Αρχικά το νομοσχέδιο αυτό δόθηκε στη δημοσιότητα στις 22 Φεβρουαρίου 2011 από τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Χάρη Καστανίδη και παράλληλα τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 3 Μαρτίου 2011.
Στη συνέχεια το νομοσχέδιο προκάλεσε αντιδράσεις και την 1η Μαρτίου 2011 ο κ. Καστανίδης παρείχε διευκρινίσεις, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι με το επίμαχο νομοσχέδιο δεν καταργείται το δικαίωμα έκφρασης γνώμης, αλλά αντίθετα τιμωρείται η παρότρυνση πρόκλησης σε τέλεση ποινικού αδικήματος, όπως είναι οι βιαιοπραγίες.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο: α. Εξασφαλίζεται ότι η διερεύνηση και ποινική δίωξη των εγκλημάτων ρατσισμού και ξενοφοβίας γίνεται αυτεπάγγελτα και δεν εξαρτάται από αναφορές ή καταγγελίες των θυμάτων, τα οποία είναι συχνά ιδιαιτέρως ευάλωτα και διστάζουν να κινήσουν δικαστικές διαδικασίες.
β. Θεσπίζεται η διοικητική ευθύνη των νομικών προσώπων που εμπλέκονται με οποιοδήποτε τρόπο σε εκδηλώσεις ρατσισμού και ξενοφοβίας ή στη διάπραξη εγκλημάτων με τέτοια κίνητρα.
γ. Επεκτείνεται η προστασία και σε ομάδες ή πρόσωπα που δεν προσδιορίζονται μόνο με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή τους αλλά και τον γενετήσιο-σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Επίσης, εκτός από τις προσβολές εναντίον ομάδων ή προσώπων αξιόποινες θεωρούνται και οι ρατσιστικές και ξενοφοβικές εκδηλώσεις που στρέφονται κατά πραγμάτων (κινητών ή ακινήτων), τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως ή κατ’ αποκλειστικότητα από τις παραπάνω ομάδες ή πρόσωπα (όπως π.χ. θρησκευτικά αντικείμενα, εθνικά σύμβολα, οίκοι λατρείας, χώροι διαμονής, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας, κ.λπ.).
δ. Παρέχεται το δικαίωμα παράστασης πολιτικής αγωγής νομικών προσώπων ή ενώσεων προσώπων, που εδρεύουν στην Ελλάδα, σε δίκες που αφορούν εγκλήματα του εν λόγω νομοσχεδίου και μόνο για την υποστήριξη της κατηγορίας, υπό την προϋπόθεση τα νομικά πρόσωπα και οι Ενώσεις να περιλαμβάνονται στον κατάλογο που τηρείται από το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC).
Μετά τη δημόσια διαβούλευση το υπουργείο Δικαιοσύνης προέβη σε ορισμένες τροποποιήσεις επί του νομοσχεδίου.
Ειδικότερα, με τις τροποποιήσεις προστέθηκε μια νέα διάταξη η οποία ορίζει ότι το νομοσχέδιο κατατείνει στην καταπολέμηση των ιδιαίτερα σοβαρών εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, χωρίς όμως να θίγει θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα, όπως οι ελευθερίες της έκφρασης και του Τύπου.
Ακόμη, ο όρος του νομοσχεδίου «εχθροπάθεια» αντικαταστάθηκε με το «μίσος», ο οποίος αφενός διαθέτει ένα περισσότερο εύληπτο εννοιολογικό περιεχόμενο και αφετέρου αποτελεί ακριβέστερη απόδοση του όρου «hate», που περιλαμβάνεται στην απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 4 του επίμαχου νομοσχεδίου, στις περιπτώσεις παραβίασης των διατάξεων του νόμου από νομικά πρόσωπα, ο υπουργός Δικαιοσύνης μπορεί να επιβάλει κυρώσεις διοικητικού χαρακτήρα. Όμως, πριν από τη λήψη της σχετικής απόφασης, ο υπουργός ζητά τη γνώμη της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία στο πλαίσιο της διερεύνησης της υπόθεσης μπορεί να βοηθηθεί στο έργο της από κάθε δημόσια αρχή.
Τέλος, ξεκαθαρίζεται ότι, εφόσον η αξιόποινη πράξη τελεστεί από ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό μέσο, αρμόδιο για την επιβολή διοικητικών κυρώσεων είναι το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης.
