Στο πλαίσιο της ως άνω αναφοράς:
α) Να περιγράψετε εν συντομία τι γνωρίζετε για την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
β) Να αναφερθείτε στα ισχυρά σημεία/χαρακτηριστικά της Οδηγίας για την Εκτίμηση
Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και στους τομείς για τους οποίους εκτιμάτε ότι απαιτείται βελτίωση.
Απάντηση
1. Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΕΠΕ)
Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι η διαδικασία που εξασφαλίζει ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δημοσίων ή ιδιωτικών έργων λαμβάνονται υπόψη και αξιολογούνται πριν από τη χορήγηση της άδειας που δίνει το δικαίωμα στον κύριο του έργου να προχωρήσει στην κατασκευή.
Η Οδηγία 85/337/ΕΟΚ, γνωστή και ως «Οδηγία ΕΠΕ», αποσκοπεί στη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος, στην ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών παραμέτρων στο σχεδιασμό ενός έργου και στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Επιπλέον, με την Οδηγία για την ΕΠΕ εξασφαλίζεται η συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και βελτιώνεται η διαφάνεια και η ποιότητα των αποφάσεων. Κατά πολλούς η Οδηγία για την ΕΠΕ είναι το βασικό εργαλείο για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Οδηγία για την ΕΠΕ του 1985 τροποποιήθηκε τρεις φορές: το 1997, το 2003 και το 2009 με τις Οδηγίες 97/11/ΕΚ, 2003/35/ΕΚ και 2009/31/ΕΚ, αντίστοιχα.
2. Ισχυρά σημεία της Οδηγίας ΕΠΕ
α) Θέσπιση συνολικών καθεστώτων ΕΠΕ σε όλα τα κράτη μέλη: Η μεταφορά και εφαρμογή της Οδηγίας ΕΠΕ πραγματοποιήθηκε από τα κράτη μέλη με αποτέλεσμα την ευθυγράμμισή τους με τις απαιτήσεις/στόχους της Οδηγίας. Πολλές είναι και οι περιπτώσεις που κράτη μέλη έχουν θεσπίσει υποχρεώσεις πολύ περισσότερες από αυτές που προκύπτουν από την Οδηγία, βελτιώνοντας σημαντικά την ΕΠΕ αυτή καθαυτή.
β) Αύξηση της συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων: Η τροποποίηση της Οδηγίας 85/337/ΕΟΚ από την Οδηγία 2003/35/ΕΚ αύξησε σημαντικά τη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία και στη διαφάνεια λήψης αποφάσεων.
γ) Αποσαφήνιση των διατάξεων της οδηγίας ΕΠΕ από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων: Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αναγνωρίζοντας ότι η Οδηγία ΕΠΕ έχει ένα ευρύ πεδίο εφαρμογής και ευρείς στόχους προέβη στην αποσαφήνιση των διατάξεών της επιτυγχάνοντας από την μία τον περιορισμό της διακριτικής ευχέρειας των κρατών μελών κατά την εφαρμογή της και από την άλλη διασφαλίζοντας ότι δεν υποσκάπτονται οι στόχοι της.
δ) Σημαντικά οφέλη της Οδηγίας ΕΠΕ: Τα σημαντικά οφέλη της Οδηγίας ΕΠΕ συνοψίζονται στα εξής:
α) Η ΕΠΕ διασφαλίζει τη συνεκτίμηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων στο αρχικό ακόμη στάδιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
β) Μέσω της εμπλοκής του κοινού η διαδικασία ΕΠΕ διασφαλίζει μεγάλη διαφάνεια και κατ’ επέκταση ευρύτερη κοινωνική αποδοχή.
γ) Αν και τα περισσότερα οφέλη της ΕΠΕ δεν μπορούν να εκφραστούν οικονομικά, υπάρχει μια διάχυτη αντίληψη, επιβεβαιούμενη από τις διαθέσιμες μελέτες, ότι τα οφέλη της διεξαγωγής ΕΠΕ υπερακοντίζουν το κόστος της κατάρτισής της.
δ) Οι ΕΠΕ έχουν βελτιώσει το σχεδιασμό των συγχρηματοδοτούμενων έργων στο πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ενώ ταυτόχρονα συνέβαλαν και στην ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών παραμέτρων.
3. Ενδεικτικοί τομείς της Οδηγίας ΕΠΕ στους οποίους απαιτείται βελτίωση
α) Ανησυχίες όσον αφορά την ποιότητα της ΕΠΕ: Η διασφάλιση του ελέγχου της ποιότητας σε μία ΕΠΕ επαφίεται σε μεγάλο βαθμό στις εθνικές αρμόδιες αρχές. Η ποιότητα της ΕΠΕ εξαρτάται άμεσα από την «ποιότητα των πληροφοριών» που χρησιμοποιούνται στην τεκμηρίωση και από την «ορθότητα εφαρμογής της διαδικασίας ΕΠΕ».
β) Ελλιπής αξιολόγηση των επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα: Τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει ανεπίσημους και επίσημους δεσμούς μεταξύ της οδηγίας ΕΠΕ και των οδηγιών για τους οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) και τα πτηνά (79/409/ΕΟΚ, 2009/147/ΕΚ) (ιδίως στο άρθρο 6 , παράγραφοι 3-4, της οδηγίας για τους οικοτόπους). Μολονότι δεν έχουν αναφερθεί σοβαρά προβλήματα, η Επιτροπή από την μέχρι τώρα εμπειρία της στην εφαρμογή της Οδηγίας θεωρεί ότι οι απαιτήσεις του άρθρου 6 δεν συνεκτιμώνται καταλλήλως στο πλαίσιο των διαδικασιών ΕΠΕ. Επιπλέον, οι διαδικασίες ΕΠΕ εστιάζονται στις επιπτώσεις στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000, ενώ υπάρχει τάση παραμέλησης των διατάξεων που αφορούν στην προστασία των ειδών.
γ) Έλλειψη εναρμονισμένων πρακτικών σε ότι αφορά τη συμμετοχή του κοινού: Παρά την αυξανόμενη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, δεν υπάρχουν ακόμη εναρμονισμένες πρακτικές ανά την ΕΕ.
δ) Δυσκολίες όσον αφορά τις διαμεθοριακές διαδικασίες ΕΠΕ: Προκειμένου για έργα που ενδέχεται να έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις, η οδηγία ΕΠΕ παρέχει στα κράτη μέλη ευρείες δυνατότητες επιλογής του χρόνου και του τρόπου εμπλοκής άλλων κρατών μελών σε διαδικασίες ΕΠΕ. Πολλά όμως κράτη μέλη επισημαίνουν ότι οι διασυνοριακές διαδικασίες ΕΠΕ δημιουργούν δυσκολίες που οφείλονται κυρίως στις διαφορές που παρουσιάζουν μεταξύ τους οι εθνικές διαδικασίες ΕΠΕ, όπως είναι τα διαφορετικά στάδια της διαδικασίας υλοποίησης των έργων, τα διαφορετικά χρονοδιαγράμματα και οι γλωσσικοί φραγμοί.
ε) Βελτίωση του συντονισμού μεταξύ της ΕΠΕ και άλλων οδηγιών και πολιτικών της ΕΕ: Πολλές είναι οι περιπτώσεις, στις οποίες έργα που καλύπτονται από την οδηγία ΕΠΕ υπόκεινται και στις διατάξεις άλλων περιβαλλοντικών οδηγιών και πολιτικών της ΕΕ. Παρά τον κίνδυνο αλληλοεπικαλύψεων, δεν έχουν αναφερθεί μέχρις ώρας σημαντικά προβλήματα. Ωστόσο, είναι αναγκαίος ο προβληματισμός για τους τρόπους βελτίωσης της συνέργειας μεταξύ της οδηγίας ΕΠΕ και της νομοθεσίας και πολιτικής σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς τομείς (βλ. κλιματικές αλλαγές, βιοποικιλότητα, κ.ά).
Πηγές
– Επίσημος δικτυακός τόπος Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
– Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COM(2009) 378 τελικό, Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών «Για την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα της οδηγίας ΕΠΕ (Οδηγία 85/337/EΟΚ, όπως τροποποιήθηκε από τις οδηγίες 97/11/EΚ και 2003/35/EΚ)», Βρυξέλλες.
-Οδηγία 85/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 1985 για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον.
Η απάντηση του θέματος συντάχθηκε από τον
κ. Αλέξανδρο Ιατρού.
Περιβαλλοντολόγο, Μελετητή – MSc. Διαχείριση Περιβάλλοντος
Καθηγητή περιβάλλοντος του Εκπαιδευτικού Οργανισμού «ALEXANDER.EDU.GR».