Ελλάδα

Γιατί η Αττική χρειάζεται άμεσα νέες υποδομές για το νερό πριν έρθουν τα δύσκολα

A drone view shows a dried part of Lake Mornos

Παρά τις πρόσφατες βροχές και την εντύπωση ότι «η φύση θα τα ισορροπήσει ξανά», τα δεδομένα για το νερό στην Αττική δείχνουν μια πραγματικότητα πιο σύνθετη.

Τα αποθέματα στους βασικούς ταμιευτήρες παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ποσότητα των υδάτων.

Είναι η πίεση που δέχεται συνολικά το σύστημα από την αυξανόμενη κατανάλωση, τις δυσκολότερες εισροές και ένα παράδοξο που αναδεικνύουν οι μελέτες: μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν αντιλαμβάνεται ότι η περιοχή όπου ζει βρίσκεται ήδη σε υψηλό υδατικό κίνδυνο.

Αυτό το τελευταίο είναι άκρως ανησυχητικό. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία ερευνών, μεταξύ των οποίων και έρευνας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας αναγνωρίζουν ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόβλημα λειψυδρίας.

Όμως, όταν η ίδια ερώτηση αφορά τη δική τους περιοχή, τα ποσοστά πέφτουν εντυπωσιακά. Με άλλα λόγια, οι πολίτες αντιλαμβάνονται το πρόβλημα, αλλά… κάπου αλλού. Αυτή η «ψευδαίσθηση απόστασης» κάνει κάθε προσπάθεια περιορισμού της κατανάλωσης δυσκολότερη. 

Την ίδια στιγμή, οι υδρολογικές μετρήσεις δείχνουν ότι η Αττική έχει μπει σε περίοδο παρατεταμένης ξηρασίας. Οι χειμώνες με περιορισμένη χιονόπτωση μειώνουν δραστικά την ποσότητα νερού που φτάνει στα φράγματα σε βάθος χρόνου, ενώ τα ακραία θερμικά επεισόδια αυξάνουν την κατανάλωση αλλά και τις απώλειες από εξάτμιση. Το αποτέλεσμα για την Αττική είναι ένα υδροδοτικό σύστημα που λειτουργεί με μικρότερη «αντοχή» και λιγότερα περιθώρια.

A drone view shows the Eggares irrigation dam, on the island of Naxos, Greece
Το φράγμα στις Εγγαρές Νάξου / Φωτογραφία αρχείου REUTERS / Stelios Misinas

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι χώρες που περίμεναν να φανεί το πρόβλημα στο τελικό στάδιο δυσκολεύτηκαν να το αναχαιτίσουν. Το Ιράν αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: καθυστέρηση στις παρεμβάσεις, υπεράντληση υπόγειων υδάτων και σπάταλα πρότυπα κατανάλωσης οδήγησαν σε κρίση με κοινωνικές συνέπειες. Αντίθετα, το Ισραήλ και η Κύπρος απέδειξαν ότι έγκαιρες αποφάσεις και η συλλογική προσπάθεια, μπορούν να μετατρέψουν μια χρόνια πίεση σε διαχειρίσιμη πραγματικότητα. Αυτές οι περιπτώσεις δεν αποτελούν απλώς παραδείγματα «καλών και κακών πρακτικών». Είναι ο καθρέφτης της Μεσογείου που στεγνώνει και αλλάζει.

A drone view shows the reappearing remains of buildings of the village of Kallio

Στην Ελλάδα, η κεντρική διοίκηση έχει ήδη ενεργοποιήσει σειρά παρεμβάσεων, τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και σε επίπεδο οργάνωσης των φορέων ύδρευσης. Παρουσιάστηκε πρόσφατα ένα επενδυτικό σχέδιο ύψους 2,5 δισ. ευρώ, με στόχο να θωρακιστεί η υδροδότηση, και κυρίως της Αττικής, για τις επόμενες δεκαετίες, διασφαλίζοντας ότι το νερό θα παραμείνει επαρκές, ποιοτικό και δημόσιο αγαθό.

Κεντρικό έργο αυτού του σχεδιασμού είναι ο «Εύρυτος»: η μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, ώστε να ενισχυθεί το σύστημα Μόρνου–Εύηνου που υδροδοτεί την Αθήνα. Παράλληλα με τον «Εύρυτο», τρέχουν και πιο άμεσες κινήσεις «πρώτης γραμμής» για την Αττική: αξιοποιούνται και ενεργοποιούνται γεωτρήσεις σε Μαυροσουβάλα, Ούγγρους και Βοιωτικό Κηφισό, με στόχο να προσθέσουν, όταν ολοκληρωθούν πλήρως, περίπου 150 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο στο σύστημα τροφοδοσίας της πρωτεύουσας. 

Ταυτόχρονα, δρομολογούνται επενδύσεις, από την ΕΥΔΑΠ, σε «έξυπνα» δίκτυα, με συστήματα τηλεμετρίας και ελέγχου διαρροών, καθώς και σε έργα επαναχρησιμοποίησης νερού, όπως η επέκταση υποδομών τύπου Ψυττάλειας για άρδευση και άλλες χρήσεις, ώστε κάθε διαθέσιμο κυβικό να αξιοποιείται περισσότερο από μία φορά. 

Η εικόνα που διαμορφώνεται για την Αττική δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Τα αποθέματα είναι χαμηλά, οι ανάγκες υψηλές και το περιβάλλον γύρω μας μεταβάλλεται με ρυθμούς που ξεπερνούν τις συνήθεις υποδομές. Η ουσιαστική ασφάλεια νερού για τα νοικοκυριά, τους επαγγελματίες, την πόλη συνολικά, δεν θα διασφαλιστεί μόνο από τα έργα. Χρειάζεται μία μετατόπιση στον τρόπο που αντιλαμβάνεται η κοινωνία το νερό: όχι ως απεριόριστο πόρο, αλλά ως αγαθό που απαιτεί προσοχή και μέτρο.

Το ζητούμενο είναι η υπευθυνότητα. Οι αριθμοί στέλνουν ήδη το μήνυμα. Το αν θα το ακούσουμε εγκαίρως είναι αυτό που θα καθορίσει αν η Αττική θα παραμείνει απλώς σε μια περίοδο πίεσης  ή αν θα χρειαστεί να περάσει σε μια εποχή πραγματικών περιορισμών.

Ελλάδα
Ακολουθήστε το Νewsit.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι για όλη την ειδησεογραφία και τα τελευταία νέα της ημέρας
Ελλάδα: Περισσότερα άρθρα
«Μπήκε από πάνω μου και με χτυπούσε με μένος», λέει 52χρονος που ξυλοκοπήθηκε πριν ένα μήνα από τον 29χρονο στο Νέο Κόσμο
«Έχει 17 καταδικαστικές αποφάσεις - Τον τράβηξε ο πατέρας του από πάνω μου, ήμουν τυχερός αλλιώς τώρα δεν θα μιλούσαμε» λέει ο οδηγός φορτηγού που έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από τον 20χρονο στο Νέο Κόσμο
Ο 29χρονος που εμπλέκεται σε περιστατικά με ξυλοδαρμούς στο Νέο Κόσμο 16