Με την κατάθεση του Ανδριανού Γκουρμπάτση, αντιστράτηγου του πυροσβεστικού σώματος ε.α και δικαστικού πραγματογνώμονα διερεύνησης εγκλημάτων εμπρησμού, συνεχίστηκε ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας η δίκη για την εθνική τραγωδία της φωτιάς στο Μάτι.
Ο πραγματογνώμονας Ανδριανός Γκουρμπάτσης, που διορίστηκε από οικογένειες θυμάτων της φονικής φωτιάς στο Μάτι, προκειμένου να συντάξει τεχνική έκθεση, για την υπόθεση, κατέθεσε την Πέμπτη, 20 Απριλίου στην πολύκροτη δίκη.
Στην έναρξη της συνεδρίασης η πρόεδρος του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας ανέγνωσε την πραγματογνωμοσύνη του μάρτυρα και στη συνέχεια ο κ. Γκουρμπάτσης δέχθηκε ερωτήσεις από τον εισαγγελέα της έδρας, Παναγιώτη Μανιάτη και δικηγόρους υποστήριξης της κατηγορίας.
Δίκη για τη φωτιά στο Μάτι: Οι ερωταπαντήσεις με την έδρα
Ο μάρτυρας Ανδριανός Γκουρμπάτσης επισήμανε, απαντώντας σε ερωτήσεις του εισαγγελέα, πως η εισήγηση της πυροσβεστικής για τη συντονισμένη απομάκρυνση των κατοίκων των πληγέντων περιοχών δεν ήταν απαραίτητη για να ληφθεί το μέτρο.
Εισαγγελέας: Λέτε πως δεν χρειαζόταν η εισήγηση;
Μάρτυρας: Ναι δεν ήταν κατά νόμο αναγκαία.
Εισαγγελέας: Μέχρι τι ώρα έπρεπε να γίνει;
Μάρτυρας: Το αργότερο μέχρι τις 5:30 έπρεπε να είχε γίνει η εισήγηση και να ληφθεί η απόφαση για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των κατοίκων.
Εισαγγελέας: Εσείς λέτε πάντως ότι ακόμα και να διατασσόταν δεν θα υλοποιούνταν;
Μάρτυρας: Ναι οι δήμοι και η περιφέρεια δεν είχαν οργανωθεί όπως έλεγε ο νόμος.
Εισαγγελέας: Λέτε δηλαδή πως δεν υπήρχαν μνημόνια ενεργειών και λέτε πως η μη εισήγηση από την πυροσβεστική λειτούργησε ως άλλοθι;
Μάρτυρας: Δεν έγινε η απομάκρυνση διότι φοβήθηκαν πως εάν διατασσόταν θα υπήρχαν περισσότερα θύματα. Δεν υπήρχε πρόβλεψη για το πως θα απομακρυνθεί ο κόσμος, που θα συγκεντρωθεί κ.λπ. και προτίμησαν να μην γίνει απομάκρυνση.
Δίκη για τη φωτιά στο Μάτι: «Εκεί έπρεπε να αναχαιτιστεί η φωτιά»
Ο πραγματογνώμονας των οικογενειών των θυμάτων πρόσθεσε, μάλιστα, πως μέχρι τις 5:30 το απόγευμα που η φωτιά διασπάστηκε σε δύο μέτωπα έπρεπε η πυροσβεστική να είχε ενεργοποιήσει τα εναέρια μέσα που είχε στη διάθεσή της.
«Τότε μπορούσαν να δράσουν τα εναέρια μέσα. Εκεί είναι το καθοριστικό. Εκεί έπρεπε να αναχαιτιστεί η φωτιά(…) Ανεξάρτητα εάν έγινε η εισήγηση ή όχι, η Πυροσβεστική έπρεπε να ενεργήσει με πολλά οχήματα για τη διάσωση των ανθρώπων. Ήξεραν πως η κατεύθυνση του ανέμου ήταν δυτική. Όφειλε ο μηχανισμός να είναι προετοιμασμένος να σώσει κόσμο», τόνισε ο μάρτυρας.
Ο ίδιος αναφέρθηκε και στη «στρατιωτική» – όπως χαρακτηριστικά είπε – πειθαρχία των αξιωματικών της πυροσβεστικής για να εξηγήσει την ιεραρχική λειτουργία του Π.Σ.
Σε ερώτηση, μάλιστα, του εισαγγελέα ποιος έχει την τελική ευθύνη για τις αποφάσεις που λαμβάνονται, τόνισε: «Ο αρχηγός προΐσταται όλων. Ο αρχηγός υποβοηθάτε από τους υπαρχηγούς. Στον επιχειρησιακό αρχηγό έχει δώσει την ευθύνη του ΕΣΚΕ (Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων), υπηρεσίας πλωτών μέσων, εναέριων μέσων κ.λπ. Επίσης, το ΕΣΚΕ έχει τον δικό του διοικητή και συγκροτείται από τρεις υπηρεσίες».
Εισαγγελέας: Εάν κάποιος έχει άλλη γνώμη ή άποψη τι γίνεται;
Μάρτυρας: Έχουμε πειθαρχία στρατιωτική. Κάνεις αυτό που έχεις να κάνεις και στη συνέχεια εάν έχεις διαφωνία, κάνεις αναφορά. Αρχηγού παρόντος, πάσα αρχή παυσάτω.
«Μιλάμε για τη δεύτερη φωτιά σε θύματα στον κόσμο τον 21ο αιώνα. Την πρώτη στην Ελλάδα. Ο αρχηγός δεν συντόνιζε. Από τις συνομιλίες προκύπτει πως ο καθένας πήγαινε όπου ήθελε, κάποια στιγμή χάθηκε ο συντονισμός», τόνισε, επίσης, σε άλλο σημείο της κατάθεσής του ο κ. Γκουρμπάτσης.
Ο εισαγγελέας της έδρας ζήτησε από τον μάρτυρα, τεχνικό σύμβουλο των οικογενειών στο Μάτι, να εξηγήσει τι συνέβη εκείνη την ημέρα και στο μέτωπο που ξέσπασε στην Ελευσίνα, στις εγκαταστάσεις της Motor Oil, 24 λεπτά πριν το ξέσπασμα της πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης.
«Η φωτιά στη Motor Oil ξεκίνησε στις 16:06. Πήγε στο σημείο το «Ελευσίνα 2» (Έρικσον). Ο σύνδεσμος της πυροσβεστικής αναφέρει 16:46 πως η πυρκαγιά είναι έρπουσα σε θάμνους. Στη συνέχεια, όπως προκύπτει από συνομιλίες, έπεσε τηλέφωνο από τον διευθυντή του επιχειρηματία και ζήτησε τον διοικητή του ΕΣΚΕ να του να μιλήσει. Η γραμματέας του είπε πως είναι σε σύσκεψη. Καταλαβαίνω πως ήθελε συνδρομή και εκτροπή», είπε ο μάρτυρας.
Εισαγγελέας: Με αυτά τα επιχειρησιακά δεδομένα που λέτε ήταν δικαιολογημένη η εκτροπή του εναέριου μέσου προς Motor Oil;
Μάρτυρας: Σε καμία περίπτωση, πρώτο μέλημα του πυροσβέστη είναι να σώζει ανθρώπινες ζωές και όχι δομές.
Εισαγγελέας: Η φωτιά ήταν εκτός διυλιστηρίων;
Μάρτυρας: Ακριβώς.
Δίκη για τη φωτιά στο Μάτι: Ενημέρωση
Ο μάρτυρας αναφέρθηκε και στη μη ενημέρωση των κατοίκων από την Πυροσβεστική για τον επικείμενο κίνδυνο, πέρα από την μη λήψη απόφασης για την οργανωμένη εκκένωση.
«‘Η δίνεις εντολή απομάκρυνσης μέχρι τις 5:30, η κάνεις διάσωση για να σώσεις τον κόσμο. Εγώ αυτό ξέρω» τόνισε ο πραγματογνώμονας, απαντώντας σε ερωτήσεις συνηγόρων υποστήριξης της κατηγορίας.
Όπως εξήγησε ο μάρτυρας τότε το «112» δεν λειτουργούσε όπως σήμερα, ωστόσο «το ελάχιστο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να ενημερώσουν τους πολίτες. Το ελικόπτερο του ΠΣ έχει μεγαφωνικό. Το ελικόπτερο της αστυνομίας έχει επίσης μεγαφωνικό σύστημα πιο ενισχυμένο από το δικό μας. Μάλιστα, τότε, είχε κάνει και δηλώσεις ο Τόσκας πως τα επιχειρησιακά μέσα αστυνομίας εντάσσονται στο σχεδιασμό ΠΣ. Αυτές τις δηλώσεις τις έκανε στην άσκηση δια πυρός του πυροσβεστικού σώματος που γίνεται κάθε Μάιο».
Ο κ. Γκουρμπάτσης είπε πως εκείνη την ημέρα, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, στο ΕΣΚΕ βρισκόταν βρισκόταν η φυσική και πολιτική ηγεσία του Π.Σ.
Συν. Υποστ.: Η παρουσία του κ.Τόσκα στο ΕΣΚΕ επιβάλλεται εκ του νόμου;
Μάρτυρας: Εκ του νόμου δεν προβλέπεται κανένα πολιτικό πρόσωπο να βρίσκεται εκεί. Οι πολιτικοί ωστόσο πηγαίνουν εκεί από ενδιαφέρον για να ενημερώνονται, όμως δεν παρεμβαίνουν επιχειρησιακά. Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν επικοινωνίες π.χ. του διοικητή του ΕΣΚΕ Φωστιέρη, ο οποίος ακούγεται να λέει για τα εναέρια μέσα θα μιλήσω με τον υπουργό. Θεωρώ ότι ο κ. Τόσκας παρενέβαινε επιχειρησιακά.
Δίκη για τη φωτιά στο Μάτι: Επιτήρηση
Ο μάρτυρας ξεκαθάρισε στην κατάθεσή του πως εάν είχε γίνει εναέρια επιτήρηση από τα ενδεδειγμένα εναέρια μέσα θα μπορούσε η φωτιά να είχε εντοπιστεί νωρίτερα.
«Είναι ατελέσφορη η προσπάθεια που έγινε με το αεροσκάφος της αερολέσχη για εναέρια επιτήρηση, το οποίο δεν αντιλήφθηκε τη φωτιά. Εάν σηκωνόταν όπως γινόταν παλιότερα, δύο Καναντέρ, ένα στο νότιο και ένα στο βόρειο τομέα, δε θα συνέβαινε αυτό. Εάν εφαρμοζόταν αυτό το σύστημα, θα έβλεπαν τις φωτιές εκείνη την ημέρα», τόνισε ο πραγματογνώμονας.
Ο κ. Γκουρμπάτσης επισήμανε μάλιστα πως εκείνη την ημέρα «και τα πέντε αεροσκάφη πυροσβεστικής ήταν διαθέσιμα για εναέρια επιτήρηση», ενώ περιέγραψε πως την προηγούμενη ημέρα, παρότι υπήρχε η γνώση για κίνδυνο πυρκαγιάς Κατηγορίας 4, αεροσκάφος της πυροσβεστικής χρησιμοποιήθηκε για αεροκομιδή, κάτι που δεν είναι στα καθήκοντα του σώματος.
Επιπλέον, ο πραγματογνώμονας στηλίτευσε και το γεγονός πως ο τότε διοικητής του ΕΣΚΕ δεν κάλεσε σε γενική επιφυλακή με αποτέλεσμα παρά την επικινδυνότητα της ημέρας να μην υπάρχει επαρκές προσωπικό. «Για αυτό κάποια στιγμή έχασαν την ψυχραιμία τους και έβριζαν τον κόσμο», σημείωσε ο μάρτυρας.
«Μερική επιφυλακή ίσον τίποτα! Έπρεπε να γίνει γενική επιφυλακή, να έρθει κόσμος να στελεχώσει οχήματα. Εδώ κινητοποιήθηκαν μόνο 33 υδροφόρα. Είχαμε αυτοκίνητα και δεν είχαμε κόσμο να τα επανδρώσει. Ο κ. Φωστιέρης (διοικητής ΕΣΚΕ) μπορούσε από στάδιο 2 να το πάει 3.
Στη γενική επιφυλακή σε περίπου μία ώρα φτάνει το προσωπικό. Όταν την διατάσσεις 17:30, μέχρι να φτάσουν στις θέσεις τους, πάει ο κόσμος κάηκε. Ο αρχηγός και υπαρχηγός μπορούν να διατάξουν γενική επιφυλακή. Για την Αττική και ο περιφερειάρχης μπορούσε να διατάξει», επισήμανε ο μάρτυρας.
Δίκη για τη φωτιά στο Μάτι: Διάσωση
Ο κ. Γκουρμπάτσης τόνισε επίσης πως στη συνέχεια όλες οι διαδικασίες για τη διάσωση των πολιτών έγιναν εκ των υστέρων, μετά τις 10, όταν πια υπήρχαν ήδη νεκροί.
Συν. Υποστ: Υπάρχει κατάθεση στη δικογραφία που λέει επί λέξη «ευτυχώς που δεν μπήκαν οι πυροσβέστες στο Μάτι διότι θα είχαν καεί κι αυτοί». Τι λέτε για αυτό;
Μάρτυρας: Εμείς μιλάμε εκ του αποτελέσματος. Οι πυροσβέστες να μπουν στο Μάτι όταν έχει κατέβει η φωτιά δεν νομίζω ότι θα έκαναν και τίποτα. Θα έπρεπε να έχουν γίνει ενέργειες από πριν. Το δελτίο της πυροσβεστικής λέει πως σώθηκαν 40 άτομα χωρίς στοιχεία και τίποτα. Εκτός εάν έβαζαν μέσα όχημα στη λεωφόρο Μαραθώνος όποιον έβλεπαν.
Συν. Υποστ: Εφόσον μπαίνει ένας ιδιώτης και σώζει κόσμο, υπάρχουν δημοσιεύματα γι’ αυτό, γιατί δεν μπορεί να μπει πυροσβέστης;
Μάρτυρας: Δεν λέω δεν μπορεί. Είναι ποιος τους συντονίζει και τι εντολές δίνουν.
Η κατάθεση του πραγματογνώμονα συνεχίζεται αύριο, Παρασκευή, 21 Απριλίου.