Λίγες εβδομάδες απομένουν για να κλείσει το 2025, μια αναμφίβολα «ταραγμένη» χρονιά. Όσο όμως και αν τα επιμέρους γεγονότα αποσπούν την προσοχή σε σχέση με το τι μπορεί να μας επιφυλάσσει το 2026, υπάρχει ένα βασικό θέμα που διαπερνά όλα. Και αυτό δεν είναι άλλο από το τι θα συμβεί με το Ευρώ το 2026, καθώς αυτό παραμένει το «νόμισμα» με το οποίο θα … μετριούνται οι συνθήκες της ζωής μας. Στο κατώφλι του 2026, το ευρώ μπαίνει σε μια περίοδο όπου η «ισορροπία» μεταξύ των εξωτερικών «γεωοικονομικών» πιέσεων και της εσωτερικής «συνοχής» της Ευρωζώνης θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την «αξία» και τη σταθερότητά του. Με τις σχέσεις ΗΠΑ–ΕΕ να βρίσκονται σε μια φάση έντονης αβεβαιότητας και τον διεθνή ανταγωνισμό να αυξάνεται κατακόρυφα, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, υφίσταται τεράστια αμφισβήτηση και θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει την αντοχή και τον τρόπο για να πετύχει την «προσαρμοστικότητα» που απαιτούν οι… περιστάσεις.
Από τη μία πλευρά, η κατάσταση στις σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ δημιουργεί προκλήσεις και θέτει νέα ερωτηματικά απέναντι στα οποία οι ευρωπαϊκές ηγεσίες δεν διατυπώνουν τις ίδιες απαντήσεις… Η μεγαλύτερη, να το πούμε, αστάθεια στην πολιτική των ΗΠΑ και η υιοθέτηση ακραίου προστατευτισμού μπορεί να αποδυναμώνει προς το παρόν τουλάχιστον τη θέση του δολαρίου, προσφέροντας λόγους για διαφοροποίηση σε άλλα ισχυρά νομίσματα. Με αυτή την έννοια το ευρώ θα μπορούσε να επωφεληθεί από αυτήν τη μετατόπιση, αλλά μόνο με την προϋπόθεση ότι η ΕΕ καταφέρνει να παρουσιάσει ένα πρόσωπο σταθερότητας και θεσμικής συνέχειας. Κάτι το οποίο κάθε άλλο παρά συμβαίνει. Αρκεί και μόνο η διακριτική αλλά σαφής αντιπαράθεση Κομισιόν – ΕΚΤ για το τι μέλλει γενέσθαι με τα ρωσικά κεφάλαια για να αναιρέσει τέτοιες προοπτικές. Παράλληλα οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση εμπορικών εντάσεων ή δασμών ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον θα μπορούσε να ασκήσει ακόμα μεγαλύτερη πίεση στην ήδη ασθμαίνουσα ευρωπαϊκή οικονομία και συνακόλουθα, την πορεία του νομίσματος.
Παράλληλα όμως με τις εξωτερικές πιέσεις, το ευρώ καλείται να διαχειριστεί μια σειρά εσωτερικών «προκλήσεων» ή για τη ακρίβεια διαφορετικών πολιτικών που αφορούν την ίδια τη συνοχή της Ευρωζώνης. Η ανομοιογένεια μεταξύ των κρατών-μελών, οι αποκλίσεις στη δημοσιονομική πολιτική και οι διαφορετικές θέσεις στις «συζητήσεις» σχετικά με την ανάγκη περαιτέρω εμβάθυνσης της οικονομικής ένωσης αποτελούν ξεκάθαρα παράγοντες αποδυναμώνουν την «εμπιστοσύνη» στο κοινό νόμισμα.
Μέσα στο περιβάλλον αυτό Γερμανία και Γαλλία, παραδοσιακά ο κινητήριος άξονας της Ένωσης, βρίσκονται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις κάθε άλλο παρά ταυτόσημες όσο αφορά την κοινή πορεία ΕΕ.Η επιβράδυνση της γερμανικής βιομηχανίας και οι επικείμενες πολιτικές ανατροπές στο Παρίσι δημιουργούν ένα τοπίο που απαιτεί συνεργασία και στρατηγική ξεκάθαρη κατεύθυνση, που δεν υπάρχει ούτε διαφαίνεται η προοπτική να υπάρξει. Και στο μέτωπο αυτό το λογαριασμό καλείται να πληρώσει το Ευρώ…
Εσωτερικά, η συζήτηση για μια «ενιαία δημοσιονομική πολιτική» και για την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών κανόνων σταθερότητας παραμένει επίσης ανοιχτή. Αυτή η εκκρεμότητα λειτουργεί επίσης ως παράγοντας αβεβαιότητας για τις αγορές. Οι επενδυτές παρακολουθούν στενά κατά πόσο η Ευρωζώνη θα μπορέσει να συμφωνήσει σε κανόνες που θα συνδυάζουν την απαραίτητη «πειθαρχία» με την «ευελιξία» που απαιτούν οι σύγχρονες οικονομικές συνθήκες αστάθειας. Μια αξιόπιστη συμφωνία στο πεδίο αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής για την ενίσχυση της αξιοπιστίας του ευρώ, επίσης δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Τέλος το μεγάλο ζήτημα, η ενεργειακή ασφάλεια που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για το 2026. Η Ευρώπη έχει ήδη πληρώσει και συνεχίζει να πληρώνει ακριβά την ενεργειακή της απεξάρτηση από την Ρωσία. Εχει κάνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας, αλλά το πληρώνει ακριβά και παραμένει εκτεθειμένη σε εξωτερικούς κινδύνους. Οποιαδήποτε αναταραχή στις παγκόσμιες ενεργειακές αγορές θα επηρεάσει την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και, κατ’ επέκταση, την ισοτιμία του ευρώ.
Βέβαια παρά όλα αυτά τα προβλήματα και τις προκλήσεις, η Ευρωζώνη εξακολουθεί να διαθέτει ένα ισχυρό «θεσμικό» πλαίσιο, μεγάλη «εσωτερική αγορά» και ένα ανθεκτικότερο από ότι το 2008 τραπεζικό σύστημα, μετά τις μεταρρυθμίσεις της τελευταίας δεκαετίας. Το αν αυτά θα αποδειχθούν αρκετά για να διατηρήσουν και να στηρίξουν τη θέση του ευρώ θα εξαρτηθεί από την αμφισβητούμενη ικανότητα των κρατών-μελών να συμφωνήσουν σε μια «κοινή» στρατηγική που θα τοποθετεί την οικονομική ένωση σε διαφορετική τροχιά από την σημερινή.
Συνολικά, θα μπορούσε να πεί κανείς ότι το 2026 αναμένεται να είναι μια χρονιά όπου η «αξία» του ευρώ θα αντανακλά όχι μόνο τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά σε συνάρτηση με αυτές και τον βαθμό συνοχής και αποφασιστικότητας της Ευρωζώνης. Μέχρι τότε ο καθένας μπορεί να παρακολουθεί την πραγματική «αξία» του ευρώ όχι τόσο στην σχέση του με το δολάριο όσο – πολύ περισσότερο – στη σχέση του με τον χρυσό. Και προς το παρόν αυτή η σχέση δείχνει να θέλει την χρυσή λίρα (Αγγλίας) πολύ κοντά στα 1000 ευρώ…
