«”Δεν υπάρχει μέλλον”: οι πρόσφυγες που έγιναν πιόνια στο παιχνίδι του Ερντογάν». Με αυτόν τον τίτλο, σε ένα άρθρο κόλαφο, ο Guardian αναφέρεται εκτενώς στην τακτική του Τούρκου προέδρου στο μεταναστευτικό και μέσα από μαρτυρίες προσφύγων αποκαλύπτεται πως χρησιμοποίησε ανθρώπους για να εκβιάσει την Ελλάδα και την Ευρώπη.
«Πρώτα, οι αιτούντες άσυλο χρησιμοποιήθηκαν για να προωθήσει η Τουρκία τις φιλοδοξίες της στην περιοχή, τώρα υποφέρουν σε καταυλισμούς σε καραντίνα» γράφει ο Guardian και υπενθυμίζει ότι στις αρχές Μαρτίου ο Ερντογάν είχε στείλει χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες στα σύνορα με την Ελλάδα, στη συνοριακή πύλη του Παζάρκουλε, λέγοντας τους πως τα σύνορα ήταν ανοιχτά.
Πολλοί, γράφει ο Guardian, επιβιβάστηκαν τότε σε λεωφορεία για το Παζάρκουλε, κάτι που σε μερικές περιπτώσεις είχε οργανωθεί από τις τουρκικές αρχές στην Κωνσταντινούπολη και άλλοι περπάτησαν ως εκεί, πολλοί αφήνοντας τα σπίτια που νοίκιαζαν και πουλώντας ό,τι είχαν και δεν είχαν.
Η Ρίμα (σ.σ. δεν είναι το πραγματικό της όνομα, για λόγους προστασία της), μια 45χρονη πρώην νοσοκόμα που έζησε από κοντά τις θηριωδίες του καθεστώτος σε νοσοκομείο εκστρατείας στη Νταράα, όταν έμαθε για την προτροπή Ερντογάν μάζεψε ό,τι είχε, άφησε το διαμέρισμα που νοίκιαζε και πλήρωσε 500 τουρκικές λίρες για να πάει στο Παζάρκουλε. Ήλπιζε ότι έβρισκε τρόπο για να περάσει στην Ευρώπη και να συνεχίσει μέχρι την Ελβετία, όπου ζει η αδελφή της ως πολιτική πρόσφυγας.
Όταν έφθασε, γρήγορα συνειδητοποίησε ότι τα σύνορα ήταν κλειστά και ότι εκείνη και οι άλλοι πρόσφυγες ήταν απλώς πιόνια στο ευρύτερο παιγνίδι της τουρκικής κυβέρνησης. “Κατάλαβα ότι μας χρησιμοποιούσαν”, λέει στον Guardian.
«Οι ελληνικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν δακρυγόνα και κρότου λάμψης για να απωθήσουν πρόσφυγες και μετανάστες να περάσουν. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι 150.000 άνθρωποι πέρασαν από στεριά και θάλασσα εκείνες τις μέρες, ενώ η Ελλάδα θέτει τον αριθμό στις 3.500» γράφει ο Guardian.
Μέσα στις επόμενες εβδομάδες η Ρίμα και χιλιάδες άλλοι που παρέμειναν στο Παζάρκουλε έζησαν τον έναν εφιάλτη μετά τον άλλο καθώς ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού στην Ευρώπη, συνεχίζει η εφημερίδα. Την νύχτα της 26ης Μαρτίου, οι τουρκικές δυνάμεις έκαψαν τις σκηνές όσων είχαν βρει καταφύγιο σε αυτοσχέδιο καταυλισμό και τους υποχρέωσαν να επιβιβαστούν σε λεωφορεία μεταφέροντάς τους σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων από εκεί, σε καταυλισμούς καραντίνας.
Από τα σύνορα, στους δρόμους
Η μη κυβερνητική δημοσιογραφική οργάνωση Lighthouse Reports ακολούθησε την Ρίμα και 29 άλλους στο ταξίδι τους από το Παζάρκουλε, τεκμηριώνοντας τις μαρτυρίες τους. Η έρευνά της έδειξε ότι φεύγοντας από τους καταυλισμούς της καραντίνας, κάποιοι από αυτούς κατέληξαν στους δρόμους της Σμύρνης. Άλλοι, ανάμεσά τους και παιδιά, μεταφέρθηκαν σε εγκαταστάσεις κράτησης στην Άγκυρα. Κάποιοι από τους Σύρους απειλήθηκαν με απέλαση στις ζώνες ασφαλείας στη βόρεια Συρία.
Οι άνθρωποι αυτοί , τονίζει ο Guardian, είναι ό,τι απομένει από τον «μοχλό πίεσης» της Τουρκίας επί της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ρίμα είδε τη σκηνή της στα ελληνοτουρκικά σύνορα να καίγεται και μεταφέρθηκε σε έναν καταυλισμό καραντίνας στην Μαλάτεια, στην ανατολική Τουρκία. Ήταν μια από τους 2.300 που μεταφέρθηκαν 1.000 χιλιόμετρα από τα σύνορα. Δεν είχαν καμία επιλογή από το να πάνε. Οι τουρκικές δυνάμεις, είπε η Ρίμα, «μας απείλησαν με όπλα».
Όπως λέει υπήρχε ελάχιστο φαγητό και ιατρική περίθαλψη. Τελικά τους έβγαλαν από την καραντίνα στις 16 Απριλίου και τους άφησαν στην επαρχία της Τραπεζούντας, στα βορειοανατολικά της χώρας. Μια ομάδα 50 ανθρώπων, ανάμεσά τους και η Ρίμα, αφέθηκαν χωρίς χρήματα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους και μεταφέρθηκαν από τις τοπικές αρχές σε ένα κέντρο κράτησης στην Άγκυρα, 800 χλμ μακριά.
Βίντεο που ανέβασε δείχνουν γυναίκες να ουρλιάζουν και παιδιά να κλαίνε καθώς φτάνουν στις εγκαταστάσεις. Η Ρίμα λέει ότι αρχικά όλοι αρνήθηκαν να κατέβουν από το λεωφορείο όταν κατάλαβαν ότι θα τους κρατούσαν ξανά. “Μας συμπεριφέρθηκαν σαν να είμαστε κρατούμενοι και εγκληματίες”, λέει και συμπληρώνει ότι η ίδια κατάφερε να κρατήσει το κινητό της, ενώ άλλων τα κινητά τα πήραν οι αρχές. “Μπορούσα έτσι να επικοινωνώ και να καταγράφω αυτά που υπέφεραν οι άνθρωποι σε αυτή την φυλακή”, εξηγεί στον Guardian.
Φωτογραφίες που ανέβασε δείχνουν βρέφη και παιδιά καθισμένα σε κρεβάτια κουκέτες. Έκαναν απεργία πείνας σε ένδειξη διαμαρτυρίες για τις συνθήκες στις οποίες ζούσαν. Δεν υπήρχε καν γάλα για τα μωρά, λέει η Ρίμα. «Ο πρόεδρός σας μας ανακοίνωσε ότι τα σύνορα είναι ανοιχτά, ο πρόεδρός σας! Μας ενθαρρύνατε να φύγουμε, μας λέγατε να πιέσουμε στην πύλη προς την Ελλάδα και πως δεν θα άνοιγε χωρίς πίεση», φώναζε, γράφει ο Guardian, η Ρίμα μέσα από την κλειδωμένη πόρτα του δωματίου της.
Έπειτα από πέντε ημέρες τους άφησαν ελεύθερους. Όμως η Ρίμα έχει χάσει το σπίτι που νοίκιαζε στο Ικόνιο, αφού δεν πλήρωσε το νοίκι για ένα μήνα. Δεν μπορεί να επιστρέψει στη Συρία λόγω της προηγούμενης δράσης της κατά του καθεστώτος. Και φοβάται ότι θα την απελάσουν στις «ασφαλείς ζώνες» που έχει δημιουργήσει η Τουρκία στη βόρεια Συρία. Φοβάται ότι οι ζώνες αυτές θα πέσουν σύντομα στα χέρια του καθεστώτος. «Πώς να εμπιστευθώ τις υποσχέσεις του Ερντογάν, μετά απ’ όλα όσα έχουμε δει από το τουρκικό κράτος;», ρωτάει.
Ο Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλίογλου, βουλευτής του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) και μέλος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Τουρκία, δήλωσε ότι οι πρόσφυγες στο Παζάρκουλε χρησιμοποιήθηκαν σαν πολιτικά πιόνια.
«Χιλιάδες άνθρωποι οδηγήθηκαν στα σύνορα για να χρησιμοποιηθούν σαν μοχλός πίεσης ή για εκβιασμό», λέει έχοντας υπάρξει και ο ίδιος αυτόπτης μάρτυρας όσων συνέβησαν στο Παζάρκουλε με την ιδιότητά του ως μέλους της Επιτροπής. «Η απειλή να ανοίξουν τα σύνορα για τους πρόσφυγες είναι η “Αχίλλειος πτέρνα της Δύσης”», τονίζει.
«Ο Ερντογάν είναι ένας πραγματιστής πολιτικός. Αυτοί οι άνθρωποι που πέθαναν, τραυματίστηκαν, εξαθλιώθηκαν, έχασαν τα υπάρχοντά τους, είναι απλώς θύματα για τον Ερντογάν. Μπορεί να παίξει και πάλι ένα τέτοιο παιχνίδι», σημειώνει ο Γκεργκερλίογλου.
Ο 41χρονος Ιμπραΐμ (επίσης αυτό δεν είναι το πραγματικό του όνομα) είναι άλλος ένας Σύρος που βρέθηκε στο Παζάρκουλε. Ήταν ελαιοχρωματιστής στη Λατάκεια και φυλακίστηκε το 2016 όταν κατηγορήθηκε ότι μετέφερε ιατροφαρμακευτικό εξολισμό για τους αντάρτες. Η γυναίκα του είχε φύγει για τη Γερμανία όταν εκείνος ήταν στη φυλακή. Όταν άκουσε τον Ερντογάν να μιλά για ανοιχτά σύνορα, γέμισε ελπίδες πως θα μπορούσε επιτέλους να πάει να τη βρει.
Τον λήστεψαν κοντά στον καταυλισμό του Παζάρκουλε έξι άτομα. Έκανε μια αποτυχημένη προσπάθεια να περάσει τα σύνορα, αλλά κατέληξε ξανά στον καταυλισμό. Κι όταν ανακοινώθηκε η καραντίνα, τον έβαλαν με το ζόρι σε ένα λεωφορείο. «Μας έσπρωχναν να αφήσουμε το όνειρό μας και να μπούμε στο λεωφορείο, αφού μας είπαν ψέματα ότι θα επιστρέψουμε όταν τελειώσει η καραντίνα» λέει. Μεταφέρθηκαν σε ένα παλιό κοιτώνα πανεπιστημίου στην Αδριανούπολη, όπου του πήραν το κινητό του.
Το φαγητό είναι ελάχιστο. «Τα λέμε δείγματα» λέει. Όταν αντέδρασαν, τους απείλησαν με απέλαση και τους χτύπησαν. Ο Ιμπραΐμ ξόδεψε 1.700 δολάρια και χάλασε σχεδόν όλες του τις οικονομίες στην προσπάθειά του να περάσει τα σύνορα.
Το αβέβαιο μέλλον
Για τους ανθρώπους που προσπάθησαν και απέτυχαν να περάσουν στην Ευρώπη από το Παζάρκουλε, το μέλλον είναι αβέβαιο. Η Ρίμα είναι τώρα άστεγη και μένει με φίλους της στην Άγκυρα. Δεν μπορεί να ονειρεύεται πως θα κερδίζει πολλά λεφτά για να χτίσει μια ζωή εκεί και υπάρχει πάντα ο φόβος της απέλασης. «Δεν υπάρχει κανένα μέλλον, καμία προστασία ή ελπίδα», λέει.
Ο Ιμπραΐμ μένει με φίλους του στην Κωνσταντινούπολη. Για εκείνον, το Παζάρκουλε αντιπροσωπεύει την ειρήνη και την ασφάλεια που σε εκείνον και πολλούς άλλους Σύρους πρόσφυγες έχουν κάποιοι αρνηθεί. «Είναι απλά το πως μια από τις προσπάθειες να αναζητήσουμε μια ζωή με αξιοπρέπεια, ναυάγησε. Για μένα, αυτή η ιστορία είναι το Παζάρκουλε», λέει ο 41χρονος Σύρος.
Ο Guardian ήρθε σε επαφή με εκπροσώπους του τουρκικού υπουργείου Υγείας ζητώντας διευκρινίσεις για την εκκένωση του Παζάρκουλε, των καταυλισμών και της διαχείρισης της κρίσης του κορονοϊού αλλά δεν έλαβε απάντηση.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ / Guardian