«Φωτιά» έχει πάρει ξανά ο δημόσιος διάλογος σε σχέση με το 35ωρο στη Γερμανία, μετά τη συμφωνία μεταξύ του γερμανικού σιδηρόδρομου (Deutsche Bahn) και του συνδικάτου των σιδηροδρομικών.
Συγκεκριμένα η Deutsche Bahn και το Συνδικάτο των εργαζομένων στο σιδηρόδρομο της Γερμανίας συμφώνησαν το βράδυ της περασμένης Δευτέρας (25.03.24) μετά από μια διαμάχη εβδομάδων για τη μείωση των ωρών εργασίας σε 35 ώρες έως το 2029. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι στην Deutsche Bahn έχουν και εναλλακτική επιλογή και συγκεκριμένα, μπορούν επίσης να εργαστούν έως και 40 ώρες με υψηλότερη αμοιβή.
Οικονομολόγοι όπως ο Kλέμενς Φιστ (Clemens Fuest) του Ινστιτούτου Ifo βλέπουν τη συμφωνία ως μοντέλο για το μέλλον, ενώ αντίθετα. οι επιχειρηματίες προειδοποιούν για τεράστιους κινδύνους για την οικονομία και την ευημερία. «Αν θέλουμε να διασφαλίσουμε την ευημερία μας, αυτό που μπορούμε να διανείμουμε πρέπει να αυξηθεί», δήλωσε ο Μίκαελ Βίζερ (Michael Wisser), διευθύνων σύμβουλος του παρόχου οικοδομικών υπηρεσιών Wisag, στην Handelsblatt: «Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω περισσότερης δουλειάς». Ο Βίζερ προτείνει ακόμη και ότι όλοι εργάζονται δύο ώρες περισσότερο την εβδομάδα.
Η γερμανική ένωση εργοδοτών BDA προειδοποιεί κατά της χρήσης του σιδηροδρομικού μοντέλου ως «σχεδίου». Την άποψη αυτή συμμερίζονται πολλοί επιχειρηματίες.
Η Άννα – Μαρία Μπράουν (Anna Maria Braun), πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας ιατρικής τεχνολογίας B. Braun, απορρίπτει τις λιγότερες ώρες εργασίας με τη μορφή τετραήμερης εβδομάδας. «Αν έπρεπε να προσληφθεί 20% περισσότερο προσωπικό εδώ στη Γερμανία, απλά δεν θα ήταν δυνατό για εμάς», δήλωσε στην Handelsblatt.
«Λόγω των δημογραφικών εξελίξεων και της έλλειψης ειδικευμένων εργαζομένων, θα πρέπει να διεξαγάγουμε μια συζήτηση στην κοινωνία στο σύνολό της σχετικά με το αν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά να εργαστούμε ακόμη λιγότερο», δήλωσε ο Αρντ Γκίρχοφ (Arndt G. Kirchhoff), Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ομίλου Kirchhoff και Πρόεδρος της Κρατικής Ένωσης Επιχειρηματικών Ενώσεων της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας.
Τα συνδικάτα αγωνίζονται για 35ωρη εβδομάδα
«Υπάρχει τώρα έλλειψη κουλτούρας απόδοσης σε αυτή τη χώρα», επικρίνει ο Ντάνιελ Χάγκερ (Daniel Hager), επί μακρόν διευθύνων σύμβουλος και σημερινός πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου του ομίλου Hager, μιας ηλεκτρικής εταιρείας με κύκλο εργασιών περίπου 3,2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές στους ανθρώπους ότι πρέπει επίσης να συμβάλουν στην αύξηση της ευημερίας, κάτι που μπορεί να γίνει όχι με λιγότερη, αλλά με περισσότερη δουλειά».
Τα συνδικάτα αγωνίζονται εδώ και καιρό για μια εβδομάδα 35 ωρών. Η IG Metall το έκανε θέμα ήδη από τη δεκαετία του 1970. Το 1996, εισήχθη στις συλλογικές συμβάσεις για τη βιομηχανία μετάλλου στη Δυτική Γερμανία. Επί του παρόντος, ο κανονισμός εφαρμόζεται επίσης σε όλο και περισσότερες εταιρείες μετάλλων στην Ανατολή. Όπως συμβαίνει τώρα με το συνδικάτο γερμανικού σιδηροδρόμου, χρησιμοποιούνται επίσης εκλογικά μοντέλα.
Στον γύρο συλλογικών διαπραγματεύσεων του 2018, για παράδειγμα, οι εργοδότες στις βιομηχανίες μετάλλου και ηλεκτρικής ενέργειας και η IG Metall συμφώνησαν στη δυνατότητα επιλογής μεταξύ αύξησης μισθού και μείωσης χρόνου εργασίας. Οι εργαζόμενοι που φροντίζουν παιδιά ή συγγενείς που χρήζουν φροντίδας, καθώς και οι εργαζόμενοι σε βάρδιες, μπορούν να παραιτηθούν από το λεγόμενο συλλογικά συμφωνημένο πρόσθετο επίδομα και να λάβουν έως και οκτώ ημέρες άδεια σε αντάλλαγμα.
Οι μεταλλουργοί μπορούν επίσης να υποβάλουν αίτηση για «μειωμένη πλήρη απασχόληση» και να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους από 35 σε έως και 28 ώρες για περιορισμένο χρονικό διάστημα έξι έως 24 μηνών. Τα μέρη των συλλογικών διαπραγματεύσεων προχώρησαν πολύ περισσότερο στον τελευταίο γύρο συλλογικών διαπραγματεύσεων χάλυβα. Προκειμένου να διασφαλιστεί η απασχόληση, οι κανονικές ώρες εργασίας μπορούν να μειωθούν συλλογικά από 35 σε έως και 32 ώρες.
Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν μερική αποζημίωση για αυτό. Μεμονωμένα, οι εργαζόμενοι μπορούν να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους σε 33,6 ώρες, ενώ οι εργαζόμενοι σε βάρδιες άνω των 60 ετών λαμβάνουν μερική αποζημίωση. Το πρόβλημα είναι ότι τέτοια μοντέλα χρόνου εργασίας δεν είναι γενικά κατάλληλα για όλες τις βιομηχανίες. Ακόμη και η IG Metall το παραδέχεται. Το αφεντικό της IG Metall, Κριστιάνε Μπένερ (Christiane Benner), έχει καταστήσει σαφές σε αρκετές περιπτώσεις ότι θεωρεί ότι το μοντέλο είναι κατάλληλο στη χαλυβουργία, αλλά ότι δεν μπορεί να μεταφερθεί ένα προς ένα σε άλλες βιομηχανίες.
Πολλοί θα ήθελαν να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους
Ωστόσο, το θέμα του χρόνου εργασίας παραμένει στην ημερήσια διάταξη της IG Metall. Ενόψει του επερχόμενου γύρου συλλογικών διαπραγματεύσεων στα μέταλλα, το συνδικάτο ρωτά τα μέλη του για τις επιθυμίες τους.
Δεν είναι όλοι οι εργαζόμενοι ικανοποιημένοι με τις ώρες εργασίας τους. Σύμφωνα με μια μελέτη του γερμανικού Ινστιτούτου για την Αγορά Εργασίας και την Επαγγελματική Έρευνα (IAB), οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης θα ήθελαν να μειώσουν τις πραγματικές ώρες εργασίας τους: Οι γυναίκες κατά 6,2 ώρες από 40,9 ώρες κατά μέσο όρο και οι άνδρες από 42,3 σε 5,5 ώρες. Από την άλλη, πολλοί εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης θα ήθελαν να εργάζονται περισσότερο.
Ως εκ τούτου, η συζήτηση για λιγότερη εργασία και περισσότερο ελεύθερο χρόνο άγγιξε πολλές «χορδές» πολλών εργαζομένων. Σύμφωνα με έρευνα του Ιδρύματος Hans Böckler, το οποίο βρίσκεται κοντά στα συνδικάτα, 4 στους 5 εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης θα ήθελαν να έχουν τετραήμερη εβδομάδα – αλλά μόνο εάν υπάρχει μισθολογική αποζημίωση.
Οι υποστηρικτές αρέσκονται να αναφέρουν πιλοτικές δοκιμές από το Ηνωμένο Βασίλειο ή την Ισλανδία, σύμφωνα με τις οποίες η τετραήμερη εβδομάδα οδηγεί σε υψηλότερη ικανοποίηση από την εργασία και αυξάνει την παραγωγικότητα παρά το σύντομο χρονικό διάστημα. Οι εργοδότες, ωστόσο, βλέπουν ελάχιστα περιθώρια για ευρεία μείωση του χρόνου εργασίας με μισθολογική αποζημίωση.
Με κόστος εργασίας κατά μέσο όρο 39,50 ευρώ την ώρα, η Γερμανία κατέλαβε την έβδομη θέση στην ΕΕ το 2022. Επισημαίνουν επίσης την αχαλίνωτη έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων και τη γήρανση της κοινωνίας, που είναι πιθανότερο να απαιτούν επιπλέον εργασία.
Η συλλογική σύμβαση εργασίας στην Deutsche Bahn αντικατοπτρίζει την κατάσταση μιας μεμονωμένης εταιρείας, σύμφωνα με την γερμανική ένωση εργοδοτών (BDA). «Ωστόσο, δεν θα μπορέσει να αποτελέσει σχέδιο για ολόκληρη τη γερμανική οικονομία. Οι εταιρικές δομές σε άλλους κλάδους είναι πολύ διαφορετικές».
Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Wisag, Μίκαελ Βίσερ (Michael Wisser), η έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με μια στοχευμένη μεταναστευτική πολιτική. Τα άτομα με τα απαραίτητα προσόντα δεν ήθελαν πλέον να πάνε στη Γερμανία. Η χώρα έχει χάσει την ελκυστικότητά της τις τελευταίες δεκαετίες και είναι απλά πολύ περίπλοκη για πολλούς, δήλωσε ο επιχειρηματίας.
«Λόγω της έλλειψης ελκυστικότητας της οικονομίας μας, δεν παίρνουμε το προσωπικό που χρειάζεται τόσο επειγόντως αυτή η οικονομία», δήλωσε ο Βίζερ. «Και τότε θέλουμε επίσης να μειώσουμε τις ώρες εργασίας; Αυτό δεν μπορεί να πάει καλά». Ειδικά όσον αφορά την έλλειψη εργαζομένων, ωστόσο, οι επιχειρηματίες και οι διευθυντές δεν βρίσκουν όλα τα κακά για το πτυχίο σιδηροδρόμων. Πολλοί βλέπουν τη μεγαλύτερη ευελιξία με τη δυνατότητα εργασίας περισσότερων ωρών ως θετική εξέλιξη.
«Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα έλλειψη εργαζομένων, αυτό είναι πολύ πιο έξυπνο από τη μείωση των ωρών εργασίας σε όλους τους τομείς», δήλωσε η Ναταλί Μέκελμπούργκερ (Natalie Mekelburger,) διευθύνων σύμβουλος της αυτοκινητοβιομηχανίας Coroplast, η οποία εκφράζει τη λύπη της για την εισαγωγή της εβδομάδας των 35 ωρών με πλήρη αποζημίωση μισθών στους σιδηροδρόμους.
Οι εταιρείες χρειάζονται «μεγαλύτερη ευελιξία στις ώρες εργασίας, για παράδειγμα αλλάζοντας από ημερήσιο σε εβδομαδιαίο μέγιστο χρόνο εργασίας και ρυθμίζοντας τις περιόδους ανάπαυσης», προειδοποιεί ο Κίρχοφ. Ωστόσο, απορρίπτεται αυστηρά η καθολική μείωση των ωρών εργασίας σε 35 ώρες την εβδομάδα για όλους και με πλήρη μισθολογική αποζημίωση. «Λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού και ειδικευμένων εργαζομένων, η συλλογική μείωση των ωρών εργασίας κοστίζει ευημερία», προειδοποιεί ο Χάγκεν Λες (Hagen Lesch), ειδικός σε συλλογικές διαπραγματεύσεις στο Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας (IW).
Σήμερα, η πολιτική για το χρόνο εργασίας ασχολείται περισσότερο με την εξατομίκευση του χρόνου εργασίας, ιδίως με την οργάνωση του χρόνου εργασίας που είναι προσαρμοσμένη στις φάσεις της ζωής. Από την άποψη του σιδηροδρόμου, η συμφωνία εξακολουθεί να είναι επώδυνη, επειδή το αφεντικό του γερμανικού συνδικάτου σιδηροδρομικών Κλάους Βέσελσκι (Claus Weselsky).
«Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας είναι ότι οι ώρες εργασίας είναι ευέλικτες», λέει το αφεντικό του Ifo, Κλέμενς Φιστ (Clemens Fuest), σχετικά με τον συμβιβασμό των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Οι εργαζόμενοι μπορούν να εργαστούν μεταξύ 35 και 40 ωρών και όσοι εργάζονται περισσότερες ώρες λαμβάνουν περισσότερα χρήματα.
«Αυτό είναι καλύτερο για την αντιμετώπιση της έλλειψης ειδικευμένων εργαζομένων από μια αναγκαστική μείωση της εργάσιμης εβδομάδας σε 35 ώρες για όλους», δήλωσε ο Φιστ. Γενικά, ο όγκος των ωρών εργασίας δεν συμβαδίζει με την έντονη αύξηση της απασχόλησης στη Γερμανία. «Οι ώρες εργασίας δεν ήταν ποτέ τόσο χαμηλές όσο το 2023, εκτός από το έτος Corona 2020», δήλωσε ο Έντσο Βέμπερ (Enzo Weber) από το Ινστιτούτο Έρευνας για την Απασχόληση νωρίτερα αυτό το μήνα.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο ήταν 1342 ώρες – 0,3% κάτω από το προηγούμενο έτος και 2,2% κάτω από το προ κορωνοϊού επίπεδο. Εκτός από το αυξανόμενο ποσοστό μερικής απασχόλησης, αυτό οφειλόταν στο υψηλό επίπεδο αναρρωτικών αδειών και στις λιγότερες υπερωρίες.
Περίπου το 30% των εργαζομένων στη Γερμανία εργάζονται πλέον μόνο με μερική απασχόληση. Ενώ ο αριθμός των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης αυξήθηκε κατά επτά τοις εκατό από το 2010 έως το 2022, ο αριθμός των εργαζομένων μερικής απασχόλησης αυξήθηκε κατά 28 τοις εκατό, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία. Στις 35,3 ώρες, ο μέσος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας στη Γερμανία το 2022 ήταν χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ των 37,5 ωρών.
Ωστόσο, επικριτές όπως ο Χόλγκερ Σέφερ (Holger Schäfer) του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας (IW) επισημαίνουν μεθοδολογικές αδυναμίες – για παράδειγμα, ότι σχεδόν καμία βιομηχανική εταιρεία δεν συμπεριλήφθηκε και ότι η παραγωγικότητα δεν καταγράφηκε σωστά.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Wisag, Βίσερ ωστόσο, προειδοποιεί να μην εναποθέσουμε πάρα πολλές ελπίδες σε μια περαιτέρω αύξηση της παραγωγικότητας: «Εν τω μεταξύ, πολλοί σε αυτή τη χώρα πιστεύουν ότι η ευημερία μπορεί να εξασφαλιστεί κυρίως μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας. Έχω μεγάλες αμφιβολίες γι’ αυτό».
Για πολλά χρόνια, η Γερμανία ήταν αξιοζήλευτη για τις υποδομές της, την καλή κατάρτιση και την τεχνικά καινοτόμο παραγωγή, δήλωσε ο επιχειρηματίας: «Εν τω μεταξύ, δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που βλέπουν τη Γερμανία με θαυμασμό. Πολλά από αυτά τα οφέλη δεν υπάρχουν πλέον – για τους γνωστούς λόγους».