Ο Ραβί Σανκάρ (γεννήθηκε στις 7 Απριλίου του 1920 και πέθανε στις 11 Δεκεμβρίου του 2012), γεννήθηκε ως Ραμπίντρα Σανκάρ Τσοουντχουρί (Chowdhury), ενώ του ονόματός του προηγείτο συχνά από ο τίτλος ευγενείας Παντίτ, που σημαίνει δάσκαλος ή λόγιος. Ο Ραβί Σανκάρ από δυο διαφορετικούς γάμους απέκτησε δυο κόρες. Η μια, η Αννούσκα, είναι και εκείνη δεξιοτέχνης του σιτάρ και η άλλη είναι παγκοσμίως γνωστή μουσικός και τραγουδίστρια, η Νόρα Τζόουνς.
Ο Ραβί Σανκάρ ήταν Ινδός μουσικός και συνθέτης από τους γνωστότερους δεξιοτέχνες του σιτάρ κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και συνθέτες της ινδουστανικής κλασικής μουσικής. Ο Ραβί Σανκάρ γεννήθηκε σε οικογένεια Μπενγκάλι στο Μπενάρες, στη Βρετανική Ινδία και πέρασε τα νεανικά του χρόνια περιοδεύοντας την Ινδία και την Ευρώπη με την ομάδα χορού του αδελφού του Ουντάι Σανκάρ (Uday Shankar). Εγκατέλειψε το χορό το 1938 για να μελετήσει σιτάρ παίζοντας στην αυλή του μουσικού Αλλαουντίν Χαν (Allauddin Khan). Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του το 1944, ο Σανκάρ εργάστηκε ως συνθέτης, δημιουργώντας μουσική για την Τριλογία Απού του Σατιατζίτ Ράι και ήταν μουσικός διευθυντής του All India Radio, στο Νέο Δελχί, στην περίοδο 1949 – 1956.
Το 1956 ο Ραβί Σανκάρ ξεκίνησε να περιοδεύει στην Ευρώπη και την Αμερική παίζοντας ινδική κλασική μουσική και αύξησε τη δημοτικότητά του εκεί στη δεκαετία του 1960 μέσα από τη διδασκαλία, την εκτέλεση και τη συνεργασία του με τον βιολονίστα Γεχούντι Μενουχίν και τον κιθαρίστα των Beatles Τζορτζ Χάρισον. Το 1965 δίδαξε σιτάρ στον Τζορτζ Χάρισον, ο οποίος στη συνέχεια το ενσωμάτωσε στη μουσική των Beatles. Έκτοτε, ο ήχος του σιτάρ χρησιμοποιήθηκε για μεγάλο διάστημα από πολλά συγκροτήματα της ροκ μουσικής και σχεδόν ταυτίστηκε με τα «παιδιά του λουλουδιών» και το κίνημα των χίπις. Η επιτυχία της περιοδείας του Ραβί Σανκάρ στις ΗΠΑ το 1967 ήταν τόσο μεγάλη, που κλήθηκε να δημιουργήσει μουσικά τμήματα με φοιτητές σε σημαντικά αμερικανικά κολέγια και πανεπιστήμια. O Σανκάρ συμμετείχε στα εμβληματικά ροκ φεστιβάλ του Γούντστοκ (1969) και του Μόντερεϊ (1967). Την ίδια εποχή τον πλησίασε ο σπουδαίος τζαζίστας Τζον Κολτρέιν για να του ζητήσει να του κάνει μαθήματα, ενώ άρχισε να ενσωματώνει ινδικά όργανα στη μουσική του. «Ήταν έτοιμος να έρθει να μελετήσει κοντά μου για έξι εβδομάδες, όταν πέθανε, το 1967» είπε ο Σανκάρ σε μία συνέντευξή του.
Ο Σανκάρ, ασχολούμενος με τη δυτική μουσική έγραψε συνθέσεις για σιτάρ και ορχήστρα, ενώ περιόδευσε στον κόσμο κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980. Από το 1986 έως το 1992, υπηρέτησε ως διορισμένο μέλος της Ράτζια Σάμπα της Άνω Βουλής του Κοινοβουλίου της Ινδίας. Ήταν ενεργός μουσικός έως το τέλος της ζωής του. Το 1999 στον Σανκάρ απονεμήθηκε η υψηλότερη τιμητική διάκριση της Ινδίας, το βραβείο Μπαράτ Ράτνα (Bharat Ratna).
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του μοίραζε το χρόνο του μεταξύ της Καλιφόρνια και του Νέου Δελχίου, όπου ο το Ινστιτούτο Μουσικής και Τεχνών Ραβί Σανκάρ λειτούργησε το 2003, το οποίο ήταν όνειρο ζωής. Ο Ραβί Σανκάρ ήταν μουσικά ενεργός έως το 2011, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του και τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε.
Το ειδικό τιμητικό βραβείο Grammy για το έτος 2013 δόθηκε στον Ραβί Σανκάρ μετά θάνατον. «Ο μουσικός έκανε το ινδικό σιτάρ πιο διάσημο στον κόσμο και είναι ένας πραγματικός πρεσβευτής της διεθνούς μουσικής», αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση, ο οποίος είχε ήδη λάβει τρία Grammy κατά τη διάρκεια της πολυετούς καριέρας του. Ο Ραβί Σανκάρ, πατέρας της τραγουδίστριας της τζαζ Νόρα Τζόουνς και της βιρτουόζου του σιτάρ Ανούσκα Σανκάρ, πέθανε σε ηλικία 92 ετών σε νοσοκομείο του Σαν Ντιέγκο, όπου είχε εισαχθεί για χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης καρδιακής βαλβίδας.
Δείτε εδώ την επίσημη σελίδα για τον Ραβί Σανκάρ.
Τι είναι το σιτάρ
Το σιτάρ είναι έγχορδο ινδικό μουσικό όργανο, περισσότερο διαδεδομένο στις βόρειες επαρχίες της Ινδίας και του Πακιστάν. Η εφεύρεσή του ανάγεται στον 12 αιώνα στη περιοχή του Δελχί. Κάθε σιτάρ έχει 21, 22 ή 23 μεταλλικές χορδές, εκ των οποίων κανείς παίζει τις 6 ή 7, επειδή βρίσκονται πάνω από τον καβαλάρη. Οι υπόλοιπες βρίσκονται κάτω από τον καβαλάρη και λειτουργούν ως συμπαθητικές. Στο σιτάρ Gandhar Pancham η χορδή για του μπάσους φθόγγους (kharaj) αντικαθίσταται από μία τέταρτη chikari. Κάθε όργανο έχει δύο καβαλάρηδες, έναν μεγάλο (badaa goraa) και έναν μικρό (chota goraa).
Η ποιότητα του τόνου προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο οι χορδές ακουμπούν τους επικλινείς καβαλάρηδες. Όταν η χορδή αντηχεί, το μήκος αλλάζει ελαφρά και η άκρη της ακουμπά τον καβαλάρη, δημιουργώντας έτσι ήχους πολύ υψηλής συχνότητας. Αποκτά αντήχηση μέσω των χορδών του, της κοίλης λαβής και τον θάλαμο αντήχησης (ηχείο) από κολοκύθα. Μπορεί να έχει έναν δεύτερο ενισχυτή κοντά στην κορυφή της κοίλης λαβής του. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του είναι ξύλο τικ για τη λαβή και το ηχείο. Οι γέφυρες του οργάνου είναι φτιαγμένες από οστά ελαφιού, έβενο ή σπανιότερα οστά καμήλας. Συνθετικά υλικά είναι συνήθη σήμερα.