Λήγει το πλαφόν στα καύσιμα πάνω που πήρε φωτιά η Μέση Ανατολή
Τη λήξη του πλαφόν που επιβλήθηκε στο μικτό κέρδος των καυσίμων ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα το υπουργείο ανάπτυξης, καθώς εκτιμά ότι οι διεθνείς τιμές πετρελαίου έχουν πλέον ομαλοποιηθεί. Έτσι, το μέτρο δεν χρειάζεται να επεκταθεί πέραν της 30 Ιουνίου, όπως διευκρίνισε σε απάντησή του στη Βουλή το υπουργείο. Βεβαίως, η νέα στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ ανέτρεψε σε ένα βαθμό τις παραπάνω διαπιστώσεις. Το αργό πετρέλαιο βρίσκεται πλέον μεταξύ 72 – 75 δολαρίων ανά βαρέλι και η σύγκρουση των δύο χωρών αναμένεται να διαρκέσει ακόμα και εβδομάδες, βάσει δηλώσεων των Ισραηλινών αξιωματούχων. Έτσι, απομένει να φανεί αν η κυβέρνηση θα θεωρήσει σκόπιμο να δώσει νέα παράταση στο πλαφόν για να προστατεύσει τους καταναλωτές.
Οι εφιαλτικές προβλέψεις για «ερήμωση της Αθήνας»
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το τι θα συμβεί στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Αντίθετα, οι προβλέψεις για το πόσο θα έχουμε ακόμα νερό στην πρωτεύουσα είναι αρκετά ακριβείς. Όταν το Δεκέμβριο του 2024, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, προειδοποίησε σε ειδική παρουσίαση πως αν συνεχιστούν οι υφιστάμενοι ρυθμοί βροχοπτώσεων, η Αθήνα θα ξεμείνει από νερό σε 2 έως 4 χρόνια, όλοι στην αίθουσα έμειναν εμβρόντητοι, αν και άπαντες θα θέλαμε να πιστεύουμε πως ο κος Σαχίνης, ως όφειλε εκ της θέσεως του, έπρεπε να προειδοποιήσει για το χειρότερο σενάριο και μπορεί τα πράγματα να είναι (έστω και λίγο) καλύτερα. Ενάμιση χρόνο μετά, η προειδοποίηση του κου Σαχίνη, τα πράγματα, δυστυχώς …δεν έγιναν καλύτερα (όχι μόνο λόγω της λειψυδρίας αλλά και τη μαζικής «εισβολής» των τουριστών) και το μείζον αυτό θέμα για την επιβίωση (η στήλη τονίζει: για την επιβίωση, όχι για την «καλύτερη ποιότητα ζωής», κλπ.) του 50% του πληθυσμού της χώρας το οποίο ζει στο Λεκανοπεδιο έχει αρχίσει σταδιακά να κατακτά ολοένα και πιο υψηλές θέσεις στη δημόσια συζήτηση. Σε ιδιωτικές μάλιστα συζητήσεις, όπως πληροφορείται η στήλη, κυβερνητικά στελέχη προβλέπουν ακόμα και….«ερήμωση της Αθήνας» (σ.σ. η φράση είναι δική τους, όχι της στήλης) και αναγκαστική εθελοντική εσωτερική μετακίνηση μέρους τουλάχιστον του πληθυσμού της από την Αθήνα προς την περιφέρεια προκειμένου να «ξεδιψάσουν».
Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας και το νέο παραγωγικό μοντέλο
Το επόμενο ερώτημα βέβαια είναι με τί θα απασχοληθούν όσοι (μπορέσουν να) μετακινηθούν στην περιφέρεια. Εκεί ερχόμαστε -και το γνωρίζουν καλά αυτό στα συναρμόδια υπουργεία- στο ζήτημα της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, κεντρικός πυλώνας του οποίου είναι η ανάπτυξη της βιομηχανίας στην περιφέρεια. Η στήλη είναι σε θέση να γνωρίζει πως μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρήσει κανείς το γεγονός πως σε ομιλία του την περασμένη Πέμπτη ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, έθεσε ως πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης έως το 2030 την «παραγωγική οικονομία». Μία μέρα πριν, ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος, δήλωνε πως «οι μεγάλες προκλήσεις της χώρας ενόψει του 2030 είναι η επείγουσα αλλαγή του παραγωγικού μας μοντέλου, ο παραγωγικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας και η αποφασιστική δράση απέναντι στην οξύτατη δημογραφική απειλή».
Πώς προχωρά στη χώρα μας η Πολιτική Προστασία για ενδεχόμενη «στρατιωτική καταστροφή»;
Η στήλη ελπίζει πάντως πως όλα τα παραπάνω θα έχει η Ελλάδα το χρόνο και το χώρο (όχι μόνο το δημοσιονομικό…) για να τα κάνει. Και βασική προϋπόθεση για αυτό, εκτός από την περίφημη «πολιτική σταθερότητα» είναι η ειρήνη, για να μην πούμε πως αν δεν υπάρξει ειρήνη είναι δεδομένο πως δεν θα υπάρξει πολιτική σταθερότητα. Οι σκέψεις αυτές της στήλης γίνονται πιο έντονες όταν διαβάζει τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, στη Σουηδία στις 13 Ιουνίου, σύμφωνα με τον οποίο το ζήτημα του επανεξοπλισμού της Ευρώπης δεν έχει να κάνει μόνο με την αύξηση των δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές, αλλά και «την προσέγγιση ολόκληρης της κοινωνίας». Και συνέχισε λέγοντας «εσείς εδώ στη Σουηδία (…) έχετε έναν υπουργό που είναι αποκλειστικά υπεύθυνος (…) για να βεβαιωθεί ότι ολόκληρη η κοινωνία είναι προετοιμασμένη (…) Αλλά και σε χώρες όπως η Νορβηγία, οι χώρες της Βαλτικής, η Φινλανδία, πολλά άλλα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου χώρας, δεν έχουμε κάτι τέτοιο. Πρέπει να αναπτύξουμε πολύ περισσότερο όσον αφορά την προετοιμασία ολόκληρης της κοινωνίας. Και αυτό είναι πολύ περισσότερο από το να διασφαλίσουμε ότι έχουμε νερό για τρεις ημέρες. Ναι, αυτό είναι επίσης μέρος αυτού, αλλά έχει να κάνει με το πού πηγαίνετε εάν μια καταστροφή, φυσική καταστροφή ή στρατιωτική καταστροφή χτυπήσει τη χώρα σας; Πού πηγαίνετε; Ποιος είναι ο ρόλος; Ποιος θα κάνει τι, κ.λπ.; Άρα αυτό είναι πολύ περισσότερο από το να διασφαλίσουμε ότι έχετε φαγητό και νερό για τρεις ημέρες». Έχετε ακούσει κάποια τέτοια πολιτικά (οργανωμένη) συζήτηση στην Ελλάδα;
Η χαμένη (;) μάχη της ΕΕ στις επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη
Για να φύγουν λίγο από το πολεμικό και «καταστροφικό» κλίμα, το λιγότερο απογοητευτικά ήταν τα ευρήματα ενός working paper που δημοσίευσαν προ λίγων ημερών, εμπειρογνώμονες της Κομισιόν για τις επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&A) στις ΗΠΑ, την Κίνα και την ΕΕ. Τι αναφέρει η μελέτη αυτή; Οι ΗΠΑ ηγούνται της ΕΕ και της Κίνας όσον αφορά το απόλυτο ποσό δημόσιας χρηματοδότησης για Έρευνα και Ανάπτυξη, με την Κίνα να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση τα τελευταία χρόνια. Οι δαπάνες των ΗΠΑ ανέρχονται σε 159 δισ. ευρώ το 2022 και 130 δισ. ευρώ το 2021, ενώ η ΕΕ αναφέρει 106 δισ. ευρώ το 2021 και η Κίνα 77 δισ. ευρώ το 2022 και 69 δισ. ευρώ το 2021. Οι δημόσιες δαπάνες για Ε&Α αυξήθηκαν κατά 69% για την Κίνα μεταξύ 2017 και 2022, σε σύγκριση με 39% για τις ΗΠΑ κατά την ίδια περίοδο και 22% για την ΕΕ μεταξύ 2017 και 2021. Οι ΗΠΑ υπερτερούν επίσης σε επιδόσεις από όλες τις άλλες μεγάλες οικονομίες στη συνολική χρηματοδότηση για Ε&Α, υπερδιπλασιάζοντας τα ποσά που δαπανώνται από την Κίνα και την ΕΕ, αν και η Κίνα έχει ξεπεράσει τόσο τις ΗΠΑ όσο και την ΕΕ σε ανάπτυξη μεταξύ 2017 και 2022. Οι ΗΠΑ αναφέρουν 877 δισ. ευρώ σε δαπάνες Ε&Α το 2022, ακολουθούμενες από την Κίνα με 435 δισ. ευρώ και την ΕΕ με 357 δισ. ευρώ. Από το 2020, η Κίνα έχει ξεπεράσει τη δεύτερη θέση εις βάρος της ΕΕ και στη συνέχεια διεύρυνε το χάσμα. Μεταξύ 2017 και 2022, οι συνολικές δαπάνες της Κίνας για Έρευνα και Ανάπτυξη αυξήθηκαν κατά 88%, σε σύγκριση με 75% για τις ΗΠΑ και 27% για την ΕΕ. Χρειάζονται περισσότερα …σχόλια;
Nίκη Πιερρακάκη η απόφαση του ΣτΕ για τα μη κρατικά πανεπιστήμια
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα μη κρατικά πανεπιστήμια αποτελεί σίγουρα μια σπουδαία «νίκη» της θητείας Πιερρακάκη στο υπουργείο Παιδείας. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό η απόφαση αυτή να μεταφραστεί σε μια ακόμα επιτυχία του, αυτή τη φορά στο νέο του χαρτοφυλάκιο. Κι αυτό γιατί οι εκτιμήσεις γύρω από το οικονομικό αποτύπωμα των μη κρατικών πανεπιστημίων στην οικονομία κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητες είναι. Για παράδειγμα, πρόσφατη έρευνα της Deloitte για εκτιμά ότι η ετήσια συνεισφορά στο ΑΕΠ αναμένεται να ανέλθει στα 2,1 δισ. ευρώ – που αντιστοιχεί σε 0,7% του τρέχοντος ΑΕΠ. Μάλιστα, αυτή είναι μια σχετικά μετριοπαθής πρόβλεψη, καθώς η ίδια έρευνα αναφέρει ότι σε ορίζοντα δεκαετίας, αν το σύνολο των φοιτητών ανέλθει στις 100.000, η συνεισφορά στο ΑΕΠ ενδέχεται να φτάσει σταδιακά μέχρι και το 1,5%, ξεπερνώντας κατ’ έτος τα 5 δισ. ευρώ. Κρατήστε, επίσης, ότι στη συγκεκριμένη μελέτη (που έγινε για λογαριασμό του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών και Οικονομικών Μελετών) δεν συνυπολογίζει στις ανωτέρω εκτιμήσεις τα επιπλέον αναπτυξιακά οφέλη των μη κρατικών πανεπιστημίων, ανάμεσα στα οποία εντάσσει τη σημαντική βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από την αποτροπή εκροής Ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό και την προσέλκυση διεθνών φοιτητών, την ανάσχεση του brain drain και την ανάπτυξη ενός πολύ πιο ανοιχτού και ποιοτικού συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που θα προσδώσει στη χώρα περαιτέρω αναπτυξιακές δυνατότητες.
Μην αποπροσανατολιζόμαστε σε σχέση με το Ταμείο Ανάκαμψης
Ας μην ξεχνάμε και το βασικό ταμείο χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια. «Σύμπασα» η κυβέρνηση μετά την δημοσιοποίηση της έκθεσης του Ευρωκοινοβουλίου για την υλοποίηση του Ελλάδα 2.0 έσπευσε να υπερτονίσει τις θετικές επισημάνσεις, «ξεχνώντας», ωστόσο, να αναφερθεί και στις προειδοποιήσεις. Άποψη της στήλης είναι πως θα ήταν προς το συμφέρον της ίδιας της κυβέρνησης να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στις αδυναμίες, και όχι στα εύσημα, προκειμένου να τα διορθώσει και να μην βρεθούμε προ άσχημων εκπλήξεων στο τέλος του 2026. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση εντοπίζει σειρά από διαρθρωτικά προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο την έγκαιρη και αποτελεσματική απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων. Κυριότερη αδυναμία αποτελεί η χαμηλή απορροφητικότητα, με καθυστερήσεις σε κρίσιμες επενδύσεις και έργα υποδομής, ιδίως στους τομείς της ψηφιοποίησης και της πράσινης μετάβασης. Παράλληλα, η πολυπλοκότητα του ελληνικού σχεδίου – με 105 επενδύσεις και 75 μεταρρυθμίσεις – δημιουργεί υπερβολικό διοικητικό φόρτο και αυξημένο κίνδυνο κακοδιαχείρισης ή ανεπαρκούς παρακολούθησης. Η έκθεση κάνει σαφή αναφορά στην ανάγκη ενίσχυσης των διαχειριστικών μηχανισμών, της διαφάνειας και της ικανότητας υλοποίησης, τονίζοντας ότι η παρούσα διακυβέρνηση χρειάζεται σημαντική βελτίωση σε επίπεδο συντονισμού και επίβλεψης. Επιπλέον, επισημαίνεται η έλλειψη σαφών δεικτών αποδοτικότητας, που δυσχεραίνει την αξιολόγηση της προόδου σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς στόχους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αναφέρεται ότι υπάρχουν καθυστερήσεις σε προκηρύξεις, αδειοδοτήσεις και εκταμιεύσεις, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες ενόψει της καταληκτικής ημερομηνίας του Αυγούστου 2026. Μάλλον δεν είναι και τόσο ρόδινα τα πράγματα τελικά…
Oι Βρυξέλλες επιβάλλουν νέους γεωργικούς δασμούς, αλλά όχι στις ΗΠΑ
Την ίδια ώρα, μπορεί το ενδεχόμενο αντιποίνων της ΕΕ απέναντι στους δασμούς Τραμπ παραμένει ακόμα (εντελώς) ανοιχτό, αλλά δεν ισχύει το ίδιο απέναντι στη Ρωσία. Στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, το Συμβούλιο της ΕΕ εξέδωσε κανονισμό που επιβάλλει νέους δασμούς στα υπόλοιπα γεωργικά προϊόντα και ορισμένα λιπάσματα από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία που δεν είχαν ακόμη υποβληθεί σε πρόσθετους δασμούς. Οι αυξήσεις των δασμών στα λιπάσματα θα πραγματοποιηθούν σταδιακά, σε μια μεταβατική περίοδο τριών ετών. Δηλαδή ακόμα…δρόμο. Μόλις τεθεί σε ισχύ η νομοθεσία, οι δασμοί της ΕΕ θα εφαρμοστούν σε όλα τα γεωργικά προϊόντα από τη Ρωσία, καθώς άλλα γεωργικά προϊόντα υπόκεινται ήδη σε δασμούς. Οι νέοι δασμοί θα εφαρμοστούν σε προϊόντα που αποτελούν περίπου το 15% του συνόλου των γεωργικών εισαγωγών από τη Ρωσία το 2023. Στην περίπτωση των λιπασμάτων, οι νέοι δασμοί θα εφαρμοστούν σε ορισμένα προϊόντα με βάση το άζωτο.
Συνεχίζονται τα μαλλιοκούβαρα μεταξύ Unicredit – Commerzbank
Πιστή στην … υπόσχεση της, να παρακολουθεί, όσο γίνεται πιο στενά το μέτωπο Unicredit – Commerzbank (λόγω της αύξησης της παρουσίας της Unicredit στην Alpha Bank), η στήλη διάβασε στο γερμανικό τύπο (και αναμεταδίδει) μερικά παραλειπόμενα από την «ανταλλαγή πυρών» μεταξύ των δύο τραπεζών την περασμένη εβδομάδα. Υπενθυμίζεται ότι η διευθύνουσα σύμβουλος της Commerzbank, Bettina Orlopp, κατηγόρησε την Πέμπτη (12.6.2025) τον διευθύνοντα σύμβουλο της Unicredit, Andrea Orcel, ότι προσπαθεί να συμπιέσει την τιμή της μετοχής της δεύτερης μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας της Γερμανίας με στοχευμένες επιθέσεις. Και αυτό γιατί μια χαμηλότερη τιμή της μετοχής θα καθιστούσε φθηνότερη την εξαγορά της Commerzbank για την Unicredit. Την Τετάρτη (11.6.2025), ο Ορσέλ δήλωσε πως «πηγαίνει πέρα από αυτό που θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από τα θεμελιώδη μεγέθη». Ο Ορσέλ κατέστησε σαφές ότι μια εξαγορά δεν θα ήταν ελκυστική για τους ίδιους τους μετόχους της τράπεζας στην τρέχουσα τιμή της μετοχής της Commerzbank. Οι μετοχές της Commerzbank έχουν κερδίσει 77% από την αρχή του έτους. Οι μετοχές της Unicredit έχουν κερδίσει μόνο 48%. Η γερμανική κυβέρνηση κατέχει μερίδιο 12% στην Commerzbank και, όπως και η Ορλόπ, απορρίπτει μια εξαγορά. Ο Ορσέλ, από την άλλη πλευρά, έχει δηλώσει ότι η τράπεζα έχει σημαντικά χειρότερες επιδόσεις από τη γερμανική θυγατρική της Unicredit, την Hypovereinsbank. Κατά την άποψή του, η άνοδος των μετοχών της Commerzbank κατά σχεδόν 90% τους τελευταίους δώδεκα μήνες οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ελπίδες των επενδυτών για εξαγορά. Αντίθετα, η Ορλόπ υποστηρίζει πως «είμαστε πεπεισμένοι ότι η ιστορία της μετοχής μας είναι πειστική, αντανακλάται στην τιμή της μετοχής και δικαιολογείται». Αυτό αντανακλάται και στο γεγονός ότι όλο και περισσότεροι αναλυτές έχουν αυξήσει τους στόχους τιμών τους για την Commerzbank.
Προχωράει το ενεργειακό έργο των ΔΕΠΑ – TΕΡΝΑ στην Αλβανία
Ας πάμε τώρα, στον ενεργειακό κλάδο. Η στήλη επισημαίνει πως αρκετοί εγχώριοι ενεργειακοί όμιλοι πραγματοποιούν πλέον άνοιγμα στις αγορές της ΝΑ Ευρώπης, αναλαμβάνοντας έργα ως ανάδοχοι ή και ως μέτοχοι. Μετά την πρωτοστάτρια ΔΕΗ, που επεκτάθηκε δυναμικά σε Ρουμανία και Βουλγαρία, παίρνουν σειρά η ΔΕΠΑ Εμπορίας και η ΤΕΡΝΑ, που από κοινού αναπτύσσουν μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο στην Αλβανία. Την περασμένη εβδομάδα η μονάδα των 170 MW έλαβε τις πρώτες άδειες ώστε να προχωρήσει στο άμεσο μέλλον η κατασκευή της. Στόχος των δύο ελληνικών ομίλων είναι να λειτουργήσει μέσα σε τρία χρόνια. Η διοίκηση της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει δηλώσει ήδη έτοιμη να διεκδικήσει οποιοδήποτε μεγάλο έργο παραχώρησης δημοπρατηθεί στην ευρύτερη ΝΑ Ευρώπη. Αντίστοιχα, η ΔΕΠΑ βλέπει συνέργειες με τις γειτονικές χώρες, μέσω των επενδύσεων που έχει ήδη στη Βόρεια Ελλάδα, όπως στον αγωγό IGB και τη νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στην Αλεξανδρούπολη.
Στα σκαριά ο τριπλός Κόμβος Σκαραμαγκά
Την ίδια ώρα, στην τελική ευθεία μπαίνει ένα από τα πιο κρίσιμα οδικά έργα για την αποσυμφόρηση της πρωτεύουσας, καθώς ξεκινά η σύνταξη των τευχών δημοπράτησης για τον Τριπλό Κόμβο Σκαραμαγκά, όπως υποστηρίζουν πρόσωπα που παρακολουθούν τη διαδικασία από κοντά. Πρόκειται για το πρώτο ουσιαστικό βήμα υλοποίησης, που σηματοδοτεί την έξοδο του έργου από τη μακρά φάση των μελετών και των εγκρίσεων και την είσοδό του στη φάση της πραγματικής προετοιμασίας. Με τις περιβαλλοντικές άδειες εγκεκριμένες και τις απαλλοτριώσεις δρομολογημένες, το μόνο που απομένει πλέον είναι η οριστικοποίηση του χρηματοδοτικού σχήματος των 65 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι η δημοπράτηση να γίνει εντός του 2025, ώστε το έργο να συμβασιοποιηθεί έως τις αρχές του 2026 και να ολοκληρωθεί μέσα σε τρία χρόνια. Ο Τριπλός Κόμβος έρχεται να ενώσει καίρια σημεία του λεκανοπεδίου — τη Δυτική Περιφερειακή Αιγάλεω με την Αττική Οδό, την Εθνική Οδό και τη Λεωφόρο Σχιστού — αντιμετωπίζοντας χρόνιες ασφυξίες στο Κηφισό και στη σύνδεση με το Θριάσιο και τον Πειραιά. Με 7,4 χλμ. νέων διαδρομών, νέους ανισόπεδους κόμβους και πρόβλεψη για σύνδεση με το Επιχειρηματικό Πάρκο Φυλής, το έργο δεν είναι μόνο συγκοινωνιακό αλλά και αναπτυξιακό.
