Τις απόψεις της σχετικά με την πορεία της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της χώρας μας και της ΕΕ παραθέτει η Τράπεζα της Ελλάδας στα πλαίσια της ετήσιας έκθεσης του διοικητή, Γιάννη Στουρνάρα, για το 2023.
Ένα σημαντικό σημείο στο οποίο στέκεται είναι ότι παρά την έκδηλη αλλαγή του κλίματος, υπάρχει μια διαφαινόμενη κόπωση της κοινής γνώμης με το θέμα. Αυτό συμβαίνει είτε επειδή οι κρατικές πολιτικές δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τις δυσμενείς αναδιανεμητικές επιδράσεις των μέτρων για την ενεργειακή μετάβαση, είτε επειδή έχει αυξηθεί η επιρροή ακραίων πολιτικών δυνάμεων που αρνούνται την κλιματική αλλαγή. Η Τράπεζα της Ελλάδας καταγράφει ότι σε πολλές χώρες της ΕΕ, οι αγρότες αντιδρούν σε μέτρα που συνδέονται με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Οι σχετικές ρυθμίσεις, που αφορούν την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα και τη μετάβαση σε μια οικολογική γεωργία, έχουν δυσμενείς αναδιανεμητικές επιδράσεις εφόσον δεν αντισταθμίζονται με τη μορφή αποζημίωσης ή επιδότησης των θιγόμενων αγροτών.
Ωστόσο, η επαρκής αντιστάθμιση αυτού του είδους καθίσταται δυσχερής, καθώς τα κράτη-μέλη υπόκεινται και πάλι στους περιοριστικούς δημοσιονομικούς κανόνες που είχαν ανασταλεί στην οξεία φάση της πανδημίας του κορωνοϊού.
Ως παράδειγμα φέρει τη Γερμανία, η οποία αντιμετωπίζει επιπρόσθετους περιορισμούς, καθώς το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, με απόφαση που εξέδωσε στις 15.11.2023, ακύρωσε μια δημοσιονομική μεθόδευση της γερμανικής κυβέρνησης, που αφορούσε τη χρήση ενός λογαριασμού για τη χρηματοδότηση δαπανών, περιορίζοντας έτσι σημαντικά τα δημοσιονομικά της περιθώρια. Πάντως, η κλιματική κρίση είναι ένα από τα κύρια ζητήματα που απασχολούν τους Ευρωπαίους πολίτες εν όψει των προσεχών ευρωεκλογών.
Διεθνώς, η ΤτΕ κρίνει ενδιαφέρον ότι ο πρόσφατα εκλεγείς πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι, ενώ προεκλογικά δήλωνε αρνητής της κλιματικής αλλαγής και αντίθετος στους στόχους της Συμφωνίας των Παρισίων, άλλαξε στάση μετά την ανάληψη της εξουσίας και έστειλε αντιπροσωπεία της χώρας του στην COP28.
Αντίθετα, στις ΗΠΑ το Heritage Foundation (ίδρυμα μελετών συντηρητικής κατεύθυνσης) έχει καταρτίσει από το καλοκαίρι του 2023 εκτενέστατο πρόγραμμα δράσης για όλους τους τομείς της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, για την περίπτωση που ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος εκλεγεί Πρόεδρος το Νοέμβριο του 2024 και αναλάβει την εξουσία τον Ιανουάριο του 2025. Στο πρόγραμμα αυτό προβλέπεται η κατάργηση όλης της νομοθεσίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της καθαρής ενέργειας.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ΤτΕ θεωρεί ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 90% έως το 2040, προκειμένου να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η κυβέρνηση στράφηκε πρόσφατα ενάντια στο συγκεκριμένο στόχο ζητώντας αντί αυτού περισσότερη έμφαση στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.
Τέλος, η ΤτΕ τονίζει την ανάγκη για μεγαλύτερες χρηματοδοτικές ροές ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της ενεργειακής μετάβασης. Ζητά, επίσης, πιο αποφασιστικές και αποτελεσματικές στρατηγικές, όπως τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη λήψη των αποφάσεων, καθώς και τη μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς την πρόοδο προσαρμογής στους κλιματικούς στόχους.