Η αστυνομία στην Αθήνα προβαίνει συχνά σε παρενόχληση, καταχρηστικές ενέργειες και άσκηση βίας κατά ανθρώπων που ζουν ή βρίσκονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα στους δρόμους του κέντρου της πόλης, όπως των αστέγων, των χρηστών ναρκωτικών ουσιών και των εκδιδόμενων ατόμων, επεμβαίνοντας στην ιδιωτική τους ζωή.
Αστυνομικοί σταματούσαν ανθρώπους στο δρόμο, βάσει της εξωτερικής εμφάνισης των ανθρώπων, χωρίς καμία εύλογη και εξατομικευμένη υπόνοια διάπραξης εγκληματικής ενέργειας, τους έθεταν υπό περιορισμό σε αστυνομικά λεωφορεία ή υπό κράτηση σε αστυνομικά τμήματα για ώρες, μεταξύ άλλων και σε τμήματα μακριά από το κέντρο της πόλης, όπου εκεί τους άφηναν ελεύθερους.
Αυτά και πολλά πολλά άλλα, συγκλονιστικά στοιχεία και μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν ζήσει την αστυνομική βία, περιλαμβάνει η έκθεση της διεθνούς οργάνωσης.
Όπως διαπίστωσε η Human Rights Watch, η αστυνομία ελέγχει και θέτει υπό κράτηση ανθρώπους που περπατούν στον δρόμο, περιμένουν το λεωφορείο ή επισκέπτονται κέντρα αστέγων όπου μπορούν να φάνε ή να πλυθούν.
Η αστυνομία έχει σταματήσει αρκετές φορές για έλεγχο συμμετέχοντες σε δράσεις δρόμου του Athens Checkpoint, ενός κέντρου πρόληψης του HIV, καθώς και μια ερευνήτρια της Human Rights Watch, ενώ στο πλαίσιο ενός ελέγχου έθεσε υπό κράτηση και υπέβαλε τα μέλη της ομάδας δρόμου σε σωματική έρευνα.
Η Human Rights Watch πήρε συνεντεύξεις από 44 ανθρώπους από το Μάιο ως το Σεπτέμβρη του 2014, ενώ, πρόσθετες συνεντεύξεις με συμμετέχοντες σε δράσεις δρόμου, καθώς και συνομιλίες με έξι άτομα από τις ίδιες ομάδες έγιναν και τον Απρίλιο.
Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, απώτερος σκοπός των προσαγωγών είναι η απομάκρυνσή τους από το κέντρο της Αθήνας, καθώς πολλές φορές ακόμα και μετά την ταυτοποίηση των στοιχείων τους, οδηγούνταν σε αστυνομικά τμήμα μακριά από το κέντρο, όπως στο Ελληνικό, τον Ασπρόπυργο, την Αμυγδαλέζα, την Ελευσίνα.
Σε ερώτηση της Γεωργίας, 33 χρονών, που κρατούνταν για ώρες σε δυο διαφορετικά τμήματα, γιατί το κάνουν αυτό, η απάντηση που πήρε ήταν “για να μην είσαι στην Αθήνα…”. Στην αντίστοιχη ερώτηση που έθεσε η Ειρήνη, 39 χρονών, πρώην χρήστης ναρκωτικών, ο αστυνομικός από το τμήμα Ομονοίας της αποκρίθηκε “θα πάτε ένα ταξιδάκι για να μάθετε να μην περνάτε από την Αθήνα”, της έδωσε μια μπουνιά και η Ειρήνη έχασε δυο δόντια.
Δεκαπέντε από τους συνεντευξιαζόμενους περιέγραψαν περιστατικά σωματικής κακοποίησης, περιλαμβανομένων ξυλοδαρμών, ενώ σχεδόν όλοι διαμαρτυρήθηκαν για κακές πρακτικές της αστυνομίας και αγενή, προσβλητική και απειλητική συμπεριφορά.
Ο Αναστάσης, 45 ετών, πρώην αξιωματικός του στρατού, ανέφερε ότι κάνει ενδοφλέβια χρήση ηρωίνης τα τελευταία 11 χρόνια για να αντιμετωπίσει την απώλεια της εργασίας του και τη ζωή στον δρόμο. Θυμόταν τον εξευτελισμό που υπέστη όταν οκτώ αστυνομικοί τον ανάγκασαν να σκύψει στη μέση του δρόμου για εξέταση του ορθού με φακό, και στη συνέχεια τον χτύπησαν όταν αυτός αρνήθηκε: Με κοιτάξανε πίσω. Μου είπαν «Άνοιξέ τα ρε» και κοιτάζανε κανονικά με φακό. Και έσκυψα έτσι. Και γελάγανε… Μου πήρε το κεφάλι [ένας από τους αστυνομικούς] και μου το χτύπαγε στα ρολά. Τρώω κάτι κλοτσιές. Είχα κάτι σύνεργα, μου τα έσπασε. Μου πέταξε τα χαρτιά μου. Είχα φωτοτυπία την ταυτότητά μου και μου την έσκισε γιατί ήταν άκυρη, λέει. Και λέει, «Αν σε ξαναβρώ, τον φακό θα στον χώσω μέσα». Του έλεγα πως είναι χτυπημένο το πόδι μου και ήταν σαν να του έλεγα «Βάρα το χτυπημένο πόδι». Δηλαδή όπου έλεγα πως είμαι χτυπημένος, εκεί με βάραγε. Και γελάγανε.
Κανένας από τους συνεντευξιαζόμενους δεν ανέφερε τα περιστατικά βίας στις αρχές. Η Νικίτα και η Ειρήνη ανέφεραν ότι θα ήθελαν να υποβάλουν καταγγελία σε βάρος των αστυνομικών, αλλά δεν πρόκειται να το κάνουν επειδή δεν εμπιστεύονται την αστυνομία. Η Ειρήνη φοβόταν ότι θα κατέληγε να κατηγορηθεί για αντίσταση κατά της αρχής, ενώ η Νικίτα πίστευε ότι η καταγγελία δεν θα είχε κανένα αποτέλεσμα.
Τριάντα έξι από τους συνεντευξιαζόμενους δήλωσαν ότι η αστυνομία τούς σταματούσε σχεδόν καθημερινά, ενώ 25 εξ αυτών ανέφεραν ότι τους είχαν σταματήσει για εξακρίβωση στοιχείων πάνω από μία φορά την ίδια ημέρα.
Εικοσιένα άτομα περιέγραψαν καταστάσεις στις οποίες οι αστυνομικοί έλεγχοι είχαν άμεσο ή έμμεσο αρνητικό αντίκτυπο στο δικαίωμά τους στην υγεία.
Η Άννα, η οροθετική που δήλωσε ότι εκδιδόταν για να εξασφαλίσει τη δόση της, ανέφερε ότι στις 9 Ιουνίου 2014 δεν πρόλαβε να πάρει το χάπι της αντιρετροϊκής αγωγής της, καθώς την σταμάτησαν αστυνομικοί κοντά στην πλατεία Ομονοίας στις 8.30 μ.μ. και την έθεσαν υπό κράτηση για περίπου δύο ώρες, πρώτα στην Ομόνοια και μετά στον Πειραιά, σε απόσταση 11 χιλιομέτρων.
Ο Δημήτρης, 58 ετών, ο οποίος αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα μεθαδόνης και ζει στον δρόμο, ανέφερε ότι δύο αστυνομικοί τον σταμάτησαν για έλεγχο στην οδό Σταδίου στο κέντρο της Αθήνας στις 31 Ιουλίου 2014 και κατέστρεψαν τα υπνωτικά χάπια τα οποία του είχε συνταγογραφήσει ιατρός του ΟΚΑΝΑ. Από τότε, ο Δημήτρης έχει επάνω του ένα σημείωμα από τον ιατρό του που αναφέρει ότι τα χάπια έχουν χορηγηθεί νόμιμα με ιατρική συνταγή.
Ο Νεμίρ, ένας 40χρονος μετανάστης χωρίς έγγραφα από το Ιράκ, ο οποίος είναι οροθετικός άστεγος χρήστης ναρκωτικών, δήλωσε τον Ιούλιο του 2014 ότι δύο μήνες πριν από τη συνομιλία μας τον σταμάτησε η αστυνομία καθώς πήγαινε για ιατρική εξέταση. Τον έθεσαν υπό κράτηση σε δύο αστυνομικά τμήματα για πάνω από δώδεκα ώρες και κατέστρεψαν τις καθαρές βελόνες του. «Σύριγγες, επειδή είμαι οροθετικός, έχω τις δικές μου, για να μην κολλήσω κανέναν. Και αυτοί για σπάσιμο τις πήραν και μου τις έσπασαν».
Ο Γιάννης, ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας και ζει στον δρόμο, δήλωσε στις 31 Ιουλίου ότι την προηγούμενη ημέρα ο αστυνομικός έλεγχος τον εμπόδισε να πάει σε ραντεβού που είχε για χειρουργική επέμβαση λόγω σοβαρού αποστήματος στο χέρι του. “Σου χαλάνε όλη την ημέρα, όλο το πρόγραμμα, την υγεία… Λέω [στον αστυνομικό] «Με έχεις πάρει δεκαπέντε φορές εσύ ο ίδιος. Ξέρεις ότι είμαι εγώ. Δεν εκκρεμεί ούτε απόφαση ούτε τίποτα εναντίον μου. Σε παρακαλώ άφησέ με να πάω να κάνω την εγχείρησή μου, έχω ραντεβού με τον χειρούργο». Λέω, «έχω πρόβλημα και μάλιστα σοβαρό» και τους το δείχνω… Δεν το έλαβε υπόψη του. «Κάτσε εκεί», μου λέει. Και έχασα την εγχείρηση.
Εγώ να πεθαίνω από τον πόνο… Προσπάθησα να τους πω εκατό φορές «Ρε παιδιά, σας παρακαλώ, έχω πρόβλημα». Τίποτα, δεν το λάμβανε κανένας υπόψη. Το ραντεβού ήταν στις δέκα το πρωί. Μετά έγινε η εξακρίβωση και με άφησαν, και πήγα [στο νοσοκομείο] και ο χειρούργος δεν ήταν πια εκεί, είχε φύγει… Και ξέρετε τι έκανα από την απελπισία μου; Άνοιξα το απόστημα μόνος μου.”
Στις 28 Μαΐου 2014, διαφορετικοί αστυνομικοί σταμάτησαν δύο συμμετέχοντες σε δράσεις δρόμου συνοδευόμενους από την ερευνήτρια της Human Rights Watch δύο φορές σε διάστημα 10 λεπτών. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου ελέγχου και της σωματικής έρευνας, οι αστυνομικοί βρήκαν ένα χάπι αντιρετροϊκής αγωγής στα προσωπικά αντικείμενα ενός οροθετικού μέλους της ομάδας δρόμου. Ένας από τους αστυνομικούς φώναζε επιθετικά «Ποιος έχει AIDS, ποιος έχει AIDS; Εσύ;» στη μέση του δρόμου.
Όταν τα μέλη της ομάδας διαμαρτυρήθηκαν για τη συμπεριφορά του αστυνομικού, η ερευνήτρια της Human Rights Watch και η ομάδα δρόμου προσήχθησαν στο αστυνομικό τμήμα Ακρόπολης για εξακρίβωση των στοιχείων ταυτότητάς τους.
Ο Στέργιος Μάτης, ένας από τους συμμετέχοντες στις δράσεις δρόμου του κέντρου Athens Checkpoint περιέγραψε το περιστατικό: “Εξηγήσαμε ποιοι είμαστε. Ότι μας είχαν σταματήσει και ελέγξει μόλις πριν από πέντε λεπτά μπροστά από το αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας. Μετά προσπαθήσαμε να τους εξηγήσουμε ότι μας καθυστερούσαν από το έργο μας και ότι είχαμε να επιτελέσουμε ένα συγκεκριμένο καθήκον ως εθελοντές, και αυτοί δεν μπορούσαν να το καταλάβουν αυτό… Όταν αντιδράσαμε, οι αστυνομικοί απάντησαν ότι θα μας πάνε στο τμήμα, έτσι «για να δείτε τι θα πάθετε, τι μπορούμε να σας κάνουμε». Πήγαμε στο αστυνομικό τμήμα, μας έγδυσαν, μας ανάγκασαν να κάτσουμε…να σκύψουμε για να δουν αν έχουμε ναρκωτικά. Ήξεραν ότι είμαστε καθαροί, επειδή ήξεραν ποιοι είμαστε και τι κάνουμε. Το έκαναν απλώς για επίδειξη ισχύος.”
Η ερευνήτρια της Human Rights Watch δεν υποβλήθηκε σε σωματική έρευνα.
Στις 25 Ιουνίου 2014, μια ομάδα αστυνομικών, εκ των οποίων ορισμένοι ήταν ένστολοι και άλλοι φορούσαν πολιτικά, σταμάτησε τρεις συμμετέχοντες σε δράσεις δρόμου του Athens Checkpoint και μία ερευνήτρια της Human Rights Watch στην οδό Σατωβριάνδου έξω από ξενοδοχεία όπου η εν λόγω ομάδα δρόμου είχε μόλις διανείμει προφυλακτικά. Ένας από τους αστυνομικούς ήταν μεταξύ εκείνων που τους είχαν σταματήσει ξανά στις 18 Ιουνίου 2014.
Μόλις οι συμμετέχοντες στην ομάδα δρόμου πέρασαν μπροστά από τους αστυνομικούς, ο αστυνομικός που τους είχε ανακρίνει την προηγούμενη εβδομάδα είπε με επιθετικό ύφος: «Παιδιά, για ελάτε λίγο εδώ, όπως είσαστε τις ταυτότητές σας όλοι! Όλοι!» Ένα από τα μέλη της ομάδας δρόμου διαμαρτυρήθηκε λέγοντας «Κάθε βδομάδα το ίδιο πράγμα». Ο αστυνομικός απάντησε «Ναι, κάθε βδομάδα, κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή».
Οι αστυνομικοί άφησαν ελεύθερη την ομάδα μετά από πέντε λεπτά, όταν ένα από τα μέλη της ομάδας ανέφερε το όνομα υψηλόβαθμου αστυνομικού ο οποίος είχε συμβουλεύσει τους συμμετέχοντες σε δράσεις δρόμου να χρησιμοποιήσουν το όνομά του σε περίπτωση που τους σταματούσε η αστυνομία.
Πηγή: Humans Rights Watch, με πληροφορίες και από ΑΠΕ – ΜΠΕ
