Ήταν το 2017, όταν εκδόθηκε το βιβλίο “Ίντριγκες της Αγιά Σοφιάς” του Τούρκου ιστορικού, Μουσταφά Αρμαγάν, και έδωσε… πάτημα στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αρχίσει να εκφράζει ανοιχτά τις προθέσεις του να μετατρέψει το ιστορικό μνημείο σε τζαμί.
Ο Αρμαγάν, ούτε λίγο ούτε πολύ, έκανε λόγο για πλαστή υπογραφή του Κεμάλ Ατατούρκ στο διάταγμα του 1934, το οποίο μετέτρεπε το ναό – σύμβολο της Ορθοδοξίας από τζαμί σε μουσείο.
Κατά τον Τούρκο ιστορικό η υπογραφή δεν έμοιαζε με την υπογραφή του Ατατούρκ, επομένως από νομικής άποψης το διάταγμα αυτό έπρεπε να θεωρηθεί άκυρο που αυτό σημαίνει ότι η Αγία Σοφία εξακολουθούσε να παραμένει τζαμί. Ο Μουσταφά Αρμαγάν ισχυρίζεται ότι η υπογραφή δεν μοιάζει ούτε με τις προηγούμενες, αλλά ούτε και με τις επόμενες υπογραφές του Κεμάλ Ατατούρκ. Όπως αναφέρει, πριν από το διάταγμα ο Ατατούρκ υπέγραφε ως ‘Gazi M. Kemal’ και μετά το διάταγμα ως ‘Κ. atatürk’, δηλαδή με μικρό ‘a’. “Πώς το μικρό ‘a’ από το ‘atatürk’ μεγάλωσε στο διάταγμα σε ‘Atatürk’ ή ποιος το μεγάλωσε;”, διερωτάται στις σελίδες του βιβλίου του ο Τούρκος ιστορικός. Αναφορικά πάντα με αυτό υποστηρίζει επίσης ότι ενώ ο αριθμός του διατάγματος είναι ο 1589, βρέθηκε διάταγμα που είχε εκδοθεί δύο μέρες νωρίτερα και είχε τον αριθμό 1606.
Όλα τα παραπάνω, συνθέτουν το… αφήγημα των φανατικών μουσουλμάνων, που θεωρούν δεδομένο ότι το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας – που συνεδρίασε χθες – θα δώσει το “πράσινο φως” για τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί.
Από την πλευρά τους, οι πολέμιοι του Ερντογάν – κυρίως τα μέλη του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) – κάνουν λόγο για μία απόφαση που θα αποτελέσει “βαριά” προσβολή στον Κεμάλ Ατατούρκ και φυσικά αρνούνται τους ισχυρισμούς για την πλαστή υπογραφή στο διάταγμα.
Χωρισμένοι σε δύο… στρατόπεδα, είναι και οι Τούρκοι ιστορικοί. Ο Νουρί Οζτούρκ και ο Αχμέντ Ακγιουντούζ είχαν επιχειρήσει σε έρευνα τους και φέρνοντας στο “φως” ιστορικά έγγραφα, να αποδείξουν ότι η υπογραφή του Ατατούρκ είναι γνήσια, καθώς και πως είχε την πρόθεση να κάνει μουσείο την Αγιά Σοφιά.
Στην παρακάτω φωτογραφία, φαίνονται οι πέντε υπογραφές που σχεδίασε ο Αρμένιος Βαχράμ Τσερτσιγιάν και τις οποίες έστειλε στον Κεμάλ Ατατούρκ, για να διαλέξει αυτή που του άρεσε.
Όπως υποστηρίζουν, όταν υπέγραψε το διάταγμα για την Αγιά Σοφιά, του είχε ήδη δοθεί το όνομα “Ατατούρκ” (σ.σ. μέχρι τότε υπέγραφε ως Gazi M. Kemal), ωστόσο δεν είχε ακόμα διαλέξει την επίσημη υπογραφή του. Αυτός είναι ο λόγος που το “Α” στην λέξη “Ataturk” είναι κεφαλαίο και όχι μικρό “a”.
Η επιθυμία του να κάνει μουσείο την Αγιά Σοφιά
Οι δύο ιστορικοί παρέθεσαν και μία σημαντική μαρτυρία που -σύμφωνα με αυτούς- επιβεβαιώνει πως ο Κεμάλ Ατατούρκ ήθελε να κάνει μουσείο την Αγιά Σοφιά.
Χαρακτηριστικά, είναι όσα λέει ο Βρετανός δημοσιογράφος, Grace Mary Ellison, για τη συνάντηση που είχαν στην Άγκυρα. Όπως υποστηρίζει ο Ellison, είχε πει στον Ατατούρκ πως ο Πάπας Πίος 11ος θέλει ειρήνη και μάλιστα του είχε προτείνει να του παραχωρήσει (σ.σ. στον Πάπα) την Αγιά Σοφιά, από τη στιγμή που ήταν χριστιανικός ναός. Τότε ο Κεμάλ απάντησε: “Παρόλο που η Αγιά Σοφιά αποτελεί, πλέον, μέρος της μουσουλμαινικής παράδοσης, αυτό θα μπορούσε να είναι εφικτό, αν υπήρχε μόνο ένα παρακλάδι του χριστιανισμού. Όμως, στη χριστιανική εκκλησία, υπάρχουν τόσα παρακλάδια, που είναι αδύνατον. Συνεπώς, μια τέτοια κίνηση, αντί για ειρήνη, θα έφερνε περισσότερες εντάσεις. Επιπλέον, είναι τόσο μεγάλο το άγχος μας να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τιμήσουμε τη χριστιανοσύνη στα μάτια του κόσμου, ώστε αν προσβάλλουμε την Καθολική Εκκλησία με την μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί, θα πρέπει να την μετατρέψουμε σε μουσείο ή να την κλείσουμε για πάντα. Δεν θα πρέπει να δώσουμε το δικαίωμα ποτέ και σε κανέναν να πει ότι σκόπιμα πληγώσαμε την Χριστιανική Εκκλησία”.
Με πληροφορίες από Belgelerle Gerçek Tarih