O χρησμός Νάγκελ για τη «νέα κανονικότητα» και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή
H φράση σύμφωνα με την οποία «η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα» αποτελεί εδώ και καιρό λίγο – πολύ, ένα κλισέ. Αλλά δεν μπορείς να τη χαρακτηρίσει κανείς ακριβώς έτσι, όταν την ακούει από τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης. Ο λόγος για το Γιόακιμ Νάγκελ, πρόεδρο της Bundesbank, ο οποίος μιλώντας χθες στο Euro Finance Summit στην Φρανκφούρτη ανέφερε πως «η εξαιρετική αβεβαιότητα φαίνεται σχεδόν να γίνεται η νέα κανονικότητα». Συνεπώς ο Νάγκελ αναβάθμισε την ήδη υπάρχουσα «αβεβαιότητα» (ως «νέα κανονικότητα») σε «εξαιρετική». Διαβάζοντας τι είπε παρακάτω, βλέπει που αποδίδει αυτήν την αναβάθμιση: «Είναι ακόμα δύσκολο να εκτιμηθεί πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή μετά την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Όλοι μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή θα ξεπεραστούν το συντομότερο δυνατό. Κάθε άτομο που πρέπει να υποφέρει από πολεμικές συγκρούσεις είναι υπερβολικό. Ο οικονομικός αντίκτυπος της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί προς το παρόν να εκτιμηθεί. Σε περίπτωση που ξεσπάσει μια μακροχρόνια, σοβαρή σύγκρουση, οι τιμές του πετρελαίου, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά. Οι οικονομικές προοπτικές θα μπορούσαν στη συνέχεια να αλλάξουν αισθητά από αυτά που σας λέω σήμερα – τόσο από άποψη οικονομίας όσο και τιμών».
Γιατί στη Φρανκφούρτη δεν μπορούν να προβλέψουν τίποτα για τον πληθωρισμό και τα επιτόκια
Στην ίδια ομιλία του ο Νάγκελ εξηγεί γιατί υπάρχει, πρώτα – πρώτα αβεβαιότητα (από πλευράς όχι μόνο Bundesbank αλλά και ΕΚΤ) στο μέτωπο του πληθωρισμού, για το οποίο είναι υπεύθυνη η Φρανκφούρτη. Η στήλη εφιστά την προσοχή του αναγνώστη γιατί τα σχόλια Νάγκελ για τα πιθανά πήγαινε – έλα του πληθωρισμού αφορούν -και- τη χώρα μας: «Εκτός από τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, η δασμολογική και δημοσιονομική πολιτική διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις των τιμών. Ωστόσο, ο αναμενόμενος αντίκτυπός τους στον πληθωρισμό είναι ασαφής», επισημαίνει ο πρόεδρος της Bundesbank. «Για παράδειγμα, η χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη λόγω της δασμολογικής σύγκρουσης θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω την πληθωριστική πίεση. Αντίθετα, ο κατακερματισμός των αλυσίδων εφοδιασμού που σχετίζεται με τους δασμούς θα μπορούσε να προκαλέσει υψηλότερο κόστος, το οποίο στη συνέχεια θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών», συμπλήρωσε ο ίδιος. «Η γερμανική δημοσιονομική πολιτική πιθανότατα θα μειώσει σημαντικά τον πληθωρισμό βραχυπρόθεσμα εάν τεθούν σε ισχύ μέτρα ανακούφισης όπως η μείωση των φόρων ηλεκτρικής ενέργειας ή των χρεώσεων δικτύου. Από την άλλη πλευρά, οι υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα και τις υποδομές θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη συνολική οικονομική ζήτηση και έμμεσα και τις τιμές καταναλωτή μεσοπρόθεσμα»…
«Οι δαπάνες από μόνες τους δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετές!»
Ο Νάγκελ, όμως, κάνει για πρώτη φορά άλλη μία επισήμανση. Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Όσον αφορά την οικονομική πολιτική, θα ήθελα επίσης να μεταφέρω το ακόλουθο μήνυμα: Οι δαπάνες από μόνες τους δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετές! Η διατηρήσιμη υψηλότερη ανάπτυξη στη Γερμανία μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν γίνουν παράλληλα και διαρθρωτικές προσαρμογές. Ακολουθούν μερικά μόνο βασικά σημεία: Επέκταση της προσφοράς εργασίας, περαιτέρω προώθηση της ενεργειακής μετάβασης και δημιουργία καλύτερων επενδυτικών συνθηκών για τις εταιρείες. Αυτό περιλαμβάνει την ενίσχυση των κινήτρων εργασίας, την επιτάχυνση των διαδικασιών σχεδιασμού και έγκρισης και τη μείωση της υπερβολικής γραφειοκρατίας. Σε αυτήν την περίπτωση, οι πρόσθετες κρατικές δαπάνες μπορούν να θέσουν την ανάπτυξη σε μια διατηρήσιμη υψηλότερη πορεία εάν τα πρόσθετα κεφάλαια για υποδομές, έρευνα, καινοτομία, ψηφιοποίηση και άμυνα χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά και αποδοτικά». Την επισήμανση Νάγκελ για τις (αμυντικές) δαπάνες, ας την ακούσουμε καλά όλοι μας, είτε είμαστε στο Βερολίνο, είτε στο Παρίσι, είτε στην Αθήνα…
Τα παιχνίδια με τις εκπτώσεις στα Lidl
Θα παραμείνουμε στο μέτωπο του πληθωρισμού και συγκεκριμένα στον πληθωρισμό των τροφίμων. Ενώ στην Ελλάδα περιμένουμε τις συνέπειες από την κατάργηση του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους στα σούπερ μάρκετς από την 1η Ιουλίου 2025, στη Γερμανία (στην οποία δεν τέθηκε πλαφόν) συζητάνε αν οι μειώσεις τιμές στις δύο βασικές εταιρείες discount (Lidl, Aldi) είναι τόσο εκτεταμένες όσο οι εταιρείες αυτές διαφημίζουν. Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού οικονομικού τύπου, η Lidl και η Aldi δεν έχουν αποκαλύψει πόσο έχει μειωθεί η τιμή ορισμένων ειδών, ούτε ποια είναι η μέση εξοικονόμηση για τους πελάτες, ενώ η Lidl δεν έχει καν δημοσιεύσει λίστα με τα είδη σε έκπτωση. Παράλληλα, η ίδια πηγή αναφέρει πως σύμφωνα με την υπηρεσία σύγκρισης τιμών Smhaggle η Lidl, για παράδειγμα, έχει μειώσει την τιμή του 1/4 των προϊόντων της με έκπτωση μόνο έως και 5%. Ωστόσο, το 40% των προϊόντων έχει γίνει φθηνότερο κατά περισσότερο από 10%. Η Aldi ήταν ακόμη πιο συγκρατημένη: τα ¾ των προϊόντων με έκπτωση κοστίζουν πλέον το πολύ 10% λιγότερο. Δεδομένου ότι τα προϊόντα με έκπτωση αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μέρος της συνολικής γκάμας προϊόντων, οι πελάτες της Aldi και της Lidl εξοικονομούν κατά μέσο όρο μόνο περίπου 2% ανά αγορά ως αποτέλεσμα των προσφορών, λέει η Smhaggle. Η Smhaggle μπόρεσε να εντοπίσει μόνο περίπου 270 προϊόντα με έκπτωση στην ανάλυσή της, όχι τα 500 που υποσχέθηκε η Lidl. Από την άλλη πλευρά, οι Aldi Süd και Aldi Nord έχουν καταχωρήσει προϊόντα με έκπτωση στους ιστότοπούς τους.
Τα σχέδια για ευρωπαϊκά stress tests για τις σκιώδεις τράπεζες και οι… μη σκιώδεις τράπεζες
Θα μείνουμε λίγο ακόμα… Ευρώπη για να δούμε, τι περιμένει ένα πολύ ευαίσθητο χώρο: τους μη τραπεζικούς χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές. Συγκεκριμένα, διαβάζουμε στον ευρωπαϊκό τύπο πως συζητείται πολύ στους διαδρόμους της ΕΚΤ το ενδεχόμενο διενέργειας stress tests στις λεγόμενες «σκιώδεις τράπεζες», δηλαδή τους χρηματοοικονομικούς επενδυτές και τα επενδυτικά κεφάλαια. Κάτι τέτοιο θα είχε ιδιαίτερα ενδιαφέρον ειδικά καθώς προ oλίγου καιρού το ΥΠΟΙΚ πέρασε σχετικό νόμο στη χώρα μας για τη διευκόλυνση ανάπτυξης του εν λόγω τομέα. Oι περισσότερες από αυτές, πάντως, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, παρακολουθούνται λιγότερο αυστηρά από τα παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, τα περιουσιακά στοιχεία των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών (NBFI) στην ευρωζώνη αυξήθηκαν κατά 135% στα 54 τρισ. ευρώ μεταξύ 2008 και τέλους 2023. Αυτό αντιστοιχεί σε σχεδόν το 60% όλων των περιουσιακών στοιχείων (έναντι 12% που ήταν πριν 20 – 25 χρόνια) και περισσότερο από τρεις φορές την ετήσια οικονομική παραγωγή της ευρωζώνης. Πολλοί θεωρούν αυτή την εξέλιξη ως θεμελιωδώς θετική. Ταυτόχρονα, στο παρασκήνιο διεξάγεται έντονη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο καλύτερης παρακολούθησης και διαχείρισης των κινδύνων στον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών οργανισμών (NBFI). «Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι ευπάθειες στον μη τραπεζικό τομέα (σ.σ. οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν και τον τραπεζικό τομέα…) μπορούν να λειτουργήσουν ως ενισχυτές σοκ σε μια κρίση», προειδοποιεί η Λαγκάρντ. Η Verena Ross, επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής των χρηματοπιστωτικών αγορών της ΕΕ (ESMA), εγκρίνει πλήρως την ιδέα. Ένα μοντέλο για την ΕΕ θα μπορούσε να είναι μια δοκιμή που θα διεξαχθεί από την Τράπεζα της Αγγλίας. Πρόκειται για μία έρευνα σε τράπεζες, ασφαλιστικές, συνταξιοδοτικά ταμεία, hedge funds, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και οίκους εκκαθάρισης, μεταξύ άλλων, σχετικά με το πώς θα αντιδρούσαν σε ένα σοκ στις παγκόσμιες αγορές – που θα προκληθεί από γεωπολιτικές αναταραχές. Πάνω στην ώρα δηλαδή…
ΔΕΠΑ και Metlen καλούνται να στείλουν στις Βρυξέλλες τα συμβόλαια φυσικού αερίου
Στην Ευρώπη, όμως, συζητάνε και άλλα πράγματα, εκτός από τον πληθωρισμό και τις τράπεζες. Σε μια κίνηση που ενδεχομένως να ενοχλήσει τους εγχώριους παίκτες του φυσικού αερίου προχωρά η ΕΕ. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια του ευρύτερου σχεδίου απεξάρτησης από τη Ρωσία, η Κομισιόν ζήτησε από τις ευρωπαϊκές εταιρείες που εισάγουν ρωσικό αέριο να της μεταβιβάσουν λεπτομερή στοιχεία των συμβολαίων τους. Πρόκειται για εμπιστευτικά δεδομένα, τα οποία σίγουρα εταιρείες όπως η ΔΕΠΑ και η Metlen θα ένιωθαν πιο άνετα να μην κατέληγαν στα συρτάρια των Βρυξελλών. Το θέμα δεν είναι ότι θα βρεθούν αντιμέτωπες με κάποιου είδους τιμωρία. Άλλωστε μέχρι τώρα οι εισαγωγές αυτές είναι καθόλα νόμιμες. Είναι περισσότερο ο κίνδυνος να διαρρεύσουν τα στοιχεία αυτά σε ανταγωνιστές.
Έρχεται σύσκεψη στο υπ. Ενέργειας για τις ανανεώσιμες πηγές και τις περικοπές
Μένοντας στον ενεργειακό κλάδο, «προσγειωνόμαστε» στην Αθήνα και συγκεκριμένα στη λεωφόρο Μεσογείων. Στο τραπέζι του υπουργείου Ενέργειας θα προσέλθουν στα τέλη του μήνα οι φορείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στόχος είναι να βρεθεί κοινώς αποδεκτή λύση στο φλέγον θέμα των περικοπών μέσα από την εφαρμογή νέου μηχανισμού στην αγορά. Ανάμεσα στα επιμέρους ζητήματα που «καίνε» τους παραγωγούς είναι το πως θα μοιράζεται το κόστος από αυτές τις αναγκαστικές μειώσεις παραγωγής. Επί τάπητος θα βρεθεί και η εξέλιξη του ενεργειακού μείγματος της χώρας μας στο εξής. Κοινός τόπος είναι πως έχουν αναπτυχθεί υπερβολικά τα φωτοβολταϊκά, ενώ τα αιολικά έχουν τραβήξει φρένο τα τελευταία χρόνια. Πέρα από τους μεγάλους του κλάδου, οι μικρότεροι επενδυτές των φωτοβολταϊκών έχουν ξεκινήσει ήδη την «επανάστασή» τους, κάνοντας λόγο για αδικίες και στρεβλώσεις. Την περασμένη εβδομάδα οι τοπικοί σύνδεσμοι πραγματοποίησαν αλλεπάλληλες συναντήσεις σε Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Λαμία, Έδεσσα, Σέρρες, Κατερίνη και Κοζάνη, ενώ ετοιμάζουν νομικές κινήσεις.
Θα επηρεαστεί ο «κουμπαράς» της ΔΕΘ από την κρίση στη Μέση Ανατολή;
Πάμε τώρα στα δημοσιονομικά μας. Καθησυχαστικός ήταν ο υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, σε συνέντευξή του χθες (16.6.2025), σχετικά με τα μέτρα που αναμένονται στη ΔΕΘ, μετά και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, ο υπουργός τόνισε πως το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο έχει το θετικό πως ακόμα και τις δύσκολες χρονιές μπορείς να ξοδεύεις τα ίδια «για να πετύχεις την λεγόμενη αντικυκλική πολιτική». Ορθή η παρατήρηση του ΥΠΟΙΚ. Ωστόσο, η στήλη έχει δυο επισημάνεις: Κατά πρώτον, το νέο πλαίσιο δίνει την δυνατότητα στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε παρεμβάσεις και τις «κακές» χρονιές, αλλά δεν εξασφαλίζει το εύρος αυτών. Διαφορετικά, θα ξέραμε ήδη το μέγεθος του «κουμπαρά» της ΔΕΘ (βασισμένοι στα έσοδα από ρήτρα διαφυγής, φοροδιαφυγή κλπ.) και δεν θα περιμέναμε το τέλος Αυγούστου για τα στοιχεία ΑΕΠ β’ τριμήνου, τα έσοδα από τουρισμό, φόρους κοκ, τα οποία τώρα απειλούνται από τις εξελίξεις. Κατά δεύτερον, η «αντικυκλική πολιτική» δίνει τη δυνατότητα να διατηρήσεις ένα μίνιμουμ όριο αύξησης δαπανών, ακόμα και στις χρονιές που τα πράγματα δεν πάνε καλά. Αλλά δεν σου χαρίζει κανείς λεφτά… Σημαίνει πως τα επόμενα έτη, αυτό θα πρέπει κάπως να το αντισταθμίσεις. Και αυτό γίνεται μόνο με παραπάνω έσοδα από φόρους από νέες παρεμβάσεις ή συγκράτηση δαπανών σε επόμενες χρονιές, ακόμα και αν υποτεθεί πως αυτές θα είναι καλύτερες από πλευράς επιδόσεων. Δηλαδή, με μια φράση, αν υπάρξει… «χαμός» στην οικονομία λόγω πολέμου, δεν υπάρχει τρόπος να μην αποτυπωθεί αυτό, αργά ή γρήγορα, και στην κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης…
Υπερπλεόνασμα με πιθανά «κοντά ποδάρια»
Η μέχρι στιγμής εικόνα, πάντως, από την εκτέλεση του προϋπολογισμού είναι πολύ θετική. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το πρωτογενές πλεόνασμα στο πρώτο πεντάμηνο ξεπέρασε τα 5,3 δισ. ευρώ, έναντι στόχου λίγο πάνω από το 1 δισ. ευρώ. Το στοίχημα, βέβαια, είναι τι θα «γράψουν» οι εκθέσεις των επόμενων μηνών όταν θα αρχίσουν να αποτυπώνονται οι επιπτώσεις του πολέμου. Ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς ποια ήταν εκείνα τα στοιχεία που κατά βάση «ανέβασαν» την απόδοση στο πεντάμηνο. Και αυτό γιατί μεγάλη συμβολή είχαν τα έσοδα από ΕΦΚ και ΦΠΑ, που είναι και τα πρώτα που θα πάρουν την «κάτω βόλτα» σε περίπτωση επιβραδυντικών πιέσεων στην οικονομία λόγω νέου πληθωριστικού σοκ και πτώσης της κατανάλωσης, αλλά (ας μην ξεχνάμε!) των δασμών, οι επιπτώσεις μόλις δειλά άρχισαν να φαίνονται στις εξαγωγές της ΕΕ και της Ελλάδας. Κατά δεύτερον, μεγάλης βαρύτητας ήταν και τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος. Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, η υπεραπόδοση έναντι του στόχου, οφείλεται στο ότι οι εισπράξεις φέτος ήταν εμπροσθοβαρείς, καθώς η φορολογική περίοδος ξεκίνησε νωρίτερα από άλλες χρονιές, όπως αναφέρει και η ίδια η έκθεση του προϋπολογισμού. Αυτό πρακτικά σημαίνει, πως όσο περισσότερα εισπράττει νωρίς το κράτος, τόσο λιγότερα θα έχει λαμβάνειν στους επόμενους μήνες, που είναι και οι κρίσιμοι μήνες, έως τέλος Αυγούστου, που θα καθορίσουν το εύρος του «κουμπαρά» της ΔΕΘ.
«Τρύπα» στο έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων
Από την ίδια έκθεση προκύπτει πως τελικά, σε αυτή την χώρα, το μόνο πράγμα που πάει καλά είναι οι… φοροεισπράξεις. Γιατί αν δει κανείς τα έσοδα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), θα παρατηρήσει πως υπάρχει μια ευμεγέθης τρύπα και σε επίπεδο πενταμήνου και σε επίπεδο Μαΐου, καθώς η υποαπόδοση κυμαίνεται μεταξύ 8% και 10%. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Δύο είναι τα τινά: Αν οι ροές των ευρωπαϊκών κονδυλίων καθυστερούν, τα έσοδα υποχωρούν, κάτι που σχετίζεται και με τις πρόσφατες απεντάξεις, καθώς όταν έργα «κόβονται» ή απεντάσσονται από το Ταμείο, λόγω καθυστερήσεων, τεχνικών προβλημάτων ή άλλων παραγόντων, οι αντίστοιχοι πόροι δεν εισέρχονται ποτέ στο σύστημα του ΠΔΕ. Αλλά το ΠΔΕ περιλαμβάνει και εθνικούς πόρους. Αν υπάρχουν καθυστερήσεις σε διαδικασίες, προβλήματα υλοποίησης έργων κλπ., και σε αυτή τη περίπτωση οι εισροές περιορίζονται. Το μόνο σίγουρο είναι πως σε μια περίοδο που απαιτούνται γρήγορες απορροφήσεις κονδυλίων και ενίσχυση των δημόσιων έργων, η υστέρηση πόρων –είτε από ευρωπαϊκές πηγές είτε από εθνική συμμετοχή– υπονομεύει την αναπτυξιακή προοπτική.
Ποια ακίνητα θέλει να αξιοποιήσει το Υπερταμείο
Κλείνοντας θα ασχοληθούμε τα ακίνητα. Σε τροχιά αξιοποίησης μπαίνουν δύο σημαντικά ακίνητα της δημόσιας περιουσίας, το Ολυμπιακό Ιππικό Κέντρο Μαρκόπουλου και η παραθαλάσσια έκταση στη Σαμπάριζα Θερμησίας, στον Δήμο Ερμιονίδας. Η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ – Υπερταμείο) προχωρά στην πρόσληψη νομικού συμβούλου για την υποστήριξη του σχεδιασμού και της υλοποίησης των σχετικών διαγωνιστικών διαδικασιών, προϋπολογισμού 75.000 ευρώ. Η διαδικασία ωστόσο όπως ανακοίνωσε το Υπερταμείο παίρνει παράταση μέχρι τις 26η Ιουνίου. Όπως μαθαίνουμε, το έργο του νομικού συμβούλου θα περιλαμβάνει δύο φάσεις, την προετοιμασία και την εκτέλεση των διαγωνισμών. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας, προβλέπεται νομικός έλεγχος των τίτλων και εκκρεμοτήτων των ακινήτων, αξιολόγηση της νομικής τους κατάστασης, γνωμοδοτήσεις για το ενδεδειγμένο μοντέλο αξιοποίησης, και εντοπισμός θεμάτων πολεοδομικού, περιβαλλοντικού ή αρχαιολογικού χαρακτήρα. Κατά την εκτέλεση, ο νομικός σύμβουλος θα συμμετέχει στη σύνταξη των διαγωνιστικών και συμβατικών εγγράφων, στην νομική υποστήριξη της διαγωνιστικής διαδικασίας, στην αξιολόγηση προσφορών και στις διαπραγματεύσεις με υποψηφίους επενδυτές, ενώ θα συνδράμει και στην υποβολή φακέλων σε ελεγκτικά και εγκριτικά όργανα (όπως το Ελεγκτικό Συνέδριο). Τα δύο ακίνητα έχουν περάσει στην κυριότητα της ΕΕΣΥΠ ως καθολικής διαδόχου του ΤΑΙΠΕΔ. Το Ιππικό Κέντρο Μαρκόπουλου, εμβληματική υποδομή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, παραμένει αναξιοποίητο σχεδόν δύο δεκαετίες. Η έκταση στη Σαμπάριζα -πάνω από 168 στρέμματα παραθαλάσσιας γης- αποτελεί επίσης σημαντικό περιουσιακό στοιχείο προς ανάπτυξη.
