Οι προειδοποιήσεις, τόσο του Ισραήλ όσο και της Τεχεράνης για την προοπτική της σύγκρουσης που ξέσπασε ξημερώματα Παρασκευής (13.6.2025) και συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, υποδεικνύουν ότι η σύγκρουση δεν έχει προοπτικές μιας ορατής λήξης εχθροπραξιών.
Τα προσχήματα για την έναρξη αυτού του πολέμου έχουν επίσης εκπέσει πολύ γρήγορα, παρά την σχετική προπαγάνδα. Από το βασικό επιχείρημα του Τελ Αβίβ περί της επικείμενης απόκτησης πυρηνικής βόμβας από την Τεχεράνη, έχουμε περάσει στην σαφή δήλωση περί στόχευσης ανατροπής του καθεστώτος της Τεχεράνης.
Για την απόσυρση του αρχικού επιχειρήματος είχαν φροντίσει άλλωστε οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες που σε πρόσφατη κατάθεση στην Γερουσία διαβεβαίωναν ότι η Τεχεράνη έχει σταματήσει εδώ και καιρό την προετοιμασία κατασκευής πυρηνικής βόμβας, κάτι που επιβεβαίωσαν και οι διεθνείς οργανισμοί.
Άλλωστε αυτή ήταν η βάση της έναρξης διαπραγμάτευσης που ήταν σε εξέλιξη μεταξύ ΗΠΑ – Ιράν και την η οποία διέκοψε η επίθεση της Παρασκευής.
Αναμφίβολα στην στόχευση ανατροπής του καθεστώτος της Τεχεράνης, που είναι πλέον το ανοικτό επιχείρημα/στόχος του Τελ Αβίβ, η απάντηση του «καθεστώτος της Τεχεράνης», διαμορφώνεται προφανώς από τον στόχο της επιβίωσης και έτσι της μέχρι τέλους αντίδρασης με κάθε μέσο. Και αυτό σημαίνει … διάρκεια. Και ανεξέλεγκτες εξελίξεις, όσο και αν υπάρξουν επιχειρήσεις διαμεσολάβησης, όπως αυτές που συζητούνται και αφορούν στην Ρωσία ή στην Κίνα. Άλλωστε μία ώρα τηλεφωνική επικοινωνία, μετά το ξέσπασμα του πολέμου, μεταξύ Πούτιν – Τραμπ, δεν φαίνεται να έχει καθυστερήσει, ούτε ένα δευτερόλεπτο τις εκτοξεύσεις πυραύλων μεταξύ των δύο χωρών…
Το κατακερματισμένο τοπίο
Με αυτά τα δεδομένα, το διεθνές αποσταθεροποιημένο τοπίο, μετά τις δασμολογικές αναταραχές και τις οικονομικές συγκρούσεις, έρχεται να επιδεινωθεί και από το ενδεχόμενο μιας νέας ενεργειακής κρίσης και γεωπολιτικής επέκτασης των συγκρούσεων, καθώς το μέτωπο αυτό, αφορά σε μία ευρύτερη περιοχή στην Μέση Ανατολή, στην οποία τοποθετείται η μεγαλύτερη αποθήκη ορυκτών καυσίμων του πλανήτη.
Κάπως έτσι ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του 70 η μεγάλη πετρελαϊκή κρίση με τις αλλεπάλληλες γεωπολιτικές και οικονομικές σεισμικές δονήσεις, που άλλαξαν τον κόσμο μέσα από την δεκαετία που ξεκίνησε με την κατάρρευση του Μπρέτον Γουντς το 1971 και κατέληξε με την πρωτοφανή αύξηση των επιτοκίων στο αμερικάνικο χρέος (Πωλ Βόλκερ 18%) το 1981.
Σεισμικές δονήσεις που πέρασαν μέσα από την ήττα των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, την πτώση των δικτατοριών στην Ευρώπη και την ιρανική επανάσταση που ανέτρεψε τον Σάχη το 1979.
Σήμερα οι δυνάμεις που εμπλέκονται είναι πολύ περισσότερο κατακερματισμένες και τα «στρατόπεδα» πολύ διαφορετικά συντεταγμένα.
Η ΕΣΣΔ (της «ειρηνικής συνύπαρξης») δεν υπάρχει πλέον, η ενωμένη «Δύση» βρίσκεται κατακερματισμένη, με τις ΗΠΑ και την «Ενωμένη (;) Ευρώπη» σε μετωπική εμπορική ρήξη και στην άκρη του ορίζοντα μια νέα δύναμη η Κίνα να αναδύεται σαν δυναμικός και «ονοματισμένος» βασικός αντίπαλος, πέραν την Ρωσίας!
Χαρακτηριστικό αυτού του κατακερματισμού είναι το γεγονός ότι για την αυριανή συνάντηση του G-7 στον Καναδά δεν προβλέπεται κοινό ανακοινωθέν, αλλά ξεχωριστές ανακοινώσεις από κάθε μία των επτά χωρών που συναποτελούν το πάλε ποτέ «ενωμένο» ανώτατο επιτελείο της παγκόσμιας οικονομίας!
Που κινείται η Ελλάδα
Μέσα σ’ αυτό το «περιβάλλον» οι συνέπειες για την εγχώρια οικονομία όσο και αν είναι απρόβλεπτες όσον αφορά στο εύρος τους, θα μπορούσαν να διαχωριστούν ποιοτικά σε «ψυχρές» και «θερμές».
Οι καθαρά «ψυχρές» συνέπειες προφανώς έχουν να κάνουν με το πως η διεθνής αυτή κρίση θα χτυπήσει τους βασικούς τομείς από τους οποίους εξαρτάται η εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, ήτοι η εγχώρια καταναλωτική δαπάνη από την οποία εξαρτάται το 70% περίπου του ΑΕΠ, ο τουρισμός που ακολουθεί όσο αφορά την εξάρτηση του ΑΕΠ και ασφαλώς το χρέος και το ενδεχόμενο μεταβολής στην στρατηγική διαχείρισής του.
Όσο αφορά στην κατανάλωση το μέγα ερώτημα είναι αν θα ακολουθήσει νέα έκρηξη πληθωρισμού τιμών προϊόντων λόγω των εξελίξεων στις τιμές των ορυκτών καυσίμων και στην συνολική τιμολόγηση του κόστους παραγωγής και μεταφοράς φρέσκων τροφίμων, αλλά και των υπηρεσιών συνολικά.
Οι προοπτικές με τις εγχώριες προϋποθέσεις να είναι αμφίβολες, μάλλον είναι αρνητικές, πολύ δε περισσότερο που και οι δημόσιες δαπάνες έχουν υπολογισθεί με τιμή βάσης στον Προϋπολογισμό τα 73 δολάρια το βαρέλι (πετρελαίου).
Όσο αφορά τον Τουρισμό οι συνέπειες θα αρχίσουν να φαίνονται όταν οι προειδοποιήσεις για τις ταξιδιωτικές οδηγίες των βασικών χωρών προέλευσης τουρισμού στην Ελλάδα θα αρχίσουν να πληθαίνουν. Προς το παρόν δεν έχει πάρει διαστάσεις κάτι τέτοιο – είναι άλλωστε πολύ νωρίς – αλλά προφανώς αυτό θα εξαρτηθεί από το πως θα εξελιχθούν οι συγκρούσεις μεταξύ Ισραήλ – Ιράν και το αν θα επιλέξουν «χτυπήματα» και στους εταίρους τους εκατέρωθεν…
Τέλος όσο αφορά το χρέος, η μέχρι σήμερα προσεκτική ενεργός διαχείριση του χρέους από την πλευρά του ΟΔΔΗΧ τα τελευταία 10 χρόνια, αντιμετωπίζει δύο κινδύνους. Ο ένας είναι η ήδη διατυπωμένη από πλευράς κυβέρνησης πρόθεση αύξησης δαπανών για αμυντικές/εξοπλιστικές δαπάνες, τόσο στο πλαίσιο του ReArmEU, όσο και στο αυτόνομο εξοπλιστικό πρόγραμμα των 28 δισ. ευρώ, που εντάσσονται στην πολιτική επέκτασης των εξοπλιστικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ μέσα στα λίγα επόμενα χρόνια.
Αυτό που πρέπει πάντα να υπενθυμίζουμε είναι ότι αυτός ο στόχος δεν αφορά μία εφάπαξ αύξηση δαπανών, αλλά την εσαεί αύξηση των δαπανών για εξοπλισμούς στο 5% του ΑΕΠ. Που πάει να πεί, όπως είπε ξεκάθαρα ο κ. Ρούτε (ΝΑΤΟ), είτε ισόποση μείωση των δαπανών για υγεία, παιδεία, πρόνοια, κ.λ.π. είτε νέο δανεισμό, είτε και τα δύο μαζί… Οι συνέπειες προφανώς οδηγούν στην μετατροπή – ή ανατροπή – της στρατηγικής μείωσης του χρέους που βρίσκεται σε εξέλιξη και επιστροφή στον φαύλο κύκλο της διαρκούς κρίσης χρέους.
Όσο αφορά τις «θερμές» συνέπειες, αρκεί μία ματιά στα όσο συνέβησαν – και στην Ελλάδα – μετά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 70 (κρίση στο Κυπριακό, παρ’ ολίγον πόλεμος με Τουρκία, Πολυτεχνείο, ανατροπή της Χούντας, επιστροφή Καραμανλή, κ.λ.π.), για να δει κανείς το κατά πόσο αυτή η κρίση μπορεί να ανατρέψει ακόμα και αυτά που φαίνονταν μέχρι τότε τόσο ισχυρά, ώστε να μείνουν για δεκαετίες.
Ο πόλεμος σε κάθε περίπτωση, είτε με άμεση είτε με έμμεση εμπλοκή, σαν πολιτικο-οικονομικό φαινόμενο κρίσης, προκαλεί ανατροπές στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ανατροπές που έχει αποδειχθεί ότι ξεπερνούν τις προθέσεις όσων εμπλέκονται σ’ αυτόν…
