Σαράντα χρόνια συμπληρώνει ο Αυθεντικός Μαραθώνιος Αθήνας. Το 1983 διοργανώθηκε για πρώτη φορά με τη σημερινή του μορφή από τον ΣΕΓΑΣ και ήταν αφιερωμένος στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη. Φιλοξενείται επί της κλασσικής διαδρομής των 42.195 μέτρων με εκκίνηση από τον Τύμβο του Μαραθώνα και τερματισμό το Παναθηναϊκό Στάδιο και αποτελεί παγκόσμιο αθλητικό γεγονός με χιλιάδες συμμετοχές από όλη την Υφήλιο.
Ο Αυθεντικός Μαραθώνιος Αθήνας 2023 τελεί υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ, της Ομοσπονδίας που ιδρύθηκε το 1897. Ως διοργάνωση ο Κλασσικός Μαραθώνιος αποτελεί το μεγαλύτερο μαζικό γεγονός της χώρας μας, το οποίο εκτυλίσσεται σε πέντε ημέρες με παράλληλες εκδηλώσεις, ανάγοντας την Αθήνα σε πρωτεύουσα του παγκόσμιου αθλητικού ενδιαφέροντος.
Γενικά ο Μαραθώνιος, στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο, καθιερώθηκε εις ανάμνηση της πορείας του άγνωστου Αθηναίου οπλίτη, ο οποίος τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο του 490 π.Χ. έτρεξε από το πεδίο της μάχης έως την Αθήνα.
Ο αρχαίος ημεροδρόμος διένυσε 42.195 μέτρα, για να ανακοινώσει τη νίκη κατά των Περσών στον επίπεδο και βαλτώδη τόπο ανάμεσα στον Τύμβο και τον Σχοινιά. Πρόλαβε, όπως γράφεται, να φωνάξει «Νενικήκαμεν» και στη συνέχεια εξαντλημένος έπεσε νεκρός.
Από την αρχαιότητα στη σύγχρονη εποχή
Ο Κλασσικός Μαραθώνιος της Αθήνας θεωρείται ένας από τους δυσκολότερους αγώνες μαραθωνίου στον κόσμο. Οι δρομείς καλούνται να αντιμετωπίσουν 17 χιλιόμετρα συνεχούς ανηφόρας από το 11ο χλμ., την έξοδό τους από τη Νέα Μάκρη έως και το 28ο χλμ. στο στάδιο της Παλλήνης.
Πίσω στις 2 Οκτωβρίου 1955, φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά ο Διεθνής Μαραθώνιος των Αθηνών, ο οποίος επαναλαμβανόταν ανά διετία έως το 1967. Από εκείνη τη χρονιά μετατράπηκε σε ετήσιο γεγονός με συγκεκριμένη, «κλειδωμένη» ημερομηνία διεξαγωγής την 6η Απριλίου, στο πλαίσιο εορτασμού της «Ολυμπιακής Ημέρας», όπως καθορίστηκε με αποφάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και της Ελληνικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων.
Το 1961, λάμπρυνε το γεγονός με τη συμμετοχή και τη νίκη του ο Αιθίοπας Ολυμπιονίκης της Ρώμης (1960) Αμπέμπε Μπικίλα με χρόνο 2:23:44, ο επονομαζόμενος και «ξυπόλυτος πρίγκιπας», αφού αγωνιζόταν χωρίς παπούτσια!
Ως ο αγώνας των ρεκόρ καταγράφεται στην ιστορία αυτός του 1963 (19 Μαΐου). Οι δρομείς εκκίνησαν με συννεφιά από τον Μαραθώνα και ακολούθησε βροχή. Νικητής ο Αμερικανός Λέοναρντ «Μπάντι» Έντελεν, ο οποίος με χρόνο 2:23:06, «έσπασε» το ρεκόρ του Αμπέμπε Μπικίλα. Νέα εθνική επίδοση πέτυχε ο πρωταθλητής, Κώστας Πονήρης με 2:46:17.
Η 21η Μαΐου, ημέρα διεξαγωγής του αγώνα του 1965, ήταν «καυτή». Το θερμόμετρο στον Μαραθώνα έδειχνε 28 βαθμούς Κελσίου. Η εκκίνηση δόθηκε στις 4 το απόγευμα.
Ο «λαϊκός» Μαραθώνιος
Αρχές του 1972 ο ΣΕΓΑΣ, ακολουθώντας τη διαμορφούμενη παγκόσμια πραγματικότητα, με απόφασή του έδωσε λαϊκά χαρακτηριστικά στον αγώνα. Έγινε «ανοικτός» και «ελεύθερος» σε μη συστηματικούς δρομείς.
Έτσι, από το 1972 έως το 1980 διεξάγονται δύο διεθνείς μαραθώνιοι στην κλασσική διαδρομή: ένας τον Απρίλιο στο πλαίσιο της ολυμπιακής ημέρας και ένας τον Οκτώβριο, ο «λαϊκός» με άλλα λόγια ο προπομπός του Κλασσικού Μαραθωνίου Αθήνας «Γρηγόρης Λαμπράκης» και Αυθεντικός Μαραθώνιος Αθήνας σήμερα.
Στον αγώνα του Σαββάτου 19 Οκτωβρίου 1974 έγιναν δεκτές στον αγώνα γυναίκες δρομείς.
Ταχύτερη Ελληνίδα ήταν η Ζωζώ Χριστοδούλου (5:01:20).
Από τον Οκτώβριο του 1983 άρχισε η ισχύουσα αρίθμηση των οργανώσεων όταν εισήχθη ο ΚΜΑ στη μνήμη του βαλκανιονίκη, αγωνιστή της ειρήνης και γιατρού Γρηγόρη Λαμπράκη, με τη συμπλήρωση 20 χρόνων από τη δολοφονία του, το 1963.
Τα Ρεκόρ
Την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2019 έγινε ο 37ος Αυθεντικός Μαραθώνιος Αθήνας και σημειώθηκε η πολυπληθέστερη συμμετοχή δρομέων της ιστορίας όλων των αγώνων, με 80.000 άνδρες και γυναίκες.
Ρεκόρ Αυθεντικής Διαδρομής
Ανδρών 2:10:37 Felix Kipchirchir KANDIE KEN 9/11/2014
Γυναικών 2:26.20 Mizuki NOGUCHI JPN 22/8/2004
Ρεκόρ Αγώνα ΑΜΑ
Ανδρών 2:10:37 Felix Kipchirchir KANDIE KEN 9/11/2014
Γυναικών 2:31.06 Rasa DRAZDAUSKAITE LTU 30/10/2010
Παγκόσμιο Ρεκόρ
Ανδρών 2:01:09 Eliud KIPCHOGE KEN 25/9/2022
Γυναικών 2:14.04 (Mix) Brigid KOSGEI KEN 13/10/2019
2:17:01 (Wo) Mary Jepkosgei KEITANI KEN 23/4/2017
Ευρωπαϊκό Ρεκόρ
Ανδρών 2:03:36 Bashir ABDI BEL 24/10/2021
Γυναικών 2.15.25 (Mix) Paula RADCLIFFE GBR 13/4/2003
Ρεκόρ Ελλήνων στην Αυθεντική Διαδρομή
Ανδρών 2:16.49 Kostas GELAOUZOS 14/11/2021
Γυναικών 2:39.10 Maria POLYZOU 9/8/1997
Ρεκόρ Αγώνα ΑΜΑ Ελλήνων
Ανδρών 2:16.49 Kostas GELAOUZOS 14/11/2021
Γυναικών 2:40.36 Konstantina KEFALA 31/10/2010
Πανελλήνιο Ρεκόρ
Ανδρών: 2:12:04 Spyros ANDRIOPOULOS 1/11/1988 BERLIN
Γυναικών: 2:33:40 Maria POLYZOU 23/8/1998 BUDAPEST
Οι Νικητές του Αυθεντικού Μαραθωνίου
Στις 38 διοργανώσεις στους άνδρες έχουν κερδίσει 29 αθλητές, καθώς δύο Έλληνες και δύο Κενυάτες έχουν νικήσει περισσότερες από μια φορά. Ο Νίκος Πολιάς είναι επικεφαλής στις νίκες στον Αυθεντικό Μαραθώνιο στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη και έχει κερδίσει 4 φορές. Ο άλλος Έλληνας πρωταθλητής, ο Χρήστος Ντούμας έχει κατακτήσει τη νίκη 2 φορές, όπως και οι Κενυάτες Σαϊνά και Μπετ.
Οι χώρες των νικητών είναι μόλις έντεκα (Ελλάδα, Κένυα, Νότια Αφρική, Σουηδία, Βέλγιο, Σοβιετική Ένωση, Βρετανία, Ολλανδία, Ιαπωνία, Τανζανία, Μαρόκο). Η Κένυα έχει 16 νίκες και η Ελλάδα 11.
1983 Φάνης Τσιμιγκάτος Ελλάδα 2.28.18
1984 Λέον Ζβάνεπουλ Νοτ. Αφρική 2.28.53
1985 Μίκαελ Χιλ Σουηδία 2.26.20
1986 Γιος Φάντερ Βάτερ Βέλγιο 2.27.22
1987 Κέβιν Φλάνεγκαν Νοτ. Αφρική 2.25.14
1988 Φιοντόρ Ρίζοφ Σ. Ένωση 2.17.33
1989 Γιαν Φαν Ρίτχοφεν Ολλανδία 2.23.19
1990 Γιόχαν Ολοφ Ένγκχολμ Σουηδία 2.26.33
1991 Θόδωρος Φωτόπουλος Ελλάδα 2.28.18
1992 Χρήστος Ντούμας Ελλάδα 2.31.15
1993 Νίκος Πολιάς Ελλάδα 2.28.12
1994 Χρήστος Ντούμας Ελλάδα 2.35.00
1995 Νίκος Πολιάς Ελλάδα 2.27.27
1996 Νικήτας Μαρκάκης Ελλάδα 2.33.15
1997 Γεράσιμος Κόκοτος Ελλάδα 2.31.47
1998 Νίκος Πολιάς Ελλάδα Ελλάδα 2.18.38
1999 Μασάτο Γιονεχάρα Ιαπωνία 2.18.35
2000 Νίκος Πολιάς Ελλάδα 2.20.50
2001 Νοά Μπορ Κένυα 2.19.26
2002 Μαρκ Σάϊνα Κένυα 2.18.19
2003 Ζεντεμπάγιο Μπάγιο Τανζανία 2.16.59
2004 Φρέντερικ Τσερόνο Κένυα 2.15.30
2005 Τζέϊμς Σάϊνα Κένυα 2.16.05
2006 Χένρι Ταρούς Κένυα 2.17.46
2007 Μπέντζαμιν Κορίρ Κίπροτιτς Κένυα 2.14.40
2008 Πολ Λέκουραα Κένυα 2.12.42
2009 Ζόσεφατ Κιπκουρούϊ Νγκέτιχ Κένυα 2.13.44
2010 Ρέιμοντ Κιμουτάι Μπετ Κένυα 2.12.40
2011 Αμπντελκερίμ Μπουμπκέρ Μαρόκο 2.11.40
2012 Ρειμοντ Κιμουτάι Μπετ Κένυα 2.11.35
2013 Γέγκο Χίλαρι Κιπκογκέι Κένυα 2.13.51
2014 Φέλιξ Κάντι Κένυα 2.10.37 Ρεκ Αγ
2015 Χριστόφορος Μερούσης Ελλάδα 2:21:22
2016 Λόμπουβαν Λούκα Ρότιτς Κένυα 2.12.48
2017 Σάμουελ Καλαλέι Κένυα 2.12.17
2018 Μισόι Μπριμιν Κιπκοριρ Κένυα 2.10.56
2019 Τζον Κιπκορί Κόμεν Κένυα 2.16.34
2021 Κώστας Γκελαούζος Ελλάδα 2.16.49 Ρεκ Αγ Ελ
2022 Χαράλαμπος Πιτσώλης Ελλάδα 2.23.43
Οι Νικήτριες του Αυθεντικού Μαραθωνίου
Στις γυναίκες νικήτριες έχουν αναδειχθεί 35 αθλήτριες, με τις Παναγιώτα Πετροπούλου και Σόνια Όμπερεμ – Κρόλικ να έχουν κερδίσει από 2 φορές. Οι νικήτριες προέρχονται από 13 χώρες (Ελλάδα, Ιαπωνία, ΗΠΑ, Γερμανία, Σοβιετική Ένωση, Βρετανία, Ρωσία, Λιθουανία, Νέα Ζηλανδία, Ολλανδία, Νορβηγία, Αιθιοπία, Κένυα). Η Ελλάδα είναι επικεφαλής με 9 νίκες και ακολουθούν Ιαπωνία 6, Κένυα 5, ΗΠΑ 4, Αιθιοπία 3 και Γερμανία με 2.
1983 Μεταξία Μπερτσελέα Ελλάδα 3.35.52
1984 Μπάρμπαρα Μπάλτσερ ΗΠΑ 2.58.30
1985 Έριλ Ντέϊβις Βρετανία 3.04.30
1986 Σίνιε Βαρντ Νορβηγία 3.06.58
1987 Ιρίνα Μπογκάτσοβα Σοβ. Ενωση 2.43.37
1988 Μάγδα Πουλημένου Ελλάδα 2.50.59
1989 Λέσλι Λιούϊς ΗΠΑ 2.37.42
1990 Προύντενς Τέϊλορ Ν.Ζηλανδία 2.59.15
1991 Σοφία Σωτηριάδου Ελλάδα 2.59.29
1992 Ρέϊκο Χιροσάβα Ιαπωνία 3.05.24
1993 Παναγιώτα Πετροπούλου Ελλάδα 3.15.56
1994 Κλαίρη Σταυροπούλου Ελλάδα 3.21.33
1995 Παναγιώτα Νικολακοπουλου Ελλάδα 2.59.45
1996 Παναγιώτα Πετροπούλου Ελλάδα 2.56.42
1997 Μελίσα Χούρτα ΗΠΑ 2.54.43
1998 Τζόϊ Σμιθ ΗΠΑ 2.50.52
1999 Ταμάκι Οκούνο Ιαπωνία 2.46.46
2000 Γεωργία Αμπατζίδου Ελλάδα 2.53.00
2001 Σόνια Κρόλικ-Ομπερεμ Γερμανία 2.36.15
2002 Σόνια Κρόλικ-Ομπερεμ Γερμανία 2.37.29
2003 Ναντέζντα Βίνμπεργκ Ολλανδία 2.43.18
2004 Ζινάς Αλέμου Αιθιοπία 2.41.12
2005 Σισέϊ Μεάσο Αιθιοπία 2.38.39
2006 Τσικάκο Ογκούσι Ιαπωνία 2.40.47
2007 Σβετλάνα Πονομαρένκο Ρωσία 2.33.19
2008 Μάϊ Ταγκάμι Ιαπωνία 2.36.58
2009 Ακέμι Οζάκι Ιαπωνία 2.39.56
2010 Ράσα Ντραζνταουκάιτε Λιθουανία 2.31.06 Ρεκ Αγ
2011 Ελφνέσε Μελάκου Γιάντο Αιθιοπία 2.35.25
2012 Γιανταα Κονσαλατερ Τσεμπται Κένυα 2.40.00
2013 Νάνσι Τζόαν Ρότις Κένυα 2.41.33
2014 Ναόμι Μάγιο Κένυα 2.41.06
2015 Χαγιακάρι Μινόρι Ιαπωνία 2:52:06
2016 Νάνσι Αρουζέι Κένυα 2.38.13
2017 Μπαντάνε Μπεντάρου Χιρπά Αιθιοπία 2.34.18
2018 Μουριούκι Σέλμιθ Νεβίρα Κένυα 2.36.46
2019 Ελευθερία Πετρουλάκη Ελλάδα 2.45.50
2021 Γκλόρια Πριβιλέτζιο Ελλάδα 2.41.30
2022 Βασιλική Κωνσταντινοπούλου Ελλάδα 2.46.01
Οι 10 καλύτερες επιδόσεις όλων των εποχών στην Αυθεντική Διαδρομή
Άνδρες
2:10.37 Kandie FELIX KEN 9/11/2014
2:10.55 Stefano BALDINI ITA 29/8/2004
2.10.56 Brimin Kipkorir MISOI KEN 11/11/2018
2:11.07 Bill ADKOCKS GBR 6/4/1969
2:11.29 Mebrahtom KEFLEZIGHI USA 29/8/2004
2:11.35 Raymond Kimutai BETT KEN 11/11/2012
2:11.40 Abdelkerim BOUBKER MOR 13/11/2011
2:11.49 Rodolfo GOMEZ MEX 7/3/1982
2:12.01 Douglas WAKIHURI KEN 9/4/1995
2:12.11 Vanderlei LIMA BRA 29/8/2004
Γυναίκες
2:26.20 Mizuki NOGUCHI JPN 22/8/2004
2:26.32 Cathrine NDEREBA KEN 22/8/2004
2:27.20 Deena KASTOR–DROSSINUSA 22/8/2004
2:28.15 Elfenesh ALEMU ETH 22/8/2004
2:28.44 Reiko TOSA JPN 22/8/2004
2:29.48 Hiromi SUZUKI JPN 9/8/1997
2:31.06 Rasa DRAZDAUSKAITE LTU 30/10/2010
2:31.10 Anuta CATUNA ROM 9/4/1995
2:31.12 Manuela MACHADO POR 9/8/1997
2:31.15 Olivera JEVTIC SCG 22/08/2004
Οι 10 Καλύτεροι-ες Έλληνες-ίδες στην Αυθεντική Διαδρομή
Άνδρες
2.16.49 Κώστας Γκελαούζος ΠΑΟ 14/11/2021
2:17.56 Νίκος Πολιάς Ολυμπιακός 29/8/2004
2:19.55 Φάνης Τσιμιγκάτος Παναχαϊκή 7/3/1982
2:20.37 Βασίλης Ζαμπέλης ΓΣ Ελ. Βενιζέλος 3/11/2002
2:20.48 Μιχάλης Παρμάκης Πανελλήνιος ΓΣ 31/10/2010
2:20:58 Σπύρος Ανδριόπουλος ΑΠΣ Πάτραι 9/4/1995
2:21.20 Μιχάλης Κούσης ΓΕ Αγρινίου 11/8/1979
2:21.22 Χριστόφορος Μερούσης ΦΟ Βροντάδου 8/11/2015
2:21.44 Δημήτρης Θεοδωρακάκος Ολυμπιακός 31/10/2010
2:21.58 Δημοσθένης Τρίγκας Πειραϊκός Σύνδεσμος 9/4/1995
Γυναίκες
2:39.10 Μαρία Πολύζου ΠΓΣ 9/8/1997
2:40.36 Κωνσταντίνα Κεφαλά ΑΕΚ 31/10/2010
2:40.53 Γεωργία Αμπατζίδου ΑΣ Βεργίνας 9/11/2008
2:41.05 Μαγδαληνή Γαζέα ΑΓΕ Ζακύνθου 9/11/2008
2.41.30 Γκλόρια Πριβιλέτζιο ΓΣ Γλυφάδας 14/11/2021
2:44.37 Ελένη Δόντα Ηρακλή Θ. 6/11/2005
2:44.58 Μάγδα Καρίμαλη ΓΑΣ Ιλισός Αθ. 31/10/2010
2:45.43 Σοφία Ρήγα ΓΣ Ελ. Βενιζέλος 13/11/2011
2.45.50 Ελευθερία Πετρουλάκη ΑΟ Μυκόνου 10/11/2019
2:47.50 Άννα Μπινάση ΓΣ Αρκαδίας 5/11/2006
πληροφορίες: ΣΕΓΑΣ
φωτογραφίες: Eurokinissi