Οι παγίδες του θετικού παραγωγικού κενού…

Πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία περιλαμβάνει η ετήσια ενδιάμεση έκθεση νομισματικής πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος. Όπως αναφέρει ο Γιάννης Στουρνάρας, η ελληνική οικονομία διατηρεί ρυθμό ανάπτυξης υψηλότερο από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, με το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 2,1% τόσο το 2025 όσο και το 2026. Η δυναμική αυτή στηρίζεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, τις επενδύσεις και τις εξαγωγές, ενώ η εγχώρια ζήτηση αυξάνεται ταχύτερα από την παραγωγική ικανότητα της οικονομίας, οδηγώντας σε θετικό παραγωγικό κενό, όπως επισημαίνεται στην έκθεση. Τι σημαίνει θετικό παραγωγικό κενό; Ότι η ζήτηση για εργατικά χέρια, υπηρεσίες, κατοικίες, υποδομές κ.ο.κ. είναι μεγαλύτερη από την προσφορά, γεγονός που προκαλεί άνοδο των τιμών και αυξημένο κόστος, το οποίο οι επιχειρήσεις μετακυλίουν στους καταναλωτές. Αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη να καταγράφεται στα μακροοικονομικά μεγέθη, χωρίς όμως να μεταφράζεται άμεσα σε βελτίωση της αγοραστικής δύναμης. Έτσι, ενώ βραχυπρόθεσμα το θετικό παραγωγικό κενό αποτυπώνει μια οικονομία με ισχυρή δυναμική, μακροπρόθεσμα υπονομεύει τη σταθερότητα των τιμών, περιορίζει τα περιθώρια φορολογικών ελαφρύνσεων και αναγκάζει τις αρχές να υιοθετούν πιο αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, προκειμένου να μην παγιωθεί ο πληθωρισμός.

…και τα «καμπανάκια» Στουρνάρα

Μερικά ακόμη «καμπανάκια» χτυπάει ο Κεντρικός Τραπεζίτης. Όπως σημειώνει, ο αγροτικός τομέας ιδιαίτερα, συγκρινόμενος με άλλες χώρες που μάλιστα δεν διαθέτουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδος, χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλή παραγωγικότητα, η οποία θα μπορούσε να αυξηθεί δραστικά αν ακολουθηθεί το παράδειγμα αυτών των χωρών. Το ζήτημα αυτό θα έπρεπε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ατζέντας ιδίως εν μέσω αγροτικών κινητοποιήσεων. Ένα ακόμη ζήτημα θίγει ο κ. Στουρνάρας. Σύμφωνα με τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026-2029, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας προβλέπεται ότι θα υποχωρήσει κάτω από το 2% την περίοδο 2027-29. Η επιβράδυνση αυτή αναδεικνύει τον κίνδυνο η οικονομία να επανέλθει σε μια τροχιά μέτριας μεγέθυνσης, αν δεν υποκατασταθεί η προσωρινή ευρωπαϊκή στήριξη από διατηρήσιμες ιδιωτικές επενδύσεις και άλλες ενδογενείς πηγές δυναμισμού, καθώς και από διαρθρωτικές αλλαγές που στηρίζουν μακροπρόθεσμα την ανάπτυξη. Θα καταστεί εφικτή η αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων και η υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων; Δύσκολο στοίχημα, εάν λάβουμε υπόψη τι έχει, μέχρι σήμερα, γίνει. Παρά δηλαδή, τη σημαντική άνοδό τους από το 2019 (60% μέχρι το 2025), τα τελευταία χρόνια ο ρυθμός αύξησης του ακαθάριστου σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου είναι χαμηλότερος από τις αρχικές προβλέψεις και το επενδυτικό κενό σε σχέση με την ΕΕ, αν και έχει ήδη μειωθεί, εν μέρει χάρη στη συμβολή του RRF, παραμένει αρκετά υψηλό. Και μολονότι οι επενδύσεις και οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ως ποσοστό του ΑΕΠ, η ιδιωτική κατανάλωση εξακολουθεί να αποτελεί περίπου το 70% του ΑΕΠ, όταν στην ευρωζώνη βρίσκεται γύρω στο 53%. Παράλληλα, παρά την αύξηση της προστιθέμενης αξίας σε κλάδους όπως η μεταποίηση, η υψηλότερη συνολική προστιθέμενη αξία τα τελευταία χρόνια προέρχεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της από τον τουρισμό και την εστίαση, γεγονός που ενισχύει την εξάρτηση από δραστηριότητες ευάλωτες σε εξωγενείς κρίσεις και στις πιέσεις της κλιματικής αλλαγής.

Δύο εμβληματικά projects

Μιλώντας για επενδύσεις, τις επόμενες ημέρες αναμένονται δύο σημαντικά ορόσημα για ισάριθμα έργα-σημεία αναφοράς. Το πρώτο αφορά το οικονομικό κλείσιμο της Εγνατία Οδός, το οποίο εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί έως την Τρίτη 30 Δεκεμβρίου, οδηγώντας στην καταβολή ποσού περίπου 1,3 δισ. ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο. Η παραχώρηση του αυτοκινητοδρόμου στην κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για δημοσιονομικούς λόγους όσο και για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Είναι ενδεικτικό ότι, εν έτει 2025, σήραγγες που αντιστοιχούν περίπου στο 7% του συνόλου εξακολουθούν να μην πληρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Το δεύτερο ορόσημο αφορά την υπογραφή της σύμβασης για την κατασκευή της πρότυπης μονάδας διαχείρισης αστικών αποβλήτων στην Κέρκυρα από την ΤΕΡΝΑ και τη Μεσόγειος. Το έργο έχει αρχικό προϋπολογισμό περίπου 34 εκατ. ευρώ και συνολική ετήσια δυναμικότητα 35.000 τόνων σύμμεικτων αστικών αποβλήτων. Τι κοινό έχουν τα δύο έργα; Ότι χρειάστηκαν πάρα πολλά χρόνια για να βρεθούν στο σημείο αφετηρίας. Η μονάδα απορριμμάτων της Κέρκυρας προκηρύχθηκε αρχικά ως ΣΔΙΤ το 2013, ενώ η Εγνατία Οδός είχε ενταχθεί στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ ήδη από το 2011. Πρόκειται για χαρακτηριστικά παραδείγματα του πόσο χρονοβόρα παραμένει, διαχρονικά, η ωρίμανση και υλοποίηση μεγάλων επενδύσεων στη χώρα.

Τα ρεκόρ των μικρών αεροδρομίων

Είναι υποβαθμισμένα και έχουν να συντηρηθούν –εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων– επί δεκαετίες. Παρ’ όλα αυτά, κατάφεραν να εμφανίσουν νέο ρεκόρ. Ο λόγος για τα 24 κρατικά αεροδρόμια που παραμένουν στην αρμοδιότητα της Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Ηράκλειο, Καλαμάτα, Αλεξανδρούπολη, Λήμνος, Αστυπάλαια, Ιωάννινα, Χίος, Κοζάνη, Καστοριά, Κάρπαθος, Κύθηρα, Μήλος, Σκύρος, Νέα Αγχίαλος, Πάρος, Σύρος, Άραξος, Νάξος, Κάλυμνος, Ικαρία, Καστελόριζο, Κάσος, Λέρος και Σητεία).Κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2025, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024, τα αεροδρόμια αυτά κατέγραψαν άνοδο 6,8% στην επιβατική κίνηση, εξυπηρετώντας συνολικά περίπου 12,5 εκατ. επιβάτες. Αν εξαιρεθεί το αεροδρόμιο Ηρακλείου, το οποίο έχει «εξασφαλισμένη»…τύχη καθώς θα αντικατασταθεί από τον υπό κατασκευή νέο διεθνή αερολιμένα στο Καστέλλι, εκείνο της Καλαμάτας που έχει παραχωρηθεί στην Kalamata Airport (Όμιλος Κωνσταντακόπουλου, Όμιλος Κοπελούζου, Fraport AG), καθώς και το αεροδρόμιο της Πάρου όπου βρίσκονται σε εξέλιξη έργα ανάπτυξης και αναβάθμισης υποδομών, τα υπόλοιπα μικρά περιφερειακά αεροδρόμια παραμένουν σε κακή κατάσταση. Για τον λόγο αυτό, η ελληνική πολιτεία επιδιώκει να προχωρήσει στην αξιοποίηση 22 περιφερειακών αερολιμένων μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας που αναμένεται να προκηρύξει το Υπερταμείο. Ερώτημα παραμένει πότε θα ξεκινήσει και κυρίως πότε θα ολοκληρωθεί ο σχετικός διαγωνισμός.

Οι άγονες δημοπρασίες

Δίχως ενδιαφέρον ήταν οι τρεις δημοπρασίες για το τερματικό του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, για το FSRU Αλεξανδρούπολης που διασυνδέεται με το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ στο σημείο Αμφιτρίτη, αλλά και εκείνο του TAP στη Κομοτηνή μέσω του οποίου αζέρικο αέριο θα εισέρχεται στον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, ο οποίος αποτελεί βασικό τμήμα του Κάθετου Διαδρόμου. Στόχος των τριών δημοπρασιών ήταν η δέσμευση δυναμικότητας μέσα από τρεις διαφορετικές πύλες εισόδου για το φυσικό αέριο στη διαδρομή Νότου – Βορρά. Να εξηγήσουμε ότι μέσω των τριών δημοπρασιών οι διαχειριστές επιδίωκαν να προσελκύσουν traders που θα δέσμευαν δυναμικότητα. Κατά τους αναλυτές, η αποτυχία του crash test σημαίνει ότι σε αυτή τη φάση, η αγορά δεν «αγοράζει» ακόμη το αφήγημα της διαδρομής ως ώριμης και ανταγωνιστικής λύσης. Η πλήρης απουσία ενδιαφέροντος, παρά τον υπερδιπλασιασμό της προσφερόμενης δυναμικότητας, υποδηλώνει ότι οι traders και οι μεγάλοι χρήστες είτε δεν διακρίνουν την ύπαρξη επαρκών οικονομικών κινήτρων, είτε θεωρούν ότι οι όροι συμμετοχής (κυρίως οι ταρίφες διαμετακόμισης) παραμένουν υψηλοί σε σχέση με εναλλακτικές οδεύσεις. Από χρηματοοικονομική σκοπιά, αυτό μεταφράζεται σε ρίσκο εμπορικής βιωσιμότητας για τη διαδρομή Νότου–Βορρά, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Η εικόνα «ασανσέρ» μεταξύ Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου δείχνει ότι η ζήτηση δεν είναι δομική αλλά ευκαιριακή, εξαρτώμενη από timing, spreads και βραχυχρόνιες προσδοκίες.

Μία ακόμη εξαγορά

Διαχρονικά, μέχρι και την τελευταία ημέρα του χρόνου, παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα στο πεδίο των εξαγορών και συγχωνεύσεων. Έτσι, η εταιρεία πληροφορικής Profile Systems υπέγραψε συμφωνία για την εξαγορά του 100% της Indigo (London) Holdings Limited και της θυγατρικής της Contemi Solutions. Το τίμημα εκτιμάται σε περίπου 4 εκατ. ευρώ, με την ολοκλήρωση της συναλλαγής να αναμένεται τον Ιανουάριο του 2026, μετά την ολοκλήρωση του due diligence. Η Contemi εισφέρει στον όμιλο Profile την καινοτόμα πλατφόρμα Wealth Intelligence (WIN), ένα cloud-based σύστημα διαχείρισης πλούτου που καλύπτει πλήρως τις λειτουργίες από το front έως το back office, συμπεριλαμβανομένων των onboarding, compliance, trading και reporting. Η εξαγορά ενισχύει το χαρτοφυλάκιο λύσεων της Profile, διευρύνει την παρουσία της στη βρετανική αγορά και δημιουργεί συνέργειες σε προϊόντα, υπηρεσίες και πελατειακή βάση.