Το «λίπος» των 40 δισ. ευρώ, η φοροδιαφυγή και τα υπερ – πλεονάσματα
Το νούμερο μπορεί να άνοιξε την «όρεξη» του οικονομικού επιτελείου για επιπλέον φορολογικά έσοδα, αλλά η στήλη επισημαίνει πως υπάρχουν παγίδες στην όλη εκστρατεία κατά της φοροδιαφυγής. Ο λόγος για τα 40 δις. ευρώ. Από που προέρχονται αυτά; Είναι η διαφορά μεταξύ του εισοδήματος που δήλωσαν τα φυσικά πρόσωπα (κοντά 110 δισ. ευρώ) και του ύψους της κατανάλωσης (150 δισ. ευρώ) το 2023. Σίγουρα, από το 2023, η κυβέρνηση, μέσω του μπαράζ μέτρων κατά της φοροδιαφυγής, έχει «μαζέψει» μεγάλη μερίδα από αυτά τα 40 δισ. ευρώ στα δημόσια ταμεία, οδηγώντας στα γνωστά υπερ – πλεονάσματα στον προϋπολογισμό Πολύ πιθανόν η κυβέρνηση να καταφέρει να μαζέψει μια ακόμα μερίδα των αδήλωτων 40 δις. ευρώ μέσω των μέτρων που ετοιμάζει κατά των αδήλωτων ή υποδηλωμένων ενοικίων. Ωστόσο, κανείς δεν πρέπει να ξεχνά πως ο,τι παραπάνω μαζεύει η κυβέρνηση μέσω της φορολογίας εισοδήματος, θα το χάνει χοντρά – χοντρά σε έσοδα από ΦΠΑ, καθώς τα αδήλωτα εισοδήματα πήγαιναν στην κατανάλωση. Η βασική στρατηγική του ΥΠΟΙΚ είναι δηλωμένη: Μόνο μέσω της μείωσης της φοροδιαφυγής στις δηλώσεις εισοδημάτων κλπ, θα μπορέσει να μειωθεί οριζόντια -κάποια στιγμή – ο ΦΠΑ (μετά το 2027 λένε κάποιες πηγές), δηλαδή ο πιο άδικος – κοινωνικά – φόρος. Η στήλη, όμως, έχει μία επιφύλαξη αν ακόμα και το 2027 ή παραπέρα, θα είναι δημοσιονομικά ώριμες οι συνθήκες, καθώς όλες οι μακρο – οικονομικές προβλέψεις αναθεώρηση προς τα κάτω των ρυθμών ανάπτυξης, κάτι που θα οδηγούσε σε φρενάρισμα της αύξησης των εισοδημάτων και, έτσι, των φορολογικών εσόδων από αυτά…
Συνεχίζεται η σύγχυση για τις επιπτώσεις των δασμών για την ελληνική οικονομία
Και για να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι για τις μακρο – οικονομικές προβλέψεις, μεγάλη σύγχυση εξακολουθεί να υπάρχει σε σχέση με τις επιπτώσεις του διεθνούς εμπορικού πολέμου. Η πιο πρόσφατη μελέτη που είδε το φως της δημοσιότητας ήταν της Eurobank. Η μελέτη αυτή κάνει λόγο για «αισιόδοξο» και «απαισιόδοξο» σενάριο, με το «αισιόδοξο» να προβλέπει δασμούς… 10%. Δηλαδή Eurobank παραδέχεται ανοιχτά πως δεν υπάρχει επιστροφή στην προ της 2ας Απριλίου 2025 κατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση, το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ θα αυξηθεί κατά 0,8% το 2025 και 1,2% το 2026 (σ.σ. για την Ελλάδα δεν κάνει αναφορά). Όσο για το «απαισιόδοξο» σενάριο της Eurobank, δεν βάζει κάπου τον πήχη σε επίπεδο ποσοστών. Αναφέρει μόνο πως το σενάριο αυτό προβλέπει πως «δεν υλοποιούνται σημαντικές εμπορικές συμφωνίες και εφαρμόζονται αμοιβαίοι δασμοί εναντίον των κύριων εμπορικών εταίρων». Παρόλα αυτά, η Eurobank κάνει μία πρόβλεψη: Το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αυξάνεται κατά 0,7% το 2025 και, αντί να ανακάμψει, η επιβράδυνση της ανάπτυξης επιδεινώνεται στο 0,5% το 2026. Η στήλη διερωτάται, σε σχέση με το «απαισιόδοξο» σενάριο: Πώς μπορεί κάποιος να κάνει συγκεκριμένη πρόβλεψη (εν προκειμένου να ανάπτυξη 0,7% το 2025 κλπ.) για τις επιπτώσεις ενός αμοιβαίου δασμολογικού πολέμου χωρίς να αποσαφηνίζονται τα ποσοστά των δασμών; Και μία ακόμα απορία, πιο βασική: Δεδομένου ότι ο πλανήτης έχει να δει εμπορικό πόλεμο εδώ και 100 χρόνια, πόσο αξιόπιστα είναι τα μοντέλα που έχουν στα χέρια τους οι οικονομολόγοι;
Αβεβαιότητα όχι μόνο για τα μοντέλα προβλέψεων, αλλά και τα …δεδομένα τους!
Η στήλη, σε σχέση με την «ασφάλεια» κάθε πρόβλεψης για τις επιπτώσεις των δασμών στην ευρωπαϊκή οικονομία, επισημαίνει τα λεγόμενα του προέδρου της Bundesbank, Γιόακιμ Νάγκελ, την περασμένη εβδομάδα, σε ομιλία του στο Μάνχαιμ της Γερμανίας: «Μπορούν να διακριθούν δύο μορφές αβεβαιότητας: η αβεβαιότητα δεδομένων και η αβεβαιότητα μοντέλου. Η αβεβαιότητα δεδομένων προκύπτει επειδή δεν είναι όλες οι πληροφορίες διαθέσιμες για να σχηματίσουν μια εικόνα της «πραγματικής» κατάστασης της οικονομίας. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό: Δεν καταγράφονται στατιστικά ή δεν μπορούν να καταγραφούν πλήρως όλα τα δεδομένα που θα παρουσίαζαν ενδιαφέρον. Ορισμένα δεδομένα είναι διαθέσιμα μόνο με σημαντική καθυστέρηση. Ορισμένα δεδομένα έχουν προβλήματα μέτρησης, πράγμα που σημαίνει ότι τα δεδομένα πρέπει να αναθεωρηθούν αργότερα».
Υπονοούμενα Νάγκελ για την ακρίβεια των εκτιμήσεων για την ανάπτυξη της ευρωζώνης
Αξίζει το παράδειγμα, που δίνει ο Γερμανός κεντρικός τράπεζας περί «αβεβαιότητας» δεδομένων: «Για την οικονομική παραγωγή στη ζώνη του ευρώ, η Eurostat παρουσιάζει μια προκαταρκτική προκαταρκτική εκτίμηση περίπου τέσσερις εβδομάδες μετά το τέλος του τριμήνου. Αυτή βασίζεται σε ένα πολύ περιορισμένο σύνολο δεδομένων. Συγκεκριμένα, οι τιμές για τον τρίτο μήνα πρέπει να εκτιμηθούν. Η πραγματική προκαταρκτική εκτίμηση ακολουθεί δύο εβδομάδες αργότερα. Αυτή επίσης δεν περιέχει λεπτομέρειες και ονομαστικά δεδομένα. Δύο έως τρεις εβδομάδες αργότερα, ακολουθεί μια αρχική εκτίμηση με μια πιο ακριβή ανάλυση ανά συνιστώσα. Αλλά ακόμη και μετά από αυτό, πρέπει να αναμένονται αλλαγές, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι σημαντικές. Αυτό δείχνει ότι έχουμε μόνο ελλιπή γνώση του παρόντος σε πραγματικό χρόνο. Ακόμη και η περιγραφή και η αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης είναι επομένως αβέβαιη. Σε αυτό προστίθεται η αβεβαιότητα του μοντέλου. Για να εξετάσουμε τις μακροοικονομικές διαδικασίες, βασιζόμαστε σε απλουστεύσεις της σύνθετης πραγματικότητας. Τα μοντέλα παρέχουν αυτήν την απλοποίηση. Περιοριζόμαστε σε μερικές, πιο σχετικές, αιτιώδεις σχέσεις. Όλες οι άλλες αγνοούνται». Γιατί τα λέει όλα αυτά; «Από την αλλαγή κυβέρνησης στις ΗΠΑ, ένας σημαντικός βαθμός αβεβαιότητας σαρώνει τον Ατλαντικό. Η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ προκαλεί ιδιαίτερα μεγάλα κύματα»…
Τι θα κάνουμε χωρίς Ταμείο Ανάκαμψης;
Και μιας και μιλάμε για ανάπτυξη, η στήλη σημειώνει πως οι όποιες ελπίδες για παράταση του Ταμείου Ανάκαμψης αποδεικνύονται φρούδες, καθώς αύριο αναμένεται ευρέως η Κομισιόν να οριστικοποιήσει πως το πρόγραμμα λήγει στο τέλος του 2026. Όσες χώρες δεν έχουν προλάβει να υλοποιήσουν τις επενδύσεις τους, θα χάσουν τα κονδύλια που δικαιούνται. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, η οποία παρά τους πανηγυρικούς για τις «πρωτιές» στην απορρόφηση, είναι κοινό μυστικό εντός και εκτός χώρας, πως αντιμετωπίζει σοβαρές καθυστερήσεις και πως είναι κάτι παραπάνω από ορατός ο κίνδυνος να χάσει επενδυτικούς πόρους… Πόρους οι οποίοι έχουν προϋπολογιστεί πως θα είναι ο βασικός «αιμοδότης» της ανάπτυξης τα προσεχή έτη… Η ΤτΕ υπολογίζει πως εάν εφαρμοστεί πλήρως το σχέδιο αντιστοιχεί σε μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 1,15 ποσοστιαίες μονάδες για την περίοδο 2021-2026. Αντίστοιχη θα είναι και η υποαπόδοση σε περίπτωση απώλειας, ενώ θα χαθούν και κρίσιμα έργα υποδομών τα οποία θα χρηματοδοτούνταν από το Ταμείο. Εφόσον και οι τελευταίες ελπίδες για παράταση χάνονται, καλό θα ήταν να μάθουμε όλοι με ποιους συγκεκριμένους τρόπους, και όχι ευχολόγια, θα φροντίσει να αντιμετωπιστούν οι γραφειοκρατικές και τεχνικές καθυστερήσεις για να μην έχουμε δυσάρεστες «εκπλήξεις» σε 1,5 χρόνο από τώρα;
Χτυπούν και πάλι τα «καμπανάκια» της ακρίβειας
Αλλά οι κίνδυνοι δεν καταγράφονται μόνο στο επίπεδο υλοποίησης του Ελλάδα 2.0. Όχι ότι σίγασαν και ποτέ, αλλά και τα «καμπανάκια» νέων ανατιμήσεων βασικών καταναλωτικών αγαθών ηχούν ξανά… Αυτό δείχνουν τα στοιχεία τιμών παραγωγού στη βιομηχανία που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ την προηγούμενη εβδομάδα. Ο δείκτης τον Απρίλιο παρουσίασε αύξηση 0,5% έναντι μείωσης 1% που είχε σημειωθεί πέρσι. Και όταν ακριβαίνουν οι τιμές χονδρικής στη βιομηχανία, σημαίνει πως στην επόμενη φάση αυτά τα ίδια προϊόντα θα φτάσουν πιο ακριβά στα ράφια των καταστημάτων… Με τους προϋπολογισμούς των ελληνικών νοικοκυριών θα είναι στο «κόκκινο» από το μέσο του μήνα, μόνο ευχάριστα δεν μπορεί να ηχεί μια τέτοια προοπτική. Γιατί ενώ εξαγγέλθηκε την προηγούμενη εβδομάδα πως ιδρύεται η νέα ανεξάρτητη αρχή για την εποπτεία της αγοράς, είναι αμφίβολο αν τα αποτελέσματα αυτής θα προλάβουμε να τα δούμε σύντομα, προτού δηλαδή οι οικογένειες «ανεβούν στα κάγκελα» από την συνεχιζόμενη ακρίβεια… Καλώς ή κακώς, η ακρίβεια στα καταναλωτικά αγαθά απαιτεί άμεσες απαντήσεις, και ίσως θα πρέπει να το οικονομικό επιτελείο να κοιτάξει προς την κατεύθυνση της ανακούφισης των νοικοκυριών, με κάθε τρόπο.
Γιατί μειώθηκαν οι τραπεζικές καταθέσεις τον Απρίλιο;
Δυσκολίες δεν αντιμετωπίζουν μόνο τα νοικοκυριά αλλά και οι επιχειρήσεις. Και για να τα λέμε όλα, ανάπτυξη χωρίς ευρωστία στις επιχειρήσεις είναι σχήμα οξύμωρο. Όπως καταγράφεται σε έκθεση της Τράπεζες της Ελλάδας, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 1,161 δισ. ευρώ τον Απρίλιο, έναντι αύξησης κατά 2,436 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Οι μόνες επιχειρήσεις που ήταν πιο «άνετες» τον Απρίλιο ήταν οι ασφαλιστικές και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, δηλαδή οι τράπεζες. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Σημαίνει πως οι επιχειρήσεις γενικά απέσυραν σημαντικά ποσά από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς τον Απρίλιο. Το καλό σενάριο είναι πως αυτό συνέβη λόγω επενδυτικών δαπανών, το κακό είναι πως αυξήθηκαν ραγδαία οι ανάγκες για πληρωμές, όπως π.χ. για προμηθευτές ή άλλα λειτουργικά κόστη, ή ακόμα και προληπτική διαχείριση ρευστότητας λόγω αβεβαιότητας και ανασφάλειας για την πορεία της οικονομίας, πχ εξαιτίας μεταβλητότητας στις αγορές που επηρεάζει τις χρηματοροές. Από την ίδια έκθεση προκύπτει χαμηλότερος ρυθμός αύξησης των καταθέσεων κατά 9,3%, κάτι που δείχνει ότι οι επιχειρήσεις δεν αυξάνουν τις αποταμιεύσεις τους με τον ίδιο ρυθμό όπως προηγουμένως. Πέρα από το ότι η κεντρική τράπεζα σίγουρα δεν θα είναι ικανοποιημένη με μία τέτοια εξέλιξη, εάν συνεχιστεί η τάση σε επόμενους μήνες, θα πρέπει να αναζητηθούν οι αιτίες που οι επιχειρήσεις «σηκώνουν» τα λεφτά τους από τις τράπεζες.
Πώς διεισδύει η ακροδεξιά στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα
Μένοντας στο τραπεζικό σύστημα, η στήλη εντόπισε συνέντευξη του μέλος του προεδρείου της Bundesbank,Μίκαελ Τόιερ, στη Sueddeutsche Zeitung, αναφορά σε σχέση με τη διείσδυση των ακροδεξιών στο γερμανικό και ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Πρώτα – πρώτα, εκπρόσωποι του AfD συμμετέχουν ολοένα και περισσότερο σε διοικητικά συμβούλια των δημοτικών ταμιευτηρίων (σ.σ. Sparkassen), επειδή το AfD κέρδισε πρόσφατα πολλές έδρες σε τοπικό επίπεδο. Ο Τόιρερ επισήμανε πως «για την εποπτική αξιολόγηση, μετράνε τα προσόντα και η αξιοπιστία των υποψηφίων, όχι οι πολιτικές τους πεποιθήσεις, οι οποίες, παρεμπιπτόντως, συχνά είναι άγνωστες. Όταν, ως μέλος του ανώτατου οργάνου της τραπεζικής εποπτείας της ΕΚΤ, έχω πρόσβαση σε έγγραφα σχετικά με τον διορισμό κορυφαίων στελεχών σε ιταλικές τράπεζες, δεν γνωρίζω αν κάποιος είναι υποστηρικτής του Μελόνι ή της Λέγκας – το ίδιο ισχύει και για τη Λεπέν στη Γαλλία». Και συνέχισε, λέγοντας πως «ως μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Bundesbank, μπορώ να σας πω ότι ο επόπτης μπορεί να εξετάσει μόνο περιστάσεις που είναι σχετικές με την εποπτική νομοθεσία. Τα εποπτικά όργανα υπόκεινται σε απαιτήσεις επαγγελματικών προσόντων, οι οποίες επανεξετάζονται τόσο κατά τον διορισμό όσο και σε συνεχή βάση. Κάθε μέλος του εποπτικού συμβουλίου και του διοικητικού συμβουλίου πρέπει να αξιολογείται ατομικά»…
Στις Βρυξέλλες ο Στάσσης για τη Eurelectric
Πάμε τώρα λίγο στα επιχειρηματικά. Ο Γιώργος Στάσσης, εκτός από πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, είναι και αντιπρόεδρος του ευρωπαϊκού συνδέσμου ηλεκτρισμού, Eurelectric. Με αυτό το «καπέλο» θα βρεθεί αυτή την εβδομάδα στην ετήσια εκδήλωση που διοργανώνει ο σύνδεσμος στις Βρυξέλλες. Ο κ. Στάσσης θα μιλήσει σε πάνελ σχετικά με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής της Ευρώπης στα ενεργειακά. Συνομιλητές του θα είναι η επικεφαλής της διεύθυνσης ενέργειας της Κομισιόν, Ντίτε Γιουλ Γιόργκενσεν, καθώς και επικεφαλής μεγάλων ευρωπαϊκών ομίλων, όπως η Stakraft και η Uniper. Εκ μέρους της ΔΕΗ πρόκειται να λάβει μέρος ως ομιλήτρια και η Έλενα Γιαννακοπούλου, διευθύντρια στρατηγικής του ομίλου. Το δικό της πάνελ θα απασχολήσει η ασφάλεια εφοδιασμού και η ανθεκτικότητα, ένα θέμα που έχει αποκτήσει αυξημένη σημασία πλέον.
Μήνυμα συνέχισης από Τσάφο για τις ΑΠΕ
Μένοντας στον ενεργειακό τομέα, η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να σταματήσει την αδειοδότηση νέων έργων ΑΠΕ, αποσαφήνισε ο υφυπουργός ενέργειας, Νίκος Τσάφος, μιλώντας την Παρασκευή στη Βουλή. Αφορμή στάθηκε ερώτηση για τις αναγκαστικές περικοπές, στις οποίες υπόκεινται πλέον μεγάλα και μικρά έργα, που μάλιστα θα τείνουν να μεγαλώνουν όσο περνάει ο χρόνος. Έτσι, η βιωσιμότητα ιδίως των φωτοβολταϊκών πλήττεται έντονα, ενώ ακόμα και φορείς του κλάδου έχουν ζητήσει να μπει φρένο στην αδειοδότηση. Πάντως, ο υφυπουργός διευκρίνισε κατά λέξη ότι «επειδή υπερκαλύπτουμε κάποιες ώρες τη ζήτηση, δε πάει να πει ότι θα σταματήσουμε να κατασκευάζουμε ΑΠΕ». Με τον τρόπο αυτό έδωσε, τουλάχιστον προς το παρόν, τέλος στα όποια σενάρια.
ΝΟΚ: Η αγορά οικοδομής ανάμεσα σε ακρότητες και προσδοκίες
Ας δουμε τι γινεται με την αγορά ακινήτων. Ο δημόσιος διάλογος για τις επιπτώσεις της κατάργησης των bonus δόμησης επανέρχεται με ένταση, εν μέσω νομικών εκκρεμοτήτων, αβεβαιότητας στην αγορά και αντιδράσεων από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κατασκευαστικού τομέα. Ο δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, σε πρόσφατη τοποθέτησή του, τόνισε ότι πραγματικός αντίπαλος δεν είναι οι κατασκευαστές, αλλά η κακή νομοθέτηση του κράτους. Όπως σημειώνει, «το κράτος απαξιώνει διαχρονικά κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα πλην του τουρισμού και των κατασκευών». Κατά την άποψή του, η σημερινή κατάσταση είναι απότοκο της προβληματικής εφαρμογής των κινήτρων, της απουσίας στρατηγικής και της ανεπαρκούς παρακολούθησης του πολεοδομικού σχεδιασμού. Από την πλευρά του ο Δημήτρης Καψιμάλης, πρόεδρος της Ένωσης Ομοσπονδίας Κατασκευαστών Κτηρίων αναγνωρίζει ότι ορισμένες ακρότητες σε ύψη κτιρίων έδωσαν το πρόσχημα για τη σημερινή αναδίπλωση. Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι θα μπορούσε να υπάρξει εναλλακτική προσέγγιση, με διατήρηση κινήτρων για ενεργειακή αναβάθμιση ή ανακαίνιση. Η σύγκρουση, όπως λέει, δεν θα έπρεπε να είχε πάρει τη μορφή δικαστικής αντιπαράθεσης – ειδικά όταν σε αρκετές περιπτώσεις, οι προσφυγές φάνηκαν να εξυπηρετούν προσωπικά οφέλη.
«Κενό δικαίου»
Αυτό που πλέον κυριαρχεί είναι ένα «κενό δικαίου». Η απόφαση του ΣτΕ άφησε δεκάδες έργα στον αέρα. Ορισμένοι κατασκευαστές πρόλαβαν να εκδώσουν άδειες πριν τις 11 Σεπτεμβρίου και προχωρούν με προνομιακούς όρους. Άλλοι, με έργα σε προεγκριτική φάση ή με εκκρεμότητες στις εκσκαφές, βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση, ενώ αρκετές πολεοδομικές άδειες έχουν ακυρωθεί ή τελούν υπό δικαστική κρίση, εντείνοντας την ανασφάλεια. Το στοίχημα, πλέον, δεν είναι μόνο η διατήρηση της οικοδομικής δραστηριότητας, αλλά και η αποκατάσταση μιας ισορροπίας ανάμεσα στον σχεδιασμό, το δικαίωμα στην πόλη και τη λειτουργία της αγοράς. Και σε αυτό, το κράτος καλείται να παίξει ενεργό ρόλο – με σαφείς κανόνες, δίκαιη μετάβαση και θεσμική υπευθυνότητα.
