Η Ελλάδα καθυστέρησε πολύ στην εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών ηλεκτρικού ρεύματος με αποτέλεσμα να βρίσκεται σήμερα στις τελευταίες θέσεις πανευρωπαϊκά όσον αφορά τη διείσδυσή τους, αν και αυτή η κατάσταση θα αλλάξει χάρη στον επικείμενο διαγωνισμό του ΔΕΔΔΗΕ.
Ο εν λόγω μεγάλος διαγωνισμός του ΔΕΔΔΗΕ για την αγορά 7,3 εκατ. έξυπνων μετρητών ηλεκτρικού ρεύματος βαίνει σιγά-σιγά προς ολοκλήρωση μετά από αρκετές καθυστερήσεις, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τη μαζική τους εγκατάσταση σε κατοικίες και επιχειρήσεις στα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Χαρακτηριστικό είναι ότι με βάση το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που παρουσίασε πρόσφατα το ΥΠΕΝ, προβλέπεται να εγκαθίστανται 800.000 – 1 εκατ. έξυπνοι μετρητές κάθε χρόνο από το 2024 ως το 2030.
Τί είναι, όμως, οι έξυπνοι μετρητές και γιατί έχουν σημασία για τον μέσο καταναλωτή;
Μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει να έχουμε στο σπίτι μας τον γνωστό αναλογικό μετρητή της ΔΕΗ. Μια φορά το μήνα (στην καλύτερη περίπτωση) γίνεται η καταμέτρηση και με βάση τα μεγέθη που βγάζει χρεωνόμαστε και εκδίδεται ο λογαριασμός μας.
Ο έξυπνος μετρητής θα αντικαταστήσει τον αναλογικό και θα είναι μόνιμα συνδεδεμένος τηλεπικοινωνιακά, παρέχοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο τόσο στον διαχειριστή του δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ) και τον προμηθευτή, όσο και στον ίδιο τον καταναλωτή.
Όταν εκσυγχρονιστεί κατάλληλα το ρυθμιστικό πλαίσιο, οι προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος θα μπορούν πλέον να προσφέρουν δυναμικά τιμολόγια σε όσους καταναλωτές τα επιλέξουν. Αντί να υπάρχει μια δεδομένη τιμή χρέωσης για όλο το μήνα, η χρέωση θα μπορεί να αλλάζει ώρα με την ώρα, αναλόγως της τιμής που επικρατεί εκείνη τη στιγμή στην αγορά.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι στη διάρκεια κάθε ημέρας η τιμή του ηλεκτρισμού στη χονδρική αγορά κυμαίνεται έντονα. Συνήθως τις μεσημεριανές ώρες ελαχιστοποιείται και ενίοτε αγγίζει το μηδέν, καθώς τα φωτοβολταϊκά παράγουν τεράστιες ποσότητες φθηνής ενέργειας. Αντιθέτως, τα απογεύματα η ζήτηση αυξάνεται και τα φωτοβολταϊκά παύουν να παράγουν, άρα τότε είναι που έχουμε το ακριβότερο ρεύμα.
Αυτό σημαίνει ότι αν ο καταναλωτής λειτουργήσει τις ενεργοβόρες συσκευές του (θερμοσίφωνα, πλυντήριο, κουζίνα κτλ) τις ώρες με τη χαμηλή τιμή, τότε θα έχει ένα πολύ μεγάλο όφελος σε σύγκριση με το αν χρεωνόταν με μια ενιαία ταρίφα όπως συμβαίνει σήμερα. Αντίστοιχα, θα πρέπει να είναι προσεκτικός να αποφύγει τη λειτουργία τους στις ώρες με την υψηλή τιμή.
Σε αυτό το σημείο θα αναρωτηθεί κανείς “πως θα γνωρίζω ποια είναι η χρέωση κάθε ώρα για να αποφασίσω;”.
Όπως αναφέραμε, γενικά υπάρχει μια σταθερή καμπύλη στην αγορά ηλεκτρισμού κάθε ημέρα με συγκεκριμένες φθηνές και ακριβές ώρες. Από εκεί και πέρα, ο καταναλωτής μπορεί να γίνει ακόμα πιο “ακριβολόγος” και να κοιτάξει τι προβλέπεται στην προημερήσια αγορά του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, η οποία “φωτογραφίζει” ποια θα είναι η τιμή για κάθε ώρα την επομένη ημέρα.
Για παράδειγμα, στις 2 Δεκεμβρίου, αν είχαμε δυναμικό τιμολόγιο θα μπορούσαμε να δούμε ποια θα είναι η εικόνα αύριο, 3 Δεκεμβρίου, και να προγραμματίσουμε την κατανάλωσή μας.
Στην πράξη, υπάρχουν ορισμένες διαφορές καθώς μέσα στην ίδια την ημέρα γίνονται διορθώσεις της παραγωγής και της ζήτησης, όμως συνήθως το τελικό αποτέλεσμα είναι πολύ κοντά στην αρχική πρόβλεψη.
Εξυπακούεται ότι όταν ο ΔΕΔΔΗΕ εγκαταστήσει έξυπνο μετρητή στο σπίτι μας δεν είμαστε σε καμία περίπτωση υποχρεωμένοι να πάμε σε δυναμικό τιμολόγιο. Εναπόκειται 100% στον ίδιο τον καταναλωτή αν θα τα επιλέξει ή αν θα παραμείνει στα συμβατικά τιμολόγια.
Ακόμα και στην περίπτωση που παραμείνει κάποιος στα συνηθισμένα τιμολόγια, και πάλι μπορεί να έχει όφελος από τον έξυπνο μετρητή, καθώς θα μπορεί να παρακολουθεί πιο στενά την κατανάλωσή του μέσω ειδικών εφαρμογών στο κινητό. Έτσι θα αποκτήσει περισσότερη γνώση και δυνατότητες για να κάνει εξοικονόμηση ενέργειας.
Για όσους, όμως, τα επιλέξουν, τα δυναμικά τιμολόγια που θα προσφέρουν οι προμηθευτές θα μπορούν να είναι τριών ειδών με βάση τις διεθνείς πρακτικές:
Υπάρχει η τιμολόγηση σε πραγματικό χρόνο, που περιγράψαμε πιο πάνω και περιλαμβάνει διαφορετική χρέωση κάθε ώρα της ημέρας.
Επίσης, υπάρχει η αποζημίωση αιχμής, όπου τις ημέρες και τις ώρες που το σύστημα της χώρας “ζορίζεται”, ο καταναλωτής αποζημιώνεται αν κρατήσει χαμηλά τη ζήτησή του.
Τέλος, υπάρχει και ένα τιμολόγιο με διαφορετικές ζώνες τιμής κάθε ημέρα που απλώνονται σε μερικές ώρες η καθεμία. Η διαφορά με την τιμολόγηση σε πραγματικό χρόνο είναι ότι καθορίζονται οι τιμές εκ των προτέρων για μια περίοδο μερικών μηνών. Ο καταναλωτής θα γνωρίζει ότι για παράδειγμα από τις 11:00 ως τις 18:00 θα έχει μια προκαθορισμένη χαμηλή ταρίφα και στις ώρες από 18:00 ως 22:00 μια δεύτερη υψηλότερη ταρίφα.
Πέρα από τα ίδια τα τιμολόγια, οι έξυπνοι μετρητές ανοίγουν μια ακόμα μεγάλη δυνατότητα για τον καταναλωτή: Όποιος αποφασίσει να εγκαταστήσει μια μπαταρία στο σπίτι ή την επιχείρησή του θα είναι σε θέση να κάνει ένα ενεργειακό “αρμπιτράζ”. Θα γεμίζει τη μπαταρία τις ώρες που το ρεύμα είναι φθηνό και θα την αδειάζει στο δίκτυο τις ώρες που θα είναι ακριβό. Έτσι θα καρπώνεται τη διαφορά, ενώ παράλληλα θα παρέχει και μια πολύ σημαντική υπηρεσία στο δίκτυο της χώρας μας.
Τέλος, υπάρχει και ένα ακόμη έμμεσο όφελος για τους καταναλωτές: Οι έξυπνοι μετρητές θα περιορίσουν δραστικά τη μάστιγα των ρευματοκλοπών που με βάση τα στοιχεία του Συνήγορου του Πολίτη, στοίχισε περίπου 800 εκατ. ευρώ πέρυσι. Αυτά είναι χρήματα που αναγκαστικά καταβάλουν οι νομοταγείς καταναλωτές και με τους έξυπνους μετρητές θα ελαχιστοποιηθούν, αφού θα καταστήσουν πιο δύσκολη τεχνικά τη ρευματοκλοπή.