Όλο και περισσότερο πληθαίνουν τους τελευταίους μήνες οι προκλήσεις από πλευράς Ερντογάν και Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα, θέλοντας να δείξει με αυτόν τον τρόπο την εικόνα μας “πανίσχυρης” χώρας που είναι ικανή να νικήσει πολλούς πολέμους ταυτόχρονα.
Ο Ερντογάν αμφισβητεί εδάφη και συνθήκες, δημιουργώντας εύλογη ανησυχία για το τι “μέλλει γενέσθαι” και το ενδεχόμενο μιας πολεμικής σύγκρουσης.
Ωστόσο η επιθετική του πολιτική, που εκφράζεται και με την απρόκλητη εισβολή στην Συρία και την επιδρομή στο Αφρίν, φαίνεται πως τον έχει οδηγήσει σε κρίσιμα αδιέξοδα. Αδιέξοδα που θέλει να κρύψει “κάτω από το χαλί” για να μην του χαλάσουν την… πανίσχυρη εικόνα που ο ίδιος φιλοτεχνεί για τον εαυτό του.
Η αμφισβήτηση συνθηκών και το “μπλέξιμο” με τους Κούρδους
Όπως γράφει το “Έθνος της Κυριακής” και ο συνάδελφος Γιώργος Καπόγλου, ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι η μοιραία εμπλοκή του στη σύγκρουση της Συρίας απειλεί την Τουρκία σε ότι αφορά τα νοτιοανατολικά της σύνορα με την επιστροφή στη συνθήκη των Σεβρών του 1920, που προέβλεπε και τη σύσταση ανεξάρτητου Κουρδιστάν.
Η Τουρκία υπέγραψε μεν το 1923 τη Συνθήκη της Λωζάνης, συνέχισε όμως να διεκδικεί μέχρι και το 1926 την επαρχία της Μοσούλης (το σημερινό κουρδικό Βόρειο Ιράκ).
Όταν η Βρετανία που διοικούσε τότε το Ιράκ απείλησε την Άγκυρα με Κουρδική αντεπίθεση εντός και εκτός συνόρων, ο Κεμάλ αναδιπλώθηκε και διατύπωσε το δόγμα “ειρήνη στη χώρα, ειρήνη στον κόσμο”.
Με άλλα λόγια, προϋπόθεση της εσωτερικής σταθερότητας είναι η αποφυγή εμπλοκής της Τουρκίας στις διενέξεις και τις συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής.
Οι συγκρούσεις με Άσαντ και Κούρδους
Μπορεί μέχρι το 2011 Ερντογάν και Άσαντ να είχαν άριστες σχέσεις, με το που ξέσπασε όμως ο πόλεμος στην Συρία η Τουρκία επεδίωξε από την αρχή την εγκαθίδρυση ενός Σουνιτικού καθεστώτος στην Δαμασκό που θα λειτουργούσε προς όφελός της.
Ως απάντηση η Συρία άλλαξε τα δεδομένα του Κουρδικού, αποσύροντας τα στρατεύματά της από τα βόρεια της χώρας, δημιουργώντας ένα δεύτερο άτυπο Κουρδικό κράτος, μετά από αυτό στο Βόρειο Ιράκ. Μια πραγματικότητα σκληρή για την Άγκυρα που πάσχιζε να διευθετήσει με.. εντελώς άλλο τρόπο το ζήτημα.
Όπως σημειώνει το “Έθνος” λοιπόν, πίσω από τον “μανδύα” του προστάτη των Σουνιτών μουσουλμάνων που φορά ο Ερντογάν, κρύβεται ίσως ο φόβος του πως θα γίνει ο ηγέτης που έχασε στο κουρδικό μέτωπο εντός και εκτός συνόρων.
Η απειλή που “εγκλωβίζει” τον Ερντογάν
Η απειλή είναι πραγματική και υπαρξιακή για την Τουρκία του Ερντογάν. Η σταδιακή χειραφέτηση των Κούρδων αρχικά στο Ιράκ τώρα στην Συρία, και στο άμεσο μέλλον στο δυτικό Ιράν, είναι μια δυναμική που μπορεί να έχει καθυστερήσεις και παλινδρομήσεις, αλλά είναι πλέον μη αναστρέψιμη, καθώς εξυπηρετεί τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Από την επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ μέχρι το 2011 που ξέσπασε η κρίση στην Συρία, η Τουρκία υποχώρησε ως προς τον ρόλο της ως “στρατηγικό έρεισμα” της Δύσης στην απρόβλεπτη Μέση Ανατολή, χωρίς φυσικά να το έχει απολέσει όπως δείχνουν και οι πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Η αδιέξοδη συνάντηση με Πούτιν και Ροχανί
Ωστόσο από τότε μέχρι σήμερα φαίνεται να προσπαθεί με τακτικούς ελιγμούς να περιορίσει τις “ζημιές”. Χαρακτηριστική επίσης είναι η τριμερής συνάντηση στην Άγκυρα με Πούτιν και Ροχανί για την συνεργασία Τουρκίας, Ρωσίας, Ιράν.
Ένας τακτικός ελιγμός χωρίς ιδιαίτερο βάθος, καθώς οι στόχοι της Άγκυρας από τη μια μέρα και της Μόσχας και της Τεχεράνης από την άλλη είναι σε πλήρη απόκλιση.
Η πραγματικότητα για τον Ερντογάν είναι το δίλημμα αν στα νότια της Τουρκίας προτιμά τους Κούρδους αντάρτες ή τις δυνάμεις του Άσαντ σε συμμαχία με το Ιράν.
“Πάγωμα” στις σχέσεις με τις ΗΠΑ
Έτσι έχουν “παγώσει” και όλα τα σενάρια εξομάλυνσης των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας, όπως φάνηκε από την πρόσφατη επίσκεψη του Τίλερσον στην Άγκυρα.
Με τις απειλές του για προέλαση μετά το Αφρίν και στο Μανμπίτζ, όπου βρίσκονται άνδρες των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ, αλλά και την αμφισβήτηση των παραχωρήσεων για έρευνα από τη Λευκωσία στην Κυπριακή ΑΟΖ, ο Ερντογάν φαίνεται εγκλωβισμένος σε μια δυναμική “αυτοεκπληρούμενης προφητείας”, με τη μετωπική σύγκρουση με τις ΗΠΑ και με τη Δύση να είναι ζήτημα χρόνου.