στην Ευρώπη, όσοι δεν εργαζόμαστε στον τουρισμό…
Η αποφασιστικότητα της Κριστίν Λαγκάρντ
Κατηγορηματική σε ό,τι αφορά τις προθέσεις της ΕΚΤ να διατηρήσει τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη στο 2% ήταν η Κριστίν Λαγκάρντ σε συνέντευξή της χθες Δευτέρα (1.9.2025). Θα πει κάποιος: αυτός είναι ο θεσμικός ρόλος της και αυτές τις διασφαλίσεις πρέπει να παρέχει προς τις αγορές και τα κράτη μέλη. Από την άλλη, όταν η επικεφαλής της ΕΚΤ αναφέρει πως θα ληφθούν όλα τα «απαραίτητα μέτρα», εννοεί ένα και μόνο πράγμα: το ύψος των επιτοκίων, καθώς αυτό είναι και το μοναδικό εργαλείο τιθάσευσης του πληθωρισμού που έχει στα χέρια της η κεντρική τράπεζα. Η σημερινή (02.09.2025) έκθεση της Eurostat για τον πληθωρισμό δεν αναμένεται να φέρει δυσάρεστες εκπλήξεις, αν και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει την πορεία των πραγμάτων σε ένα τέτοιο διεθνές περιβάλλον (θυμίζουμε το νέο καθεστώς δασμών με τις ΗΠΑ που τέθηκε σε εφαρμογή τον Αύγουστο και του οποίου οι επιπτώσεις μένει να φανούν). Επομένως, βάσει και των διαβεβαιώσεων της Κριστίν Λαγκάρντ ότι θα κάνει «whatever it takes» για να κρατήσει τον πληθωρισμό σταθερό, δεν είναι σώφρον να φαντασιώνεται κανείς ότι το κόστος του χρήματος θα πηγαίνει γραμμικά «από το καλό στο καλύτερο». Γενικά, αν και αναμένεται ακόμη μία (τουλάχιστον) μείωση επιτοκίων μέσα στο 2025, κανείς δεν εγγυάται πως αυτό θα συμβεί σε ενδεχόμενη ανάκαμψη του πληθωρισμού, καθώς η ΕΚΤ έχει δηλώσει πολλάκις πως είναι data dependent και δεν πρόκειται να αλλάξει τώρα… Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ρυθμούς ανάπτυξης, διεθνώς και στην Ελλάδα.
Ελεύθεροι πολιορκημένοι στα ΙΧ
Για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, όλοι διαπιστώσαμε πως η επιστροφή των Αθηναίων από τις καλοκαιρινές διακοπές έγινε άμεσα αισθητή, με το μποτιλιάρισμα να επιστρέφει δυναμικά στους δρόμους της πρωτεύουσας. Όσοι προσδοκούν λύσεις για φέτος, μάλλον θα χρειαστεί να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα ότι θα παραμείνουν «ελεύθεροι πολιορκημένοι» στα ΙΧ τους. Οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι έχουν καταθέσει εδώ και καιρό πρότυπες προτάσεις, με συγκεκριμένα έργα που θα μπορούσαν να ανακουφίσουν το κυκλοφοριακό. Ωστόσο, οι φάκελοι αυτοί παραμένουν στα συρτάρια, χωρίς πολιτική βούληση για άμεση αξιοποίηση των προτάσεων.
Επανέρχονται οι οίκοι αξιολόγησης
Εκτός από τα κυκλοφοριακά εμφράγματα, επανέρχονται οι πιστοληπτικές αξιολογήσεις. Μόνο τον Σεπτέμβριο η ελληνική οικονομία έχει δύο προγραμματισμένα «ραντεβού» με διεθνείς οίκους: την Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου με την DBRS, ενώ η «σκληρή» Moody’s ακολουθεί στις 19 του μηνός. Αν και πέρυσι η Moody’s ήταν η τελευταία που εδέησε να δώσει στη χώρα μας την επενδυτική βαθμίδα, δεν αναμένεται να είναι το ίδιο γενναιόδωρη αυτή τη φορά – όπως και οι Καναδοί της DBRS. Από τις περσινές θετικές αξιολογήσεις έχουν μεσολαβήσει πολλά, και οι οίκοι είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν στάση αναμονής, εξετάζοντας πώς θα αντιδράσει η ελληνική οικονομία στο νέο σκηνικό με τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες, τους ενισχυμένους δασμούς των ΗΠΑ και το γενικότερο «ρευστό» διεθνές περιβάλλον. Ακόμα κι αν δεν υπάρξει νέα αναβάθμιση, σημασία θα έχει το outlook που θα δώσουν, καθώς θα δείξει τις μελλοντικές τους προθέσεις.
AI: Είναι ή δεν είναι φούσκα;
Το μόνο βέβαιο για το κυκλοφοριακό είναι ότι δεν θα λυθεί μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης για την οποία ολοένα και περισσότεροι υποστηρίζουν ότι παρουσιάζει χαρακτηριστικά φούσκας. Τουλάχιστον από το 2022 δεν έχουν λείψει οι «Κασσάνδρες» που προειδοποιούν για τον κίνδυνο αυτό. Ωστόσο, μια πρόσφατη έκθεση του MIT ήρθε να αναζωπυρώσει τις ανησυχίες, επισημαίνοντας ότι μέχρι στιγμής οι εφαρμογές AI δεν αποφέρουν ουσιαστικά αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ η κεφαλαιοποίηση της NVIDIA –κορυφαίας κατασκευάστριας τσιπ– αποτιμάται στα 5 τρισ. δολάρια, αναλυτές προειδοποιούν πως, αν η AI αποδειχθεί φούσκα, το μέλλον του αμερικανικού κολοσσού θα είναι αβέβαιο.
Σημαντικά περιθώρια ανόδου για τις ελληνικές τράπεζες
Το outlook πάντως, των τραπεζών παραμένει κραταιό. Η ισχυρή ανάπτυξή τους, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Euroxx στο νέο της report με τίτλο «Growth deserves a premium», δικαιολογεί ένα premium. Σύμφωνα με τη χρηματιστηριακή, οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζουν άνοδο περίπου 67% από τις αρχές του έτους, ξεπερνώντας τόσο τα ευρωπαϊκά τραπεζικά ιδρύματα (+53% για τον SX7E) όσο και τις επιδόσεις της εγχώριας αγοράς (+38% ο Γενικός Δείκτης). Εάν ληφθούν υπόψη τα ισχυρά αποτελέσματα, οι υψηλές μερισματικές αποδόσεις, το θετικό μακροοικονομικό περιβάλλον και η αύξηση των χορηγήσεων, το re-rating θεωρείται εύλογο, σύμφωνα με τη Euroxx.
Το καλώδιο της Κάσου και τα τετελεσμένα
Αύρα αποφασιστικότητας αποπνέουν οι πρόσφατες κυβερνητικές δηλώσεις για επανάληψη των βυθομετρικών ερευνών στη θαλάσσια περιοχή της Κάσου εντός διμήνου. Πρόκειται για το γνωστό έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, το οποίο πάγωσε πέρυσι το καλοκαίρι η Τουρκία στέλνοντας πολεμικά πλοία στην περιοχή. Πλέον, φαίνεται πως η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί ότι δημιουργούνται άκρως αρνητικά τετελεσμένα, καθώς η Άγκυρα πρόσφατα παρεμπόδισε και αντίστοιχο έργο τηλεπικοινωνιών στην Κύπρο. Σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στη Λιβύη, τα γεγονότα απαιτούν απαντήσεις επί του πεδίου σύντομα, όχι αργοπορημένα. Πάντως, η επανάληψη των ερευνών είχε προαναγγελθεί και την άνοιξη και τελικά δεν προχώρησε, ενώ παραμένει ερώτημα γιατί κάθε φορά γίνονται ανακοινώσεις εκ των προτέρων. Η απάντηση αναμένεται σύντομα, σε μια περίοδο που θα ανοίξουν και οι φάκελοι του διεθνούς διαγωνισμού υδρογονανθράκων, ένα ακόμη συγγενές θέμα που αφορά την ΑΟΖ.
