Νέο πνεύμα κομίζει στις Βρυξέλλες ο Ντόναλντ Τουσκ, που διαδέχεται τον Χέρμαν βαν Ρομπέι στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Μπορεί όμως να μάθει πολλά από τον προκάτοχό του, σχολιάζει ο Κρίστοφ Χάσελμπαχ.
Ο βαν Ρομπέι ήταν εξαιρετικά, αν όχι υπερβολικά, εγκρατής. Από την πρώτη του δημόσια εμφάνιση ως επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έλεγε ότι η προσωπική γνώμη του δεν αφορά κανέναν, ενώ η αποστολή του είναι να αναζητεί τη συναίνεση μεταξύ των κρατών-μελών. Η αυταπάρνησή του άγγιζε τα όρια του μαζοχισμού.
Αξέχαστη θα παραμείνει η αλλόκοτη σκηνή στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, όταν ο επικεφαλής των βρετανών ευρω-σκεπτικιστών Νάιτζελ Φάρατζ διακωμωδούσε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, λέγοντας ότι «είναι τόσο χαρισματικός, όσο ένα βρεγμένο ξεσκονόπανο» και ότι «διαθέτει την εξωτερική εμφάνιση κατώτερου τραπεζοϋπαλλήλου». Ο βαν Ρομπέι ανακάθισε στην πολυθρόνα του, γύρισε το βλέμμα και υπέμεινε σιωπηλός την πολυλογία. Δεν ήταν ευχάριστο το θέαμα.
Μέχρι το 2009 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων εναλλάσσονταν στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκ περιτροπής. Ο βαν Ρομπέι ήταν ο πρώτος μόνιμος πρόεδρος, αφανής μορφή σε σύγκριση με πρωταγωνιστές με διάθεση αυτοπροβολής όπως ο Τόνι Μπλερ ή ο Ζαν Σιράκ.
Ένα επιπλέον «μειονέκτημά» του ήταν ότι κατάγεται από το Βέλγιο, αυτή τη «μη χώρα» όπως την αποκαλούσε ο Νάιτζελ Φάρατζ, σαρκάζοντας την αντιπαλότητα Φλαμανδών και Βαλόνων.
Τελικά όμως αποδείχθηκε ότι η εγκράτειά του και η καταγωγή του ήταν τα θεμέλια της- σχετικής- επιτυχίας του. Ο βαν Ρομπέι ανδρώθηκε πολιτικά στο Βέλγιο, σε αυτόν τον «συμβιβασμό που πήρε τη μορφή κράτους» κι έτσι έμαθε από νωρίς να επιζητεί τη συναίνεση.
Ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές της κρίσης οι επίμονες προσπάθειές του να αναζητεί κοινό παρονομαστή αποδείχθηκαν εξαιρετικά χρήσιμες. Άλλωστε οι ευρωπαίοι ηγέτες ήθελαν από την αρχή έναν αφανή πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος δεν θα τους «κλέβει τη δόξα». Γι αυτό απέρριψαν την αρχική υποψηφιότητα του Τόνι Μπλερ, γι αυτό αποφάσισαν πριν από δυόμισι χρόνια την επανεκλογή του Χέρμαν βαν Ρομπέι.
Στη σημερινή συγκυρία ο Ντόναλντ Τουσκ προβάλλει ως ο πλέον κατάλληλος διάδοχος. Φαίνεται να διαθέτει μερικά από τα προτερήματα του βαν Ρομπέι, χωρίς ωστόσο να έχει και τις αδυναμίες του.
Ο Τουσκ δεν αναμένεται να επιδείξει την ταπεινότητα του προκατόχου του και αυτό είναι καλό για την ΕΕ. Γιατί το γεγονός ότι σήμερα η ΕΕ των 28 κρατών-μελών και των 500 εκ. πολιτών δεν διαδραματίζει στη διεθνή σκηνή τον ρόλο που της αρμόζει, έχει να κάνει και με το πολιτικό προσωπικό που την εκπροσωπεί.
Σε κάποιες διεθνείς συναντήσεις ο βαν Ρομπέι περνούσε απλώς απαρατήρητος, αν και θεωρητικά ήταν ο κορυφαίος εκπρόσωπος της ΕΕ.
Αυτό θα αλλάξει με τον Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος άλλωστε διαθέτει μακροχρόνια εμπειρία ως πρωθυπουργός και είναι άριστα δικτυωμένος σε διεθνές επίπεδο.
Το ζητούμενο είναι βέβαια, εάν η ιδιαίτερη «οπτική γωνία» που κομίζει στις Βρυξέλλες ως Ανατολικοευρωπαίος θα επηρεάσει και τις αποφάσεις του, για παράδειγμα στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Η Πολωνία βρίσκεται πολύ κοντά στις εστίες έντασης, έχει υποφέρει στο πρόσφατο παρελθόν από τη Ρωσία και τη Σοβιετική Ένωση, ενώ ως πρωθυπουργός ο Τουσκ είχε υιοθετήσει απέναντι στη Μόσχα πιο οξείς τόνους από τους δυτικοευρωπαίους συναδέλφους του.
Ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν επιτρέπεται να παρασυρθεί από όλα αυτά, καθώς αποστολή του είναι η ανεύρεση κοινού παρονομαστή. Ωστόσο η ιδιαίτερη «οπτική γωνία» του πρώην πρωθυπουργού της Πολωνίας θα κάνει καλό σε μία ΕΕ, όπου υπερτερεί σαφώς το δυτικοευρωπαϊκό στοιχείο.
Νέο πνεύμα φαίνεται να κομίζει ο Ντόναλντ Τουσκ και στην οικονομική πολιτική: στην Πολωνία είχε προωθήσει έξυπνες μεταρρυθμίσεις, χωρίς να χρειαστεί «πακέτο» οικονομικής βοήθειας.
Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί παράδειγμα για χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία, οι οποίες προτιμούν να ζητούν ευρωπαϊκά χρήματα, αντί να δρομολογούν μεταρρυθμίσεις.
Το ότι ο Τουσκ συμπεριλαμβάνει στα πρότυπά του τη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρήγκαν, καλό είναι βέβαια να το κρατήσει για τον εαυτό του. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι ιδεολόγος, άλλωστε ένας ιδεολόγος θα αποτελούσε μάλλον ατυχή επιλογή για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Αλλά αυτό που πρέπει να βελτιώσει άμεσα είναι τα αγγλικά του. Όσο κι αν χαίρονται οι Γερμανοί γιατί μιλάει καλά γερμανικά, όσο κι πολύτιμα κι αν αποδειχθούν τα ρωσικά στον χειρισμό της ουκρανικής κρίσης, χωρίς αγγλικά δεν μπορεί να σταθεί στο ευρωπαϊκό και πολύ περισσότερο στο ευρύτερο διεθνές περιβάλλον.
Όσο για τη γαλλόφωνη Ευρώπη, θα νοσταλγήσει την εποχή που ο Χέρμαν βαν Ρομπέι μιλούσε άψογα γαλλικά, όπως άλλωστε και αγγλικά και ολλανδικά (ενώ τα κατάφερνε και στα γερμανικά). Και κάτι ακόμη θα νοσταλγήσουν οι Ευρωπαίοι από την εποχή βαν Ρομπέι: τα ποιήματα «χαϊκού» που λατρεύει ο πρώην, πλέον, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Για όσους ενδιαφέρονται: κυκλοφορούν και σε βιβλίο.
Πηγή: Deutsche Welle