Σε μια χώρα που συνηθίστηκε να γίνεται «εκπαίδευση» για τις ανάγκες της πολιτικής και όχι πολιτική για τις ανάγκες της παιδείας, το έργο των διαχειριστών έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και δυσκολίες, καθώς η πραγματικότητα που δημιούργησαν εκδικείται.
Το εφιαλτικό τοπίο της γενικής και ιδιαιτέρως της νεανικής ανεργίας, της οικονομικής στενότητας των κοινωνικών μεσοστρωμάτων και της πραγματικής εξαθλίωσης των, προ κρίσης, φτωχών ανατρέπει τους κανόνες.
Με βάση αυτούς τους κανόνες, η εκπαίδευση επί πολλά χρόνια είχε γίνει εργαλείο άσκησης πολιτικής και εισέφερε στους δείκτες της εικονικής οικονομικής ανάπτυξης με ποικίλους τρόπους.
Πρωτίστως με το εξωφρενικό για ανεπτυγμένη χώρα καθεστώς της παραπαιδείας αλλά και με τη μικροκομματική τακτική της δημιουργίας, σε στιλ αλυσίδας σούπερ μάρκετ, δεκάδων κέντρων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά τη χώρα.
Επί χρόνια φαίνεται πως οι πολιτικές στην παιδεία οικοδομούσαν τα αδιέξοδα και ανακύκλωναν πολλαπλασιαστικά τις παθογένειες που τώρα παράγουν πάλι «πολιτική» και άλλες παρενέργειες πάνω στο τοπίο της οικονομικής κρίσης και της παραγωγικής απραξίας.
Το νέο σύστημα με την ελαστικότητα στις μετεγγραφές και η νέα πολιτική με την υπερπαραγωγή αριστούχων που συνωστίζονται στα ρετιρέ των βαθμολογικών βαθμίδων και πολτοποιούνται μεταξύ αμείλικτων λεπτομερειών κορυφής, είναι απλές συνέπειες διαχείρισης αδιεξόδων.
Απέναντι σε αυτά, οι επιτυχόντες και αποτυχόντες είτε μαντρωθούν στο ίδρυμα επιλογής ή καταναγκασμού είτε απορριφθούν από τώρα αδέσποτοι στην άγρια αγορά πρέπει να ποντάρουν μόνο στις υπάρχουσες στον καθένα δεξιότητες, στην ανάδειξη και καλλιέργεια τους.
Ιδιαιτέρως στα πεδία της κρίσης και του κοινωνικού μετασχηματισμού που βιώνουμε, οι δεξιότητες αναφύονται όπως τα παράξενα φυτά της ανυδρίας και της ξέρας. Το σύστημα θα κάνει αυτό που έκανε πάντα. Θα εκμεταλλεύεται και την εκπαίδευση για τις ανάγκες της πολιτικής.
Όμως και οι άνθρωποι, ειδικώς οι νέοι, πρέπει να εκμεταλλευτούν τις δεξιότητες για την επιβίωση στο περιβάλλον των αναγκών και των στερήσεων που δημιουργεί η νέα κατάσταση της μακροχρόνιας κρίσης.
Πρόλαβα την εποχή των αφηγήσεων για ποδαρόδρομους 25 χιλιομέτρων την ημέρα προκειμένου να φοιτήσει κανείς στο γυμνάσιο, την εποχή που κάποιος προσδιοριζόταν με αυτό που κατόρθωνε να σπουδάσει και όχι με το όνομα του, την εποχή που ένας πολύτεκνος διάλεγε ένα παιδί στα πέντε για σπουδή και προόριζε-καταδίκαζε τα υπόλοιπα στην ανάδειξη λοιπών δεξιοτήτων.
Ένας τέτοιος προορισμένος-κατάδικος συμμαθητής, θαυμάσιος τεχνίτης και αυτοδιαχειριζόμενος παραγωγός ποικίλων αγαθών μου έλεγε πρόσφατα για το ανυπολόγιστο κέρδος από την καταδίκη του. «Μόνο λίγη γη θέλω όπου Γης για να φτιάξω ακόμη και νερό. Φοβάμαι αυτό το εργοστάσιο που παράγει αριστούχους των πολιτικών επιλογών ακόμη κι αν πρόκειται για τα παιδιά μου!»
Έζησα ως φοιτητής την εκπαιδευτική επανάσταση της Αλλαγής με καθηγητές υπουργούς των πρώτων σοσιαλιστικών κυβερνήσεων, με θέματα εξετάσεων που έδιναν οι κλαδικές, με αγορασμένες πτυχιακές εργασίες του κιλού, με… παράδοση πτυχίων κατ οίκον. Όλα για τις ανάγκες της πολιτικής και όχι της Παιδείας. Αυτή η τακτική φαίνεται πως θα συνεχιστεί ακόμη κι αν χρειαστεί οι αριστούχοι να γίνουν μεσαία τάξη των υποψηφίων και τα αμφιθέατρα τόπος εξαΰλωσης δεξιοτήτων.
