Κλιμακώνεται η ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα, λόγω του αυξανόμενου αριθμού επιθέσεων σε εμπορικά πλοία από τους υποστηριζόμενους από το Ιράν αντάρτες Χούθι. Ο στρατός των ΗΠΑ ενισχύει τη συνεργασία του με τις ένοπλες δυνάμεις άλλων χωρών της περιοχής.
Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, πολλές χώρες συμμετέχουν στη νέα πρωτοβουλία ασφαλείας με την ονομασία “Επιχείρηση Prosperity Guardian”, μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μπαχρέιν, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Νορβηγία, οι Σεϋχέλλες και η Ισπανία. Η αυξημένη συνεργασία μεταξύ των ναυτικών δυνάμεων αποσκοπεί στη βελτίωση της προστασίας των εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης καθιστούν την Ερυθρά Θάλασσα ανασφαλή εδώ και εβδομάδες, επιτιθέμενοι σε εμπορικά πλοία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους για να τα εμποδίσουν να ταξιδέψουν προς το Ισραήλ. Απειλούν να εμποδίσουν τα πλοία οποιασδήποτε εθνικότητας που ταξιδεύουν προς το Ισραήλ να περάσουν από την Ερυθρά Θάλασσα. Μόνο τα φορτηγά πλοία που παραδίδουν βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας θα μπορούσαν να περάσουν. Πιο πρόσφατα, το δεξαμενόπλοιο “Swan Atlantic” δέχθηκε πυρά.
Οι οικονομικές συνέπειες της κρίσης των Χούθι γίνονται επίσης όλο και πιο σαφείς, τονίζει η Handelsblatt. Η χαλάρωση των εντάσεων στις αγορές εμπορευμάτων έχει τελειώσει: η ανακοίνωση της βρετανικής ενεργειακής εταιρείας BP ότι θα αποφύγει τη ναυτιλιακή οδό μέσω της Ερυθράς Θάλασσας μέχρι νεωτέρας προκάλεσε την επιστροφή της νευρικότητας τη Δευτέρα (18.12.2023). Η τιμή του φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά 11% μέχρι νωρίς το απόγευμα. Η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε επίσης κατά 4%.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η Ερυθρά Θάλασσα;
Η Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί σημείο συμφόρησης για το παγκόσμιο εμπόριο. Συνδέει την Ευρώπη με την Ασία μέσω της διώρυγας του Σουέζ στα βόρεια και του στενού Bab al-Mandab στα νότια. Περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου εμπορίου διέρχεται από αυτή τη ναυτιλιακή οδό. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, τα δύο τρίτα του συνόλου των γερμανικών εισαγωγών από την Ανατολική Ασία μεταφέρονται μέσω της Ερυθράς Θάλασσας.
Μετά τον ρωσικό επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία, αυτό έχει γίνει ακόμη πιο σημαντικό, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν μειώσει δραστικά τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία και έχουν στραφεί σε προμηθευτές από την περιοχή του Κόλπου.
Οι επιθέσεις των Χούτι αποκαλύπτουν την ευπάθεια της Ευρώπης. Όχι μόνο η BP, αλλά και οι μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων δεν κατευθύνουν πλέον τα πλοία τους μέσω της διώρυγας του Σουέζ και της Ερυθράς Θάλασσας. “Η κατάσταση εκεί είναι απλώς πολύ επισφαλής αυτή τη στιγμή”, δήλωσε ο Μάρτιν Κρέγκερ (Martin Kröger), διευθύνων σύμβουλος της Ένωσης Γερμανών Εφοπλιστών (VDR), στην Handelsblatt.
Το απόγευμα της Δευτέρας, η ομάδα διαχείρισης κρίσεων της Hapag-Lloyd αποφάσισε να αναστείλει επ’ αόριστον το δρομολόγιο. “Αυτό θα συνεχιστεί έως ότου η διέλευση από τη διώρυγα του Σουέζ και την Ερυθρά Θάλασσα είναι και πάλι ασφαλής για τα πλοία και τα πληρώματά τους”, δήλωσε εκπρόσωπος. Διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες όπως η Maersk από τη Δανία, η ιταλοελβετική MSC και η CMA CGM από τη Γαλλία έδωσαν επίσης εντολή στα πλοία τους να μην περάσουν από τις ακτές της Υεμένης.
Ποιες είναι οι οικονομικές συνέπειες των επιθέσεων;
Οι επιθέσεις έχουν εκτεταμένες συνέπειες, τονίζει η γερμανική εφημερίδα. Πρώτον, οι εταιρείες που μεταφέρουν τα εμπορεύματά τους μέσω αυτής της θαλάσσιας οδού πρέπει τώρα να περιμένουν περισσότερο για τα προϊόντα τους. Η εναλλακτική διαδρομή οδηγεί γύρω από την Αφρική μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, δηλαδή επιπλέον 4000 ναυτικά μίλια. Σύμφωνα με το VDR, τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων θα χρειαστούν περίπου δύο εβδομάδες περισσότερο, τα δεξαμενόπλοια μία εβδομάδα. Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες πρέπει να είναι προετοιμασμένες για υψηλότερες τιμές.
Λίγο μετά την έναρξη των επιθέσεων στις αρχές Δεκεμβρίου, η Hapag-Lloyd ανακοίνωσε ότι θα εισάγει πρόσθετη επιβάρυνση από τον Ιανουάριο του 2024 για να αντισταθμίσει το πρόσθετο κόστος.
Τα υψηλότερα ασφάλιστρα έχουν επίσης αντίκτυπο στις τιμές. Κανονικά, ένα συμβόλαιο κοστίζει περίπου 0,03% της αξίας του φορτίου του πλοίου, σύμφωνα με τη διεθνή ναυτιλιακή εταιρεία Sobel από τη Νέα Υόρκη. Μετά τις επιθέσεις στις αρχές Δεκεμβρίου, ωστόσο, τα ασφάλιστρα αυτά έχουν αυξηθεί έως και 0,1%. Για ένα μεσαίου μεγέθους πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων με αξία φορτίου 500 εκατομμυρίων ευρώ, αυτό σημαίνει πρόσθετο κόστος έως και 350.000 ευρώ. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του ποσού είναι πιθανό να μετακυλιστεί τελικά στους καταναλωτές.
Κινδυνεύει ο ενεργειακός εφοδιασμός της ΕΕ;
Η Ευρώπη δεν εξαρτάται σε καμία περίπτωση τόσο πολύ από το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που μεταφέρεται μέσω της Ερυθράς Θάλασσας όσο κάποτε από το ρωσικό αέριο που διοχετεύεται μέσω αγωγών.
Ένα μεγάλο ποσοστό του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου προέρχεται πλέον από τις ΗΠΑ και τη Νορβηγία, ενώ η Ευρώπη εξακολουθεί να προμηθεύεται μεγάλο μέρος του υγροποιημένου φυσικού αερίου από τη Ρωσία που δεν χρειάζεται να περάσει από την Ερυθρά Θάλασσα.
Επομένως, το LNG από το Κατάρ είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 15 % των ευρωπαϊκών εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου και το 6-7 % των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών φυσικού αερίου, λέει ο ειδικός της αγοράς ενέργειας Aντρέας Σρέντερ (Andreas Schröder) από την εταιρεία αναλύσεων Icis. Ωστόσο, υπάρχει και μια έμμεση επίδραση: “Εάν πολλά πλοία LNG πρέπει να πλεύσουν γύρω από την Αφρική, χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει λιγότερη διαθέσιμη μεταφορική ικανότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά”. Αυτό ανεβάζει τις τιμές.
Οι ειδικοί έχουν παρόμοια άποψη για την κατάσταση στην αγορά πετρελαίου. Η παραγωγή δεν έχει επηρεαστεί από τις επιθέσεις των Χούθι. “Ωστόσο, πρέπει πλέον να γίνουν αποδεκτές μεγαλύτερες αποστάσεις για τη μεταφορά, γεγονός που συνδέεται με υψηλότερο κόστος”, τονίζει ο αναλυτής εμπορευμάτων της UBS, Τζιοβάνι Στάουνοβο (Giovanni Staunovo).
Συνεπώς, η κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα δεν αποτελεί ακόμη κίνδυνο εφοδιασμού. Το γεγονός ότι η τιμή του πετρελαίου αντέδρασε τόσο έντονα θα μπορούσε επίσης να οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί θεσμικοί επενδυτές πόνταραν πρόσφατα στην πτώση των τιμών του πετρελαίου με θέσεις πώλησης.
Ποια είναι η κατάσταση της διεθνούς ναυτικής αποστολής;
Όπως ανέφερε η Handelsblatt στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, οι ΗΠΑ επιθυμούν και η Γερμανία να υποστηρίξει μια ομάδα κρούσης στην Ερυθρά Θάλασσα. Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Ανναλένα Μπέρμποκ και ο Αμερικανός ομόλογός της Άντονι Μπλίνκεν συζήτησαν το θέμα σε κοινή τηλεφωνική επικοινωνία την Παρασκευή.
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή, επανέλαβε ότι πρόκειται για μια διεθνή πρόκληση που απαιτεί κοινή δράση. Όλες οι χώρες που θέλουν να διατηρήσουν την ελευθερία της ναυσιπλοΐας θα πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη ληφθεί απόφαση για το αν και με ποια μορφή το γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να βοηθήσει στην “Επιχείρηση Prosperity Guardian”.
Οι πολιτικοί του συνασπισμού του φωτεινού σηματοδότη τάσσονται υπέρ της γερμανικής συμμετοχής. “Η Γερμανία και η Ευρώπη θα πρέπει να συνεισφέρουν, δεν μπορούμε να αντέξουμε σε αυτή την περίπτωση μακροχρόνιους γύρους συντονισμού στο υπουργείο Άμυνας”, δήλωσε ο Ούλριχ Λέχτε, εκπρόσωπος εξωτερικής πολιτικής της κοινοβουλευτικής ομάδας του FDP στην Μπούντεσταγκ. Προειδοποίησε ότι η Γερμανία δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία. Ο Λέχτε προτείνει την παράταση της θητείας της Atalanta. Η αποστολή αυτή προστατεύει τα φορτηγά πλοία από τους Σομαλούς πειρατές.
Ωστόσο, υπάρχουν δύο εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν προτού η Γερμανία συμμετάσχει στην προστασία των φορτηγών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα. Πρώτον, για μια ένοπλη αποστολή της Bundeswehr (σ.σ. ομοσπονδιακός στρατός Γερμανίας) απαιτείται πιθανώς η έγκριση της γερμανικής βουλής (Bundestag). Το Υπουργείο Άμυνας εξετάζει επί του παρόντος το θέμα, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα.
Εάν η εμπλοκή της Γερμανίας στην Ερυθρά Θάλασσα πρόκειται να υπερβεί τον απλό συμβολισμό, μπορεί να εξεταστεί μόνο ένας συγκεκριμένος τύπος πλοίου που είναι κατάλληλος για την άμυνα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των πυραύλων. Πρόκειται για φρεγάτες που ειδικεύονται στην αεράμυνα (σειρά F-124).
Από αυτά τα πλοία, ωστόσο, μόνο η φρεγάτα “Hessen” είναι σήμερα επιχειρησιακή. Επομένως, οι παρατηρητές δεν αναμένουν απόφαση πριν από τον Ιανουάριο. Η βιομηχανία ζητάει να βιαστούμε, σημειώνει η Handelsblatt. “Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις κατά της ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα ενέχουν επίσης υψηλό κίνδυνο για τις αλυσίδες εφοδιασμού της γερμανικής οικονομίας”, δήλωσε ο επικεφαλής του εξωτερικού εμπορίου DIHK, Φόλκερ Τράιερ (Volker Treier) στην Handelsblatt.
Θα συμμετάσχουν τα κράτη του Κόλπου στην αποστολή;
Ο συνασπισμός που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ αντιμετωπίζεται με απροθυμία στη Μέση Ανατολή. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι οι απειλές του Ιράν, το οποίο εξοπλίζει τους Χούθι. Ένας διεθνής συνασπισμός κατά των Χούθι πρέπει να αναμένει “μεγάλα προβλήματα” εάν επιχειρεί σε μια περιοχή στην οποία “το Ιράν έχει υπεροχή”, προειδοποίησε την Παρασκευή ο υπουργός Άμυνας του Ιράν Μοχαμάντ Ρεζά Αστιάνι.
Οι αραβικές χώρες προσπαθούν να μειώσουν τις εντάσεις με το Ιράν. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν υπογράψει αρκετές συμφωνίες συνεργασίας με την Τεχεράνη τους τελευταίους μήνες. Τα Εμιράτα είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος του Ιράν στη Μέση Ανατολή, αν και έχουν εξομαλύνει τις σχέσεις τους με το Ισραήλ.
Οι Σαουδάραβες δεν πιέζονται επίσης να ενταχθούν στον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν να δεχτούν επίθεση από τους Χούθι μετά την υπογραφή συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός τον Απρίλιο του 2022. Η Αίγυπτος, από την άλλη πλευρά, ενδιαφέρεται πολύ για έναν ναυτικό συνασπισμό με τις ΗΠΑ. Το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες σταμάτησαν να ταξιδεύουν μέσω της διώρυγας του Σουέζ αποτελεί σκληρό πλήγμα για την αιγυπτιακή οικονομία. Κατά το τελευταίο οικονομικό έτος, η διώρυγα συνεισέφερε 9,4 δισεκατομμύρια δολάρια στην αιγυπτιακή οικονομία, καθιστώντας την μία από τις σημαντικότερες πηγές συναλλάγματος.
Ο ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής Γκίντο Στάινμπεργκ από το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP) πιστεύει ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα μπορέσουν να απωθήσουν βραχυπρόθεσμα τη διακοπή της θαλάσσιας οδού μέσω “στοχευμένων επιθέσεων”, αλλά ο κίνδυνος θα παραμείνει μακροπρόθεσμα. Στόχος του Ιράν είναι εδώ και χρόνια να ελέγξει την πρόσβαση σε αυτή τη σημαντική εμπορική οδό μέσω των Χούθι.
Οι αντάρτες είχαν δημιουργηθεί επί χρόνια και είχαν εξοπλιστεί με στρατιωτική τεχνολογία. “Μακροπρόθεσμα, όλοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το Ιράν ελέγχει τουλάχιστον εν μέρει αυτή τη σημαντική εμπορική οδό”, προειδοποίησε ο Στάινμπεργκ. “Η παρεμπόδιση της θαλάσσιας κυκλοφορίας στην Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσε να επαναληφθεί ανά πάσα στιγμή στο μέλλον”.