Η εκ των προτέρων προγραμματισμένη αύξηση των αμυντικών δαπανών δεν θα επιβαρύνει τον επίσημο υπολογισμό του ελλείμματος
H ώρα της κρίσης έφτασε καθώς αύριο (03.05.2025) αναμένεται η απάντηση της Κομισιόν, στο επίσημο αίτημα της Αθήνας για την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής, προκειμένου να εξαιρεθούν οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες από τους δημοσιονομικούς στόχους της ελληνικής οικονομίας, αφήνοντας χώρο για παροχές.
Ενδεχόμενη έγκριση της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής για την αύξηση των αμυντικών δαπανών θα επιφέρει συνέπειες για την ευρύτερη οικονομική πολιτική της χώρας, καθώς θα διαμορφώσει ένα «μαξιλάρι» περί τα 600 εκατ. ευρώ το οποίο θα ενταχθεί στον προϋπολογισμό των παροχών που θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ.
Η απόφαση έρχεται σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων και με την Ελλάδα ανάμεσα σε άλλες χώρες να επιδιώκει ενίσχυση της άμυνάς της, χωρίς να θυσιάσει άλλες αναπτυξιακές ή κοινωνικές δαπάνες και να μπει σε δημοσιονομικούς μπελάδες.
Και αυτό γιατί η ρήτρα διαφυγής παρέχει στα κράτη-μέλη τη δυνατότητα να εξαιρούν αμυντικές δαπάνες, από τα δημοσιονομικά όρια που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό σημαίνει ότι η εκ των προτέρων προγραμματισμένη αύξηση των αμυντικών δαπανών δεν θα επιβαρύνει τον επίσημο υπολογισμό του ελλείμματος.
Ωστόσο, η αυριανή απόφαση της Κομισιόν έχει και μία ακόμα σημασία καθώς η Ελλάδα αναμένει τον «χρησμό» των Βρυξελλών σε σχέση με το αίτημα για το «έτος βάσης» βάσει του οποίου θα γίνει ο υπολογισμό της επιτρεπόμενης ετήσιας αύξησης, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του ΑΕΠ.
Η Κομισιόν αρχικά είχε ορίσει ως βάση το 2021 – χρονιά κατά την οποία οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν στο 2,7% του ΑΕΠ, λόγω των αυξημένων εξοπλιστικών αναγκών και της έντασης των γεωπολιτικών πιέσεων. Αν αυτό το έτος παρέμενε σημείο αναφοράς, το περιθώριο για πρόσθετες δαπάνες τα επόμενα χρόνια θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, στερώντας από τον προϋπολογισμό κρίσιμη ευελιξία σε μια περίοδο έντονης γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, οι αμυντικές δαπάνες της χώρας ανήλθαν στο 2,2% του ΑΕΠ για το 2024, με εκτιμώμενη άνοδο στο 2,5% του ΑΕΠ έως το 2026. Σε απόλυτους αριθμούς, αυτό αντιστοιχεί σε μια αύξηση περίπου 500 εκατ. ευρώ ετησίως για εξοπλιστικά προγράμματα και ενίσχυση της άμυνας.
Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα θα εξοικονομήσει συνολικά δημοσιονομικό χώρο ύψους 600 εκατ. ευρώ τα οποία θα μπορέσει να δαπανήσει σε παροχές, με έμφαση σε μέτρα μειώσεων φόρων και βαρών για την μεσαία τάξη που θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Τα 600 εκατ. ευρώ αφορούν σε 500 εκατ. ευρώ προγραμματισμένων δαπανών από τον προϋπολογισμό του 2026 και άλλα 100 εκατ. ευρώ φέτος.
Μάλιστα, η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής αποκτά ιδιαίτερη σημασία ενόψει της νέας οικονομικής πραγματικότητας που διαμορφώνεται διεθνώς, με τις επιπτώσεις από τις γεωπολιτικές εντάσεις να επηρεάζουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και τα δημόσια οικονομικά. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα επιδιώκει να διατηρήσει τη δημοσιονομική της σταθερότητα και να αξιοποιήσει τον διαθέσιμο χώρο για αναπτυξιακές και κοινωνικές πολιτικές.
